Yalan Söyleme Eğilimleri Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin yalan söyleme eğilimlerini ölçmek amacıyla kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. Araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018 eğitim öğretim yılında Gaziantep Şahinbey ilçesinde bulunan bir ortaokulun 6, 7 ve 8. sınıfta öğrenimine devam eden 391 öğrenci oluşturmaktadır. Ölçek geliştirme çalışmasında kapsam geçerliği için Lawshe’nin kapsam geçerlik oranı (KGO) ve kapsam geçerlik indeksi (KGİ), yapı geçerliği için açımlayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi kullanılmıştır. Ölçüt geçerliği çalışması yapılmış, ölçek maddeleri madde toplam ve madde kalan korelasyonları analiz edilmiş, Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı hesaplanmıştır. Çalışma sonucunda varyansın %43’ünü açıklayan 23 maddeden ve 2 faktörden (sosyal nedenlere bağlı yalanlar, duygusal nedenlere bağlı yalanlar) oluşan ölçeğin; doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarında 23 maddenin iki boyutlu yapısının uyum gösterdiği görülmüştür (x2 /sd=2.44, RMSEA=.056, SRMR=.045, TLI=.90, CFI=.91). Ölçüt geçerliği değeri r=.31’dir (p

Lie Tendency Scale: A Study of Reliability and Validity

The aim of this study is to develop a valid and reliable scale appropriate to the cultural structure that can be used to measure the lying tendency of secondary school students. The participants were 391 secondary school students studying in Şahinbey/Gaziantep 2017-2018 Education Year. In scale development study, Lawshe’s Content Validity Ratio was used for content validity, exploratory factor analysis and confirmatory factor analysis were used for construct validity. Criterion validity study was also conducted. Scale items were examined with item total and item remaining correlations. Cronbach Alpha coefficients were calculated. As a result of exploratory factor analysis, a 23-item and a two-factor (lies for social reasons and lies for emotional reasons) structure, which explains 43% of the total variance was obtained. In the confirmatory factor analysis, 23 items were found to be compatible with two dimensions (x2 /sd=2.44, RMSEA=.056, SRMR=.045, TLI=.90, CFI=.91). The criterion related validity value is p

