OTLUKBELİ'NDE TARİHÎ VE ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALAR

Erzincan-Otlukbeli ilçesi, İlk Tunç Çağı'ndan itibaren insanoğlunun dikkatini çekmiş ve yerleşim görmüştür. Ortalama 2000 m rakımda, yüksek dağların arasında kurulmuş bir ilçedir. Bölge, su kaynakları, hayvancılık ve çayır alanları bakımından zengindir. Erzurum'dan gelen ve Aşkale, Tercan üzerinden Otlukbeli'ne, oradan da Bayburt'a ve nihayetinde Karadeniz'e ulaşan tarihî yolun merkezinde bulunmaktadır. Tarihî coğrafya açısından son derece önemli olan bu merkezde, 2001 yılına kadar tarihî ve arkeolojik anlamda detaylı bilimsel çalışmalar yapılmamıştır. 1998 yılında A. Ceylan tarafından başlatılan Doğu Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında 2001 yılında Otlukbeli'nde ilk tarihî ve arkeolojik çalışmalar başlatılmıştır. Bu çalışma döneminde Ağamçağam Kalesi ve Turnatepe Höyük merkezlerinin tespitleri yapılmıştır. 2008 yılında G. Kozbe ve A. Ceylan başkanlığındaki ekip, Demir Çağları merkezlerinin tespiti ve incelemesi kapsamında Turnatepe'de yeniden incelemelerde bulunmuşlardır. 2014 yılında A. Ceylan'ın danışmanlığında ve Erzincan Üniversitesi'nin proje desteği ile Otlukbeli'nde detaylı çalışmalar yeniden başlatılmıştır. Bu çalışmalar neticesinde İlk Tunç Çağı'ndan başlamak üzere farklı dönemleri yansıtan 13 merkez tespit edilmiştir. 2014 yılında yapılan çalışmalar bir yüksek lisans tezinde değerlendirilmiştir. 2015 yılında 6 yeni tarihî merkezin tespiti ve değerlendirilmeleri yapılmıştır. Bu merkezlerin; Tunç, Demir, Helenistik ve Orta çağlara tarihlendiği tespit edilmiştir. Otlukbeli'nde belirlediğimiz merkezlerde yapılacak kazı çalışmaları, bölgenin Eski Çağ'daki sosyoekonomik ve politik durumunu daha fazla aydınlığa kavuşturacaktır. Bu makalede Kültür Bakanlığı'nın izni ve Erzincan Üniversitesi'nin desteği ile yürütücülüğünü yaptığım Bireysel Araştırma Projesi'nin sonuçları değerlendirilmiştir

Historical and Archaeological Studies in Otlukbeli

Erzincan-Otlukbeli County has attracted the attention of mankind beginning from Early Bronze Age and has witnessed settlement. It is a county set between high mountains, at an altitude of 2000 meters on average. The region is rich in water resources, animal husbandry and meadow fields. It is situated in the center of the historical road coming from Erzurum to Otlukbeli over Aşkale, Tercan; from there to Bayburt and finally reaching Black Sea. In this center which is extremely important in terms of history and geography, there had not been any detailed scientific studies in the historical and archaeological sense until 2001. The first historical and archaeological studies were initiated in Otlukbeli in 2001 within the scope of the Eastern Anatolia Surface Explorations initiated in 1998 by A. Ceylan. In the period of this the detections of Ağamçağam Castle and Turnatepe Mound centers were carried out. In 2008 the team headed by G. Kozbe and A. Ceylan made researches in Turnatepe again within the scope of the detection and investigation of the Iron Age centers. Detailed studies were reinitiated in Otlukbeli in 2014 under the supervision of A. Ceylan and with the project support of Erzincan University. As a result of these studies 13 centers were detected reflecting different periods starting from the Early Bronze Age. In 2014 the studies carried out were evaluated in a master's thesis. In 2015 the detection and evaluations of 6 new historical centers were carried out. It was detected that these centers were dated into Bronze, Iron, Hellenistic and the Middle ages. The excavations in the centers to be carried out we designated in Otlukbeli will shed more light on socioeconomic and political status of the area in the Ancient Period. In this article, the results of the Individual Research Project I carried out the coordination with the permission of the Ministry of Culture and with the support of Erzincan University

PDF

___

AKKAN, E.-TUNCEL, M. 1990, "Bilinmeyen Bir Doğal Anıt: Otlukbeli Gölü" Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Coğrafya Araştırmaları, C.1, S.2, Ankara, s. 97-108.

