Kars ili süt sanayi işletmelerinde üretim ve sanayi entegrasyonunun ekonomik ve sosyo-ekonomik analizi

Bu araştırma, Kars İlindeki süt sanayi işletmelerinin sosyo-ekonomik yapıları ve yıllık faaliyet sonuçlarını incelemek, işletmelerin karlılık ve verimliliğini artırmak için alınabilecek önlemleri tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın materyalini, ildeki mandıra işletmeleri ve süt fabrikaları arasından seçilen 35 adet işletmeden anket yoluyla sağlanan 2006–2007 yıllarına ait veriler oluşturmuştur. Ankete katılan süt sanayi işletmelerinin kapasite kullanım oranı 2006 yılı için ortalama %31.4; 2007 yılı için %31.3 olarak hesaplanmıştır. Araştırmada, girdi unsurlarının toplam maliyet içerisindeki yüzde oranları incelendiğinde; çiğ süt gideri %71.1; işçilik %5.1; süt toplama ve pazarlama giderleri %5.9; bakım-onarım ve amortisman giderleri %5.0 ve diğer giderler %12.9 pay aldığı tespit edilmiştir. İlde süt sanayi işletmelerinin mali rantabilite rasyosu %16.23; rantabilite faktörü ise %24.10 olarak gerçekleşmiştir. Bölgede süt sanayi işletmelerinin büyük çoğunluğunun geleneksel yöntemlerle üretim yapması, çiğ süt işleme kapasitesinin düşüklüğü, sermaye yetersizliği ve mali olanaksızlıklar vb. konularda birçok sorunlarının olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

kısıtlayıcılar, maliyet, süt fabrikaları, süt sanayi, işletmeler, süt işleme, karlılık, sosyoekonomi, Kars, Türkiye

The economic and socio-economic analysis of integration for production and industry in dairy industry enterprises in Kars province

The aim of this study was to investigate the socio-economic structures and results of yearly activities of milk factories and mandira enterprises, and to determine measures which taken for improvement of profitability and productivity. The data used in the study obtained from an interview survey from randomly selected 35 milk factories and mandira enterprises, in the province in years 2006-2007. The average capacity usage ratios in milk factories and mandira enterprises were calculated 31.4% in 2006; 31.3% in 2007 respectively. The proportions of cost of raw milk, labour, transport, depreciation-repairmaintenance and miscellaneous expenses in the total cost accounted for 71.1%; 5.1%; 5.9%; 5.0% and 12.9% respectively. The financial rantability ratio and rantability factor of all enterprises calculated as 16.23% and 24.10% respectively. There are a lots of problem in the area such as, vary majority of the dairy industry enterprises use traditional methods for producing, low processing capacity of raw milk, lack of capital and money problem, etc.

Keywords:

constraints, costs, dairy factories, dairy industry, enterprises, milk processing, profitability, socioeconomics, Kars, Turkey,

PDF

___

1. Aral S, Canküyer E: Kars İli ve Doğu Anadolu Bölgesi Hayvancılığının Üretim, Pazarlama ve Örgütlenme Sorunlarn İle Çözüm Yolları. Ongun Kardeşler Matbaacılık Sanayi, Ankara, 1979.
2.Şahin K: Süt ve süt mamulleri sanayinde küçük ve orta ölçekli işletmelerin yaısı, sorunları ve çözüm yolları. Doktora Tezi. Çukurova Üniv Fen Bil Enst, Adana, 1998.
3.Özdamar K: SPSS ile Biyoistatistik. 5. Baskn. Kaan Kitabevi. Eskişehir. 2001.
4.Koç Y: İşletmelerde Mali Analiz Teknikleri. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yaynnlarn No: 293, Sevinç Matbaasn, Ankara, 1970.
5.Çelik M: Batn Akdeniz Bölgesinde süt ve süt ürünleri sektörünün stratejik durum analizi ve gelişme olanaklarn. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniv Sosyal Bil Enst, Antalya, 2001.
6.Kara A: Erzurum ve Kars illerinde tarnm işletmelerinin sermaye yapnsn ve tarnmsal faaliyet sonuçlarn baknmnndan karşnlaştnrnlmasn. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniv Fen Bil Enst, Erzurum, 2000.
7.Çoşkun H, Tunçtürk Y, Altmndağ S, Demir A: Van’da faaliyet gösteren süt işletmelerinin mevcut durumlarn, sorunlarn ve çözüm önerileri. YYÜ Tar Bil Derg, 15(1): 11-15, 2005.
8.Daşkaya AŞ: Türkiye süt ve süt ürünleri piyasası ve Avrupa Birliğine uyum. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniv Fen Bil Enst, Antalya, 2004.
9.Uzmay A, Koyubenbe N, Konca Y: İzmir ilinde süt ve süt ürünleri işleyen ve pazarlayan işletmelerin bazı özellikleri üzerine bir araştırma. Ege Univ Zir Fak Derg, 43 (3): 43-53, 2006.
10.Tipi T: Güney Marmara bölgesi süt işleme sanayinde kapasite kullannmn ve üretim planlaması. Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniv Fen Bil Enst, Bursa, 1997.
11.Gülmez M, Oral N, Güven A, Baz E, Sezer Ç, Duman B: Kars’ta tüketime sunulan kaşar peynirlerinin bazn mikrobiyolojik ve kimyasal özellikleri. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 10 (2): 183-188, 2004.
12.TUİK: Üretici fiyatları endeksi veri tabanı. Erişim: http:// tuikrapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?fiyatdb2&report=tefe_m adde_2003.RDF&desformat=html&p_baz=2003&p_tur=9&p_ yil1=2008&p_yil2=2007&p_ay1=1, Erişim Tarihi: 11.10.2008.
13.Çiçek H, Tandoğan M: Organik süt sığırcılığında üretim maliyetleri ve karlılık açısından bir değerlendirme. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 15 (1): 145-151, 2009.