Klasik Arap Edebî Tenkidine Genel Bir Bakış1

Klasik Arap tenkidi, İslâm öncesi dönemden itibaren basit ve sade bir şekilde icrâ edilmiştir. İslam öncesi dönemde tabiî olarak yapılan edebî tenkît, Abbasiler döneminden itibaren ilmî bir hüviyet kazanmıştır. Bu süreçte edebî tenkit kavram ve kuralları ortaya konulmuştur. Süreç içerisinde belâgat kavramları da edebî tenkit içerisinde ele alınmıştır.

An Overview Of Classical Arabic Literary Criticism

From the Pre-Islamic period classical Arabic literary criticism have been made in a plain and simple way. From the Abbasid period, literary criticism which was made naturally in Pre-Islamic period have gained a scientificidentity. Concepts and rules of literary criticism have been produced in this process. Through the process rhetorical concepts also have been dealt in literary criticism.

PDF

___

'Abdulfettâh Osmân, en-Nakdu'l-Edebiyyu'l-Kadîm, Kahire, 1991.
'Abdulkâhir el-Curcânî (471/1078), Delâ'ilu'l-İ'câz, neş. Reşîd Ridâ, Dâru'l-Ma'rife, Beyrut, 1978.
'Abdulkâhir Huseyn, el-Muhtasar fî Târihi'l-Belâga, Dâru'ş-Şurûk, Kahire, 1982. 'Abdulmun'im
'Abduttevvâb-Şukrî 'İyâd, Vizâratu'l-Me'ârif, Riyad,1989.
'Abdulmuttalib Mustafâ, İtticâhâtu'n-Nakd, Dâru'l-Endelus, Beyrut, Ahmed Emîn, en-Nakdu'l-Edebî, Mektebetu'n-Nehda, Kahire, 1963.
Âmidî, el-Hasen b. Bişr (371/981), el-Muvâzene beyne Ebî Temmâm ve'l-Buhturî, I-II, neş. Ahmed Sakr, Dâru'l-Ma'ârif, Kahire, 1973.
Bedevî Tabâne, Dirâsât fi'n-Nakdi'l-Edebî, el-Matba'atu'l-Fenniye, Kahire,1965.
Câhiz, Ebû Osman 'Amr (255/869), Kitâbu'l-Hayevân, I-VII, neş. 'Abdusselâm Muhammed Hârun, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1996.
Cevâd Ali, el-Mufassal fî Târîhi'l-'Arab Kable'l-İslâm, I-X, Bağdat, Cumahî, Muhammed b. Sellâm, Tabakâtu'ş-Şu'arâ', neş. Muhammed Şâkir, Dâru'n-Nahda, Beyrut, 1953.
Çetin, Nihad M. (1991), Eski Arap Şiiri, İstanbul Ünv. yay. İstanbul,
Dâvûd Sellûm, en-Nakdu'l-Menhecî, Mektebetu'n-Nahda, Beyrut, 1987.
Demirayak, Kenan, Abbâsî Edebiyatı Tarihi, Şafak yay, Erzurum, 1988.
Ebû Hilâl el-'Askerî (395/1004), Kitâbu's-Sınâ'ateyn, neş. Ali
Muhammed el-Bicâvî- Ebu'l-Fadl İbrâhim, Matba'atu İsâ el-Bâbî, Kahire, 1971.
Elmalı, Hüseyin, Hassân b. Sâbit mad, DİA, XVI. Enîs el-Makdisî, Mukaddime li-Dirâsâti'n-Nakdi'l-'Arabî, Beyrut, 1958.
Furat, Ahmet Subhi, Arap Edebiyatı Târihi, I-II, Edebiyat Fakültesi Basım Evi, İstanbul, 1996.
Hâlid Yûsuf, fi'n-Nakdi'l-Edebî, el-Muessetu'l-Câmi'a, Beyrut, 1987.
Hasan Zeyyât, Târîhu'l-Edebi'l-'Arabî, Kahire, 1939.
Hassân b. Sâbit ( 44/673), Dîvân, Dâru Sadır, Beyrut, 1961.
Ignace Goldziher, Klasik Arap Literatürü, çev. Azmi Yüksel-Rahmi Er, İmaj yay, 1993.
İbn Hallikân, Şemseddîn Ahmed ( 681/1282), Vefeyâtu'l-A'yân, I-VIII, Dâru Sadır, Beyrut, 1994.
İbn Kuteybe, Abdullâh b. Muslim ( 276/947), eş-Şi'r ve'ş-Şu'arâ', neş. Muhammed Şâkir, Dâru'l-Ma'ârif, Kahire, 1966.
İbn Reşîk, Ebû Ali Hasan el-Kayrevânî ( 456/1063), el-'Umde fî Mehâsini'ş-Şi'r Âdâbih ve Nakdih, I-II, neş. Muhammed 'Abdulhamîd, Dâru'l-Cîl, Beyrut, 1982.