BATMAZ, Tuğrul (2015), Otlukbeli İlçesi Ve Çevresinin Eskiçağ Tarihi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzincan.

BELLİ, Oktay (2000), "Doğu Anadolu'da Urartu Yol Şebekesinin Araştırılması ", Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, s. 409-420, Ankara.

BİNGÖL, A. (2011), "Urartu Devletinin Kuruluş Dönemi Dış Politikası", Özsait Armağanı Mehmet ve Nesrin Özsait Onuruna Sunulan Makaleler, İstanbul, 73-84.

BİNGÖL, Akın-CEYLAN, Alpaslan-TOPALOĞLU, Yasin- GÜNAŞDI, Yavuz (2010), "2008 yılı Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır illeri Yüzey Araştırmaları", 27. Araştırma Sonuçları Toplantısı, c. 2, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, s. 375-398, Ankara.

CEYLAN, Alpaslan-BİNGÖL, Akın-TOPALOĞLU, Yasin (2008), "2006 Yılı Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları", 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı, c. 3, Kültür Bakanlığı DÖSİM Basımevi, Ankara, s. 129-148.

CEYLAN, Alpaslan (2000), "1998 Yılı Erzincan Yüzey Araştırması", 17. Araştırma Sonuçları Toplantısı, c. 2, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, s. 181.

CEYLAN, Alpaslan (2001), "1999 yılı Erzincan ve Erzurum Yüzey Araştırmaları", 18. Araştırma Sonuçları Toplantısı, c. 2, Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, Ankara, s. 71-82.

CEYLAN, Alpaslan (2002), "2000 Yılı Erzincan ve Erzurum illeri Yüzey Araştırmaları", 19. Araştırma Sonuçları Toplantısı, C. 2, Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, Ankara, s. 165-178.

CEYLAN, Alpaslan (2003), "2001 Yılı Erzincan, Erzurum ve Kars İlleri Yüzey Araştırmaları", 20. Araştırma Sonuçları Toplantısı, C. 2, Kültür Bakanlığı DÖSİM Basımevi, Ankara, s. 311-324.

CEYLAN, Alpaslan (2004), "2002 Yılı Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları", 21. Araştırma Sonuçları Toplantısı, C. 2, Kültür Bakanlığı DÖSİM Basımevi, Ankara, s. 263-272.

CEYLAN, Alpaslan (2005), "2003 Yılı Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır illeri Yüzey Araştırmaları", 22. Araştırma Sonuçları Toplantısı, C. 2, Kültür Bakanlığı DÖSİM Basımevi, Ankara, s. 189-200.

CEYLAN, Alpaslan (2007), "2005 Yılı Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır illeri Yüzey Araştırmaları", 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı, C. 1, Kültür Bakanlığı DÖSİM Basımevi, Ankara, s. 163-182.

CEYLAN, Alpaslan-Bingöl, Akın-Topaloğlu, Yasin (2009), "2007 Yılı Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır illeri Yüzey Araştırmaları" 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı, c. 2, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, s. 133-150.

CEYLAN, Alpaslan (2015), Doğu Anadolu Araştırmaları - Erzurum-Erzincan- Kars-Iğdır (2008-2014), Erzurum.

CEYLAN, Alpaslan (2008), Doğu Anadolu Araştırmaları - Erzurum-Erzincan- Kars-Iğdır (1998-2008), Güneş Vakfı Yayınları, Erzurum. CEYLAN, Nezahat-GÜNAŞDI,

Yavuz-ÜNGÖR, İbrahim-ÖZGÜL, Oktay

TOPALOĞLU, Yasin-BİNGÖL, Akın-CEYLAN, Alