Aytaç ÜNSAL ADACA, Berfin MELİKOĞLU GÖLCÜ, Asuman UYGUNTÜRK

Türkiye’de Veteriner Hekimliği Eğitiminde Su Ürünleri ve Balıkçılık: Tarihsel Süreç ve Son Gelişmeler

Bu çalışma, Türkiye’de veteriner fakültelerinde balıkçılık, su ürünleri ve sucul hayvan hastalıklarına ilişkin eğitim-öğretim faaliyetlerinin tarihsel gelişimini ortaya koymak ve bugünkü durumunu değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın ana materyalini, Türkiye’deki veteriner fakültelerinin dekanlıklarıyla yapılan sözlü görüşmeler ve kurumsal web sitelerinin taranması yoluyla toplanan veriler ile Ankara, Ondokuz Mayıs, Bursa Uludağ, Erciyes, Harran ve Aksaray Üniversiteleri Veteriner Fakültelerinin Arşivlerinden sağlanan ilk elden kaynaklar oluşturmuştur. Ulaşılan veriler, içerik analizine tabi tutulmuştur. Türkiye’de veteriner hekimliği eğitim-öğretiminde su ürünleri ve balıkçılıkla ilgili ilk dersin “Arı ve Balık Hastalıkları” adıyla 1940’lı yıllarda müfredat programına alındığı belirlenmiş, 1967 yılında ilk kürsü Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesinde kurulmuştur. İzleyen yıllarda Elazığ ve İstanbul’da bulunan veteriner fakültelerinde de ilgili kürsüler açılmış ancak 1981 yılında yükseköğretimde gerçekleştirilen reorganizasyonun ardından, bu kürsülerin kapatılmasına karar verilmiştir. Yirminci yüzyılın sonunda önemli bir gelişim gösteren su ürünleri yetiştiriciliğinde, veteriner hekimlerin istihdamına duyulan gereksinim ve Avrupa Birliği müktesebatında konuya gösterilen hassasiyet, Türkiye’de veteriner fakültelerinde bu alana ilişkin derslerin tekrar müfredata konulmasını ve ilgili anabilim dallarının açılmasını sağlamıştır. Bugün beş veteriner fakültesinde bulunan Su Ürünleri ve Hastalıkları Anabilim Dallarında eğitim-öğretim ve akademik çalışmalar devam etmekte olup, anabilim dalı olmayan 21 veteriner fakültesinde su ürünleri ve hastalıklarına ilişkin derslerin verildiği belirlenmiştir. Türkiye’de sucul hayvan sağlığının iyileştirilmesi ve sektörde gün geçtikçe artan veteriner hekim talebinin karşılanması için, veteriner hekimliği eğitim kurumlarında bu disipline ilişkin eğitim ve araştırma olanaklarının artırılması ve bu alanla ilgili farklı meslek gruplarının yetki ve sorumluluklarının mevzuatta açıkça belirtilmesi gerektiği düşünülmüştür.

Fisheries and Aquaculture in Veterinary Medical Education in Turkey: History and Recent Developments

This study aims to depict the historical background and recent developments of education on fisheries, aquaculture, and aquatic animal diseases in veterinary faculties in Turkey. Data collected by verbal communication with the deanships of veterinary faculties in Turkey and the exploration of their web sites, as well as original documents obtained first-hand from the archives of the Ankara, Ondokuz Mayıs, Bursa Uludağ, Erciyes, Harran, and Aksaray Veterinary Faculties, constituted the main material of this study. Data were assessed by means of the content analysis. In Turkey, while fisheries and aquaculture were first included in the veterinary curriculum in the 1940s as a joint lecture, under the name of Honeybee and Fish Diseases”, the first department was established in 1967 within the Ankara University Veterinary Faculty. In the following years, counterpart departments were established within the veterinary faculties in Elazığ and İstanbul. However, after the reorganisation of higher education in 1981, it was decided to close down those departments. The significant advances of the aquaculture sector by the end of the 20th century, requiring the employment ofveterinarians in this sector, and the inclusion of this field in the acquis of the European Union led to relevant lectures being reincluded in the curriculaof veterinary faculties in Turkey and relevant departments being established within these faculties. It has been determined that, today, while 5veterinary faculties continue with related education and training activities and academic research under the tutelage of departments of fisheries,aquaculture, and aquatic animal diseases, 21 veterinary faculties with no counterpart departments have included lectures on fisheries, aquaculture,and aquatic animal diseases in their curricula. It is considered that in order to improve the aquatic animal health status and to meet the increasingdemand for veterinary human resources of the sector in Turkey, education and research opportunities off ered by veterinary educational institutionsneed to be increased, and the authorities and responsibilities of the diff erent occupational stakeholder groups involved in fisheries and aquacultureshould be clearly demarcated in the legislation.