PDF

___

Akçay, E. (2012). Yalan söyleme kabiliyeti ve hafıza: Cinsiyetler arası karşılaştırma. Selçuk İletişim, 7(3), 234-243. https://dergipark.org.tr/tr/pub/josc/issue /19025/200572
Ayyıldız, H. ve Cengiz, E. (2006). Pazarlama modelleri testinde kullanılabilecek yapısal eşitlik modeli (YEM) üzerine kavramsal bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 63-84.
Bok, S. (1979). Lying moral choice in public and private life. New York: Vintage Books.
Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: The Guilford Press.
Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 8(4), 470-483.
Candansayar, S. (2008, 21 Nisan). Yalan gerçek. Birgün. https://www.birgun.net/haber/yalan-gercek-18336
Cüceloğlu, D. (2008). Korku kültürü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Çeçen, A. R. (2002). Duygular insan yaşamında neden vazgeçilmez ve önemlidir. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(9), 164-170. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/4366/59724
Çerezci, E. T. (2010). Yapısal eşitlik modelleri ve kullanılan uyum iyiliği indekslerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LİSREL uygulamaları (4. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Çolak, H. E. E., Yıldırım, Ş. S. ve Esen, Ü. B. (2018). Çalışanların yalan söyleme eğilimi ve üretkenlik karşıtı davranışları arasındaki ilişkide kişiliğin düzenleyici rolü. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), 76- 95. https://dergipark.org.tr /tr/pub/iibfdkastamonu/issue/36745/381198
Dam, H. ve Karataş, M. (2014). Değerler eğitimi açısından veda hutbesinde insan onuru. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 48-75. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauifd /issue/17356/181196
Depaulo, B. M. ve Bell, K. L. (1996). Truth and investment: Lies are told to those who care. Journal of Personality and Social Psychology, 71(4), 703-716. Doi: http://dx.doi.org/10.1037/0022-3514.71.4.703
Derman, M. T. ve Başal, H. A. (2013). Okulöncesi çocuklarında gözlenen davranış problemleri ile ailelerinin anne-baba tutumları arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 115-144. https://dergipark.org.tr/tr /pub/amauefd/issue/1728/21177
Devellis, R. F. (2003). Scale development theory and applications (2. baskı). London: Sage Publications.
Druzin, B. H. ve Li, J. (2017). Yalan söyleme eyleminin suç olarak öngörülmesi: eğer mümkün ise hangi şartlar altında yalan söylemek suç olarak öngörülebilir? (N. Kırkbeşoğlu, Çev.). Küresel Bakış Dergisi, 8(23), 1-50.
Ebu Davud. (1987). Süneni Ebu Davud. (İ. L. Çakan, Çev.). İstanbul: Şamil Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1280.)
Ekman, P. (1992). Telling lies. New York: W. W. Norton Company.
Ekman, P. (2014). Çocuklar neden yalan söyler? (Ç. Dirhemsiz, Çev.). İstanbul: Yakamoz Kitap. (Orijinal çalışma basım tarihi 1991.)
Ekşi, H., Ulusoy, M. A. ve Toprak, M. (2018). Köy paydaşları katılımlı değerler eğitimi: Bir eylem araştırması. İnsan ve Toplum, 8(4), 125-153. Doi: https://doi.org/10.12658/M0260
Erdal, T. (2016). Dede Korkut kitabında yalan ve aldatma kavramları. Milli Folklor, 28, 83-106. http://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=109&Sayfa=80
Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Washington: Sage Pub.
Ford, C. V. (1997). Yalan yalan yalan. (Ş. Küçükal, Çev.). Ankara: HYB Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1995.)
Freud, S. (1995). Psikanaliz ve uygulama. (M. Sencer, Çev.). İstanbul: Say Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1933.)
Garson, G. D. (2013). Validity & Reliability. Asheboro: Statistical Associates Publishing.
Girişken, N. (1974). Çocuk eğitiminde ailenin etkisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(2-3), 141-160.
Greenberg, C. L. ve Avigdor, S. A. (2009). What happy working mothers know. New Jersey: John Wiley & Sons.
Güç, A. (2001). Konfüçyüs ve konfüçyüsçülük. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(2), 43-65. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/uluifd/article/view/5000018042/5000018332
Güngör, E. (2010). Ahlak psikolojisi ve sosyal ahlak (6. baskı). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Harrington, D. (2009). Confirmatory factor analysis. New York: Oxford University Press.
Işık, A. (2018). Platon’un Devlet’inde/Politea’sında yalanın ontolojik yapısı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 1-16. http://iibfdergi.sdu.edu.tr/assets/uploads/sites/352/files/yil-2018-cilt-23-sayi1-yazi01-23022018.pdf
Işık, H. (2003). Budizm. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16(16), 169-181. https://dergipark.org.tr/tr/pub/neuifd/issue/19704/210500
Jensen, L. A., Arnett, J. J., Feldman, S. S. ve Cauffman, E. (2003). The right to do wrong: Lying to parents among adolescents and emerging adults. Journal of Youth and Adolescence, 33(2), 101-112. Doi: https://doi.org/10.1023/B:JOYO.0000013422.48100.5a
Kalaycı, Ş. (2010). Faktör analizi. Ş. Kalaycı, (Ed.), SPSS uygulamaları çok değişkenli istatistik teknikleri içinde (321-331). Ankara: Asil Yayıncılık.
Kanlıkılıçer, P. (2005). Okul öncesı̇ davranış sorunları tarama ölçeği: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Krech, D.S., Crutchfield, R, S., ve Ballachey, E. L. (1970). Cemiyet içinde fert. (M. Turhan, Çev.). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. (Orijinal çalışma basım tarihi 1962.)
Kulak, Ö. (2017). Platon’dan Strauss’a: Düzenin kurulmasında ve korunmasında soylu yalanın rolü. Viraverita E-Dergi, 5, 35-48.
