Северокавказцы – жертвы трагедии на Драве [North Caucasians as Victims of the Tragedy on the Drava River]

Makalede 1945 Mayıs sonu ve Haziran başında Avusturya'nın Lienz kenti yakınlarında bulunan Drau vadisinde Kuzey Kafkasyalı mültecilerin yaşadığı trajik olay ele alınmaktadır. İkinci Dünya Savaşı sonunda imzalanan Yalta Antlaşması'na göre Kuzey Kafkasyalılar, İngiliz makamları tarafından SSCB'ye iade edilmek üzere çok sayıda Kazakla birlikte Sovyet askeri komutanlığına teslim edilmişlerdir. Ancak Rusya tarih yazımında "Kazakların Lienz Trajedisi"ni Kuzey Kafkasyalıların da yaşadığına dair hemen hiç bilgi yoktur. Yazar makalesinde, 28 Mayıs-1 Haziran 1945 tarihleri arasında kampta yaşanan trajik olayların ayrıntılarını, etnik topluluklar halinde bulunan mültecilerin yaşam koşullarını ve yapısını ortaya koymaya çalışmaktadır. Bunun için tarihi belgelerden ve aralarında kamptan kaçmayı başaran Kuzey Kafkasyalıların da olduğu kişilerin anılarından yararlanılmıştır. Çok sayıda sivilin ve eski göçmenin de aralarında olduğu Kafkasyalılar teslim edilmeleri sırasında sert direniş göstermiş, bazıları kendini öldürmüş, bazıları da kaçmayı başarmış, fakat birçoğu teslim edilerek kurşuna dizilmiştir. Kuzey Kafkasyalı grubun liderliğini, Kazak subaylarıyla aynı kaderi paylaşan, Moskova'da idam edilen Çerkes general Sultan Kılıç-Girey (1880-1947) yapmıştır. Türkiye'deki Kuzey Kafkas diasporası bu yıl 75. yıldönümü olan "Drau Faciası"nı her yıl anmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kuzey Kafkasya, II. Dünya Savaşı, Lienz, Drau faciası, Kafkas mültecileri, Yalta anlaşması

This article discusses the tragedy that stroke North Caucasian refugees in late May-early June of 1945 on the Drava / Drau river valley near the Austrian city of Lienz. In line with the Yalta Agreement between President Roosevelt, Prime Minister Churchill and Generalissimo Stalin, the refugees, along with a large number of Cossacks, were extradited by the British authorities to the Soviet military command. However, in Russian historiography, there is barely any information on the presence of the highlanders in the "Lientsev tragedy of the Cossacks". The article attempts to reconstruct the composition, living conditions of refugees in the national communities and provide details of the dramatic events that took place in the camp on May 28 - June 1, 1945. In doing so, the paper discusses some historical documents and testimonies of eyewitnesses, including representatives of the North Caucasus, who managed to avoid deportation. During the extradition, a number of highlanders, including many civilians, resisted the authorities, committing suicide and fleeing, but many were shot. The North Caucasian colony was led by a white emigrant, Major General Sultan Klych-Girei (1880-1947), who shared the fate of the officers of the Cossack Camp. Representatives of the North Caucasian diaspora in Turkey annually meet to remember “the tragedy on the Drava”, which marks 75th anniversary this year

Keywords:

North Caucasus, World War II, the tragedy on the Drava, Caucasian refugees, Yalta agreement,

PDF

___

Арзамаскин Ю.Н. Тайны советской репатриации. М.: Вече, 2015.
Аслан-бек. Выдача горцев Кавказа (свидетельство) Часовой613 (4) июль-август (1978) : 11-13.
Aşhot, Cemal. Drau (Lienz) FaciasıMünasebetiyle. Yeni Kafkas15 (1959) :23.
Беджанов М.Генерал Султан-Гирей Клыч. Майкоп: ГУРИПП «Адыгея», 2002.
Berzeg, Sefer E. General Sultan Kılıç Girey.Birleşik Kafkasya2 (1964) :2-5.
Боташ, Хамит. Проклятая поляна (Роман-хроника) / Пер. с карач. яз. Э. Каитовой-Кубновой. Москва: Акцепт, 1993.
Биттирова T.Ш. Трагедия в австрийских Альпах и творчество Хамида Боташа. Международный научно-исследовательский журнал. 9, часть 2. (2019) : 80-83.
Devletbey M. Şimali Kafkasyalıların Drav Faciası. Yeni Kafkas 3 (1957): 5.
Güsar, Vasfi. Drau Faciası. Yeni Kafkas 9 (1958): 4-6.
______. Dünya Tarihinde Kanlı Bir Facia Drau. Kafkasya 7 (1965): 29 -33.
Краснов Н.Н. (мл.). Незабываемое. 1945-1956. Сан-Франциско: "Русская жизнь", 1959.
Крикунов П. Казаки. Между Гитлером и Сталиным. Москва: Яуза, ЭКСМО, 2005.
Науменко В.Г. Великое предательство. Выдача казаков в Лиенце и других местах (1945−1947): сб. материалов и документов: в 2 т. Нью-Йорк: Всеславянское издательство. Т. 1, 1962. Т. 2, 1970.
Мартынов А.В. По обе стороны правды. Власовское движение и отечественная коллаборация. Москва: Вече, 2014.
Муртазалиев А.М. Вклад дагестанской диаспоры в распространение русской словесной культуры в Турции. Вестник Дагестанского научного центра43 (2011): 124–127.
Natho, Kadir. Çerkesya’dan Amerika’ya. Çev. Nur Nirven, İstanbul, Chiviyazıları Yay., 2014.
Полян П.М. Жертвы двух диктатур: Жизнь, труд, унижения и смерть советских военнопленных и остарбайтеров на чужбине и на родине Москва: «Российская политическая энциклопедия», 2002.
Ramazan, Musa. Bir Kafkas Göçmeninin Anıları, İstanbul, Şamil Eğitim ve Kültür Vakfı yay. 1997.
Hilâl. Şimali Kafkasyalıların «Drau»Faciası ve Avusturya'da Dikilen Bir Abide. 17 (1967): 44.
Таболина Т., Антоненко С. Лиенц: Казачья Голгофа. Родина 9 (2005): 26-30.
Tavkul, Ufuk. İkinci Dünya Savaşı’nda Kafkasya. İkinci Dünya Savaşı ve Türk Dünyası, Yay. Haz. Nesrin Sarıahmetoğlu, İlyas Kemaloğlu. İstanbul, Türk Dünyası Belediyeler Birliği Yayınları, (2016): 77-93.
Толстой Н.Д. Жертвы Ялты, пер. с англ. Москва: “Русский путь”. 1996.
Tuzman, Ufuk. Drau Katliamı’nın 62.Yıldönümü (28 Mayıs 1945). Yesevi Dergisi 5 (2006): 120-124.
Yelbaşı, J. 28 Mayıs 1945 Drau Faciası. Mızağe Dergi. Eskişehir. 2 (2018): 15.