İbnu'l-Mu'tez (296/908), Kitâbu'l-Bedî', neş. Ignatıus Kratchkovsky, Londra, 1935.
İbnu'n-Nedîm, Muhammed b. İshâk (385/965), el-Fihrist, Matba'atu'l- İstikâme, Kahire, tsz.
İhsan 'Abbâs, Târihu'n-Nakdi'l-Edebî, Dâru'ş-şurûk, Ammân, 1987.
İmruu'l-Kays ( m.540), Dîvân, Dâru Sâdir, Beyrut, 1972.
İsfehânî, Ebu'l-Ferec Ali b. Huseyn (356/967), Kitâbu'l-Egânî, I-XXIV, neş.Muhammed Ebu'l-Fadl İbrahim, Matâbi'u'l-Hey'e, Kahire, 1994.
İsmâ'îl Mazhar, Târîhu'l-Fikri'l-Arabî, Dâru'l-Kâtib, Beyrut, 1981.
Ka'b b. Zuheyr (24/694) Dîvân, ed-Dâru'l-Kavmiyye, Kahire, 1950.
Kâdî el-Curcânî, (392/1002), el-Vesâta beyne'l-Mutenebbî va Husûmih, neş. Muhammed el-Bicâvî, Kahire, 1964.
Kıftî, Ebu'l-Hasen 'Alî b. Yûsuf (464/1248), İnbâhu'r-Ruvâh 'ala Enbâhi'n-Nuhât, I-IV, neş. Muhammed Ebu'l-Fadl İbrâhim, Dâru'lKutubi'l-Mısriyye, Kahire, 1973.
Kudâme b. Ca'fer, Ebu'l-Ferec (337/948), Nakdu'ş-Şi'r, neş.'Abdulmun'im Hafâcî, Dâru'l-Kutub, Beyrut, 1982.
Kuraşî, Ebû Zeyd Muhammed b. el-Hattâb (170/1090), Cemheretu Eş'âri'l-'Arab, II, neş. Muhammed Ali el-Hâşimî, Dâru'l-Kalem, Dimeşk, 1987.
Lebîd b. Rebî'a el-'Amirî (38/659), Dîvân, neş. İhsân 'Abbâs, Kuveyt, 1962.
Mansûr 'Abdurrahmân-'Abdul'azîz Nebevî, el-Edebu'l-Câhilî ve'n-Nakd ve'l-Belâga, Kahire, 1989.
Mansûr Abdurrahmân, ed-Dirâsâtu'l-Edebiyye, Menşûrâtu 'Ayni'ş- Şems, Kahire, 1985.
Mecd el-Bâkir el-Berâzî, en-Nakdu'l-Edebiyyu'l-Kâdîm, Muessesetu'rRisâle, Beyrut, 1989.
Muhammed Mendûr, en-Nakdu'l-Menhecî 'inde'l-'Arab, Dâru'n-Nehda, 1976.
Muhammed Mahmûd Huseyn, en-Nakdu'l-Edebî ve Mekâyisuhû hilâle 'ahdi'r-Rasûl ve 'asri'l-hilâfeti'r-Reşîde, Mecelletu'l-Câmi'atu'l- İslamiyye, Medine, 1976.
Merzubânî, 'İmrân b. Mûsâ (384/994), el-Muvaşşah, neş. Muhammed elBicâvî, Mektebetu'n-Nahda, Kahire, 1965.
Mustafâ Sâdık er-Râfi'î, Târîhu Âdâbi'l-'Arab, I-III, Dâru'l-Kitâb, Beyrut, 1973.
Ömer Ferrûh, Târîhu'l-Edebi'l-'Arabî, I-III, Dâru'l-'İlm li'l-Melâyîn, Beyrut, 1969.
R. Staphan Humphrcys, İslamic History, Touris Ao ltd, London, 1991.
Reşâd Muhammed Sâlih, Nakdu Kitâbi'l-Muvâzene beyne't-Tâiyeyn, Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî, Beyrut, 1987.
Savran, Ahmet, Abbâsîler Devri Edebiyatında Sûlî'ler ve Ebû Bakr esSûlî, Basılmamış Doçentlik Tezi, Erzurum, 1981.
Sûlî, Ebû Bekr Muhammed b. Yahyâ (336/947), Ahbâru Ebî Temmâm, III, neş. Halîl Mahmûd 'Asâkir, Matba'atu Lecneti't-Te'lîf, Kahire, 1973.
Şevkî Dayf, en-Nakd, Dâru'l-Me'ârif, Kahire, 1984.
Tâhâ Ahmed İbrahim, Târîhu'n-Nakdi'l-Edebî, Dâru'l-Kutub Beyrut, 1985.
Tâhâ Huseyn, Hadîsu'l-Erbi'â', Dâru'l-Me'arif, Kahire, 1972.
Tâhâ Necm, el-Câhiz ve'n-Nakdu'l-Edebî, Kuveyt, 1988.
Tarafe b. 'Abd (m. 560), Dîvân, neş. Fevzî 'Atavî, Dâru Sâdır, Beyrut, 1961.
Tural, Hüseyin, İbnu's-Sîd el-Batalyavsî ve Kitâbu'l-Hulal fî Şarh Abyati'l-Cumal Adlı Eseri, Atatürk Ünv. Sosyal Bilimler Ens,
Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum, 1978.
Ülken, Hilmi Ziya, İslam Felsefesi, Selçuk yay, Ankara, tsz.
Yılmaz, İbrahim, Panayırlar ve Arap Dili ve Edebiyatının Gelişmesinde Oynadığı Rol, Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum,1997.