Canik Muhassıllığı İçin Yapılan Siyasî Mücadeleler

Osmanlı Devleti'nin gerileme döneminde klasik Osmanlı yönelim yapısından farklı bir sistem gelişmeye başladı. Bu değişimlere paralel olarak Canik sancağı, sancakbeyi tarafından yönetilirken muhassıl tarafından idare edilir hale gelmişti. Muhassıl olarak atanan kimse sancakbeyinden daha geniş yetkilere sahipti. Taşranın merkezin aleyhine olarak gücünün artmasıyla, yerel yöneticilerin kendi aralarındaki nüfuz mücadeleleri de şiddetlenmeye başladı. Canik muhassıllarının genellikle Trabzon valisi olarak atanması siyasi mücadeleleri daha da artırdı. Siyasi mücadeleler o kadar şiddetli olmuştur ki mahkemeler de bu mücadelelere alet edilmiştir. Halk ise bu mücadelelerde taraf veya muhalif olarak yerini alıyordu. Ancak hanedanlaşan aileler zamanında bu mücadeleler durdurulabilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Canik, Muhassıl, Orta Karadeniz, Ayan

Political Strives for Tax-Farming in the Canik Region

During the Ottomans Regression Period, a different system is started to progress at Ottomans Classical Regime. Parallel to this change, Canik Sanjak is governed by Muhassıl instead of Governer of Sanjak. The Person who is assigned by Muhassıl has wider authority than Governer of Sanjak. By increasing the power of provinces opposed to the Center, the struggle of Local Managers between each other is become more violent. The political fights is increased by assigning Trabzon Governer instead of Canik Muhassıl, in general. As the political fights became so violent, it is acted upon the trials. The public took place as siders or opponents in this struggle, too. But the families who built a huge dynasty were able to stop this struggle on time.

Keywords:

Canik, Muhassıl, Middle Black Sea, Ayan,

PDF

___

AKYOL, Veli; Bütün Yönleriyle Samsun, Ankara (Tarihsiz)
BOSTAN, dris; Osmanl Bahriye Te kilat : XVII. Yüzy lda Tersane-i Amire, Ankara 1992.
ÇADIRCI, Musa; Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yap s , Ankara 1997.
DARKOT, Besim; “Samsun”, A ( slam Ansiklopedisi), X, stanbul 1966.
NALCIK, Halil; Osmanl mparatorlu u’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi (1300-1600), I, stanbul 1997.
NALCIK, Halil; Osmanl ’da Devlet, Hukuk, Adalet, stanbul 2000.
KARAGÖZ, R za; Canikli Ali Pa a, Ankara 2003.
KILIÇ, Orhan; XVIII. Yüzy l n ilk Yar s nda Osmanl Devleti’nin darî Taksimat , Eyalet ve Sancak Tevcihat , Elaz 1997.
Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmani, stanbul 1311
MERT, Özcan; “Canikli Hac Ali Pa a Ailesi”, D A, VII, stanbul 1993.
MERT, Özcan; XVIII. ve XIX. Yüzy llarda Çapano ullar , Ankara 1980.
NAGATA, Yuzo; Tarihte Âyanlar: Karaosmano ullar Üzerinde Bir nceleme, Ankara 1997.
ÖZ, Mehmet; XV. ve XVI. Yüzy llarda Canik Sanca , Ankara 1999.
ÖZKAYA Yücel, XVIII. Yüzy lda Osmanl Kurumlar , Ankara 1985.
ÖZKAYA, Yücel; Osmanl mparatorlu unda Âyanl k, Ankara 1994.
ÖZKAYA, Yücel; XVIII. Yüzy lda Osmanl Kurumlar ve Osmanl Toplum Ya ant s , Ankara 1985.
PAKALIN, M. Zeki; “Muhass l”, Osmanl Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlü ü, II, stanbul 1993.
SERBESTO LU, brahim; “Trabzon Valisi Canikli Tayyar Mahmud Pa a syan ve Caniklizâdelerin Sonu (1805-1808)”, Uluslararas Karadeniz ncelemeleri Dergisi, I/Güz, Trabzon 2006.
SERTO LU, Mithat; Osmanl Tarih Lügat , stanbul 1986.
ULUÇAY, Ça atay; XVIII. ve XIX. Yüzy llarda Saruhan’da E k yal k ve Halk Hareketleri, stanbul 1955.
USTA, Veysel; Anabasis’ten Atatürk’e Seyahatnâmelerde Trabzon, Trabzon 1999.
YOLALICI, M.Emin; XIX. Yüzy lda Canik (Samsun) Sanca ’n n Sosyal ve Ekonomik Yap s , Ankara 1998.
YOLALICI, Mehmet Emin; Samsun E raf ndan Hazinedarzâde Esseyid Abdullah Pa a’n n Terekesi, Samsun 1987
YÜNGÜL, Naci; “Trabzon’daki Hazinedarzâde Abdullah Pa a Çe mesi”, Vak flar Dergisi, XIX, Ankara 1985.