Mennin, D. S. (2005). Emotion and the Acceptance-Based Approaches to the Anxiety Disorders. S. M. Orsillo ve L. Roemer, (Ed.), Acceptance and mindfulnessbased aproaches to anxiety içinde (37-68 aralığı). New York: Springer.
Minkler, L. P. ve Miceli, T. J. (2004). Lying, integrity, andcooperation. Review of Social Economy, 62(1), 27-50. Doi: https://doi.org/10.1080/0034676042000183817
Movsumlu, A. (2015). Ergenlerde yalan algısı envanterinin Türkçeye uyarlanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Nelsen, J., Lott, L. ve Glenn, H. S. (2007). Çocuk eğitiminde pozitif disiplin. (S. Güler, Çev.). İstanbul: Yakamoz Kitap. (Orijinal çalışma basım tarihi 1993.)
Ntoumanis, N. (2005). A Step-by-Step guide to SPSS for sport and exercise studies. New York: Taylor and Francis.
Özabacı, N. (2011). İlişki niteliği ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(162), 159-167. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view /774/318
Özer, B., Bozkurt, N. ve Tuncay, A. (2005). İstenmeyen öğrenci davranışları ve öğretmenlerin kullandıkları başa çıkma stratejileri. Turkish Journal of Education, 1(2), 152-189.
Özkan, F. (2013). Sokrates’in entelektüalist ahlakı. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 35-53. http://sosbilder.igdir.edu.tr/Makaleler/1292039673_03_ Ozkan_(35-53).pdf
Ranta, K., La Greca, A. M., Garcia-Lopez, L. J. ve Marttunen, M. (2015). Social anxiety and phobia in adolescents. Switzerland: Springer.
Savi, F. (2008). 12-15 Yaş arası ilköğretim öğrencilerinin davranış sorunları ile aile işlevleri ve anne baba kişilik özellikleri arasındaki ilişkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Saygılı, S. (2004). Çocuklarda davranış bozuklukları. İstanbul: Elit Yayınları.
Schumacker, R. E. ve Lomax, R. G. (2004). A beginner’s guide to structural equation modeling (2. baskı). London: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Sezgül, İ. (2010). Ahlâk değer ilişkisi ve ahlâkî değerlerin niteliği sorunu. EKEV Akademi Dergisi, 14(45), 85-94.
Siyez, D. M. (2007). Lise öğrencilerinde problem davranışların görülme sıklığı: İzmir örneklemi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 15-31.
Soysaldı, M. (2005). Kalbin manevî hastalıklarından yalan ve korunma yolları. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 6(15), 89-105. http://www.tasavvufdergisi.net/Makaleler /1232932170_15.5.pdf
Şahin, K. (2011). Kültürel yozlaşmaya neden bir unsur olarak televizyon. Sosyal Bilimler, 1(1), 243-277. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kusbd/issue/19374/205539
Şehirli, N. (2007). Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Ölçeği’nin geliştirilmesi ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Şimşek, C. (2001). Medya etiği. Marmara İletişim Dergisi, 11(11), 291-310. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruid/issue/444/3481
Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2007). Using multivarite statics (5. baskı). Boston: Pearson Education.
Talwar, V., Lavoie, J., Garibello, C. G. ve Crossman, A. M. (2017). Influence of social factors on the relation between lie-telling and children’s cognitive abilities. Journal of Experimental Child Psychology, 159, 185-198. Doi: https://doi.org/10.1016/j.jecp.2017.02.009
Taştan, K. ve Demiröz, H. P. (2016). Toplumsal kaygı bozukluğu (sosyal fobi) tedavisinde hipnoterapi uygulaması: Vaka Sunumu. Eurasian Journal of Family Medicine, 5(1), 46-48.
Thompson, B. (2004). Exploratory and confirmatory factor analysis. Washington: American Psychological Association.
Uzun, S. (2011). Ergenlerde yalan tutumuna psiko-sosyal yaklaşım (Sakarya Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ünal, H. (2006). Davranım bozukluğu tanısı alan ilköğretim öğrencilerine okullarda sunulan danışmanlık hizmetlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Üretmen, S. (2008). Cinsiyet, yalan söyleme ve çıkar elde etmenin yalana ilişkin yüklemelere etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Vatan, S. (2017). Duygular ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişkiler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 9(1), 45-62. Doi: http://dx.doi.org/10.18863/pgy.281117
Weir, C. J. (2005). Language testing and validation. New York: Palgrave Macmillan.
Williams, E. J., Bott, L. A., Patrick, J. ve Lewis, M. B. (2013). Telling Lies: The Irrepressible Truth. Plos One, 8(4), 1-14. Doi: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0060713
Yaman, E., Mermer, E. Ç. ve Mutlugil, S. (2009). İlköğretim okulu öğrencilerinin etik davranışlara ilişkin görüşleri: Nitel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 93-108.
Yaşlıoğlu, M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
Yıldız, A., Altıntaş, A., Elmas, S. ve Aşçı, F. H. (2019). Sporda güdülenme ölçeği-II’nin psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Spor Hekimliği Dergisi, 54(1), 33-44. Doi: https://doi.org/ 10.5152/tjsm.2019.114
Yıldız, H. ve Develi, A. (2018). Çalışanların yalan söyleme eğiliminin bir öncülü olarak örgütsel dışlanma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 141-148. Doi: http://dx.doi.org/10.18506/anemon.452575
Yörükoğlu, A. (2002). Çocuk ruh sağlığı. Ankara: Özgür Yayınları.
Yurdugül, H. (2005, Eylül). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulan bildiri. Denizli: Pamukkale Üniversitesi.
Yücel, H. A. (2015). İyi insan iyi vatandaş (8. baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.