PDF

___

1. Weber ES III, Blanc G, Hedrick RP: Essential veterinary education in fish health and disease: A global perspective. Rev Sci Tech, 28 (2): 551-558, 2009. DOI: 10.20506/rst.28.2.1893
2. Iatridou D, Pohl L, De Briyne N, Palic D, Saunders JH, Bravo A: Mapping the teaching of aquatic animal veterinary medicine in the European Union and European Free Trade Area. Vet Rec Open, 5:e000309, 2018. DOI: 10.1136/ vetreco-2018-000309
3. Loh R, Vukcevic J, Bastos Gomes G: Current status of aquatic veterinary services for ornamental fish in Australasia. N Z Vet J, 68 (3): 145-149, 2020. DOI: 10.1080/00480169.2020.1718564
4. Bilecik N: Medeniyet Tarlasından Marş Marşla Geçenler. Bio-Ofset Basımevi, İstanbul, 2012.
5. Doğu Z, Şahinöz E: Yüksek öğretimde kapanan bölümler: Su ürünleri örneği. Kent Akademisi, 10 (4): 490-499, 2017.
6. Timur M, Güven E, Doğan K: Prof. Dr. Kosswig’s role in the development of the Turkish fishery. In, Oray IK, Çelikkale MS, Özdemir G (Eds): International Symposium of Fisheries and Zooogy. 23-26 October 2003, İstanbul, 27-42, İstanbul University Printing House, İstanbul, 2003.
7. Bilgehan H, Ertaş İ, Akşit B: Kuruluşundan günümüze Ege Üniversitesi 1955-2005. 455-456, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, 2005.
8. Erk N, Dinçer F: Türkiye’de Veteriner Hekimlik Öğretimi ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Tarihi. 41-42;208, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1970.
9. Dinçer F: Prof. Dr. Zihni Erençin (Manisa 1910- İstanbul 1993) Ankara Üniversitesi’nin yedinci rektörü (22 Haziran 1957-1959). Türk Veteriner Hekimleri Birliği Dergisi, 16 (3-4): 116-126, 2016.
10. Erençin Z: Su ürünleri, kültür balıkçılığı ve av hayvanları. Vet Hekim Der Derg, 43 (9-10): 250-251, 1973.
11. Yerlikaya H: Elazığ Veteriner Fakültesi’nin kuruluşu, on yıllık gelişimi ve Türk veteriner hekimlik öğretimindeki yeri. Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, 1982.
12. Armutak A: İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nin kuruluşu ve ilk 10 yıllık (1972-1982) gelişimi. İstanbul Üniv Vet Fak Derg, 28 (2): 429-445, 2002.
13. Salt Ş: Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nin tarihi üzerine araştırmalar. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 1997.
14. Dinçer F: Veteriner hekimliğinde tarih araştırmaları. In, Özen A (Ed): I. Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu. 30 Mart-1 Nisan 2006, Elazığ, Bildiri Kitapçığı. 51-56, Örnek Ofset Basımevi, Elazığ, 2006.
15. Altun S, Duman M, Satıcıoğlu İ, Özkul T: Veteriner hekimliği eğitimi ve mevzuatı çerçevesinde su ürünleri hastalıklarının değerlendirilmesi. Türk Veteriner Hekimleri Birliği Dergisi, 18 (1-2): 101-115, 2018.
16. DeHaven WR, Scarfe AD: Professional education and aquatic animal health: A focus on aquatic veterinarians and veterinary para-professionals. In, Proceedings of the OIE Global Conference on Aquatic Animal Health: Aquatic Animal Health Programmes: Their Benefits for Global Food Security. 28-30 June 2011, Panama, 139-154, Panama, 2011.
17. Urdes LD, Diaconescu C, Marin M, Dinita G: The role of veterinary education in fostering aquaculture development. Procedia Soc Behav Sci, 106, 3091-3094, 2013. DOI: 10.1016/j.sbspro.2013.12.357
18. Türk Veteriner Hekimleri Birliği (TVHB): II. Türk Veteriner Hekimliği Kurultayı Komisyon Raporları. 4-13, Medisan Basımevi, Ankara, 2002.
19. Türk Veteriner Hekimleri Birliği (TVHB): III. Türk Veteriner Hekimliği Kurultayı Komisyon Raporları. 19-36; 208-212, Medisan Basımevi, Ankara, 2010.
20. Türk Veteriner Hekimleri Birliği (TVHB): IV. Türk Veteriner Hekimliği Kurultayı Komisyon Raporları. 363-370, Medisan Basımevi, Antalya, 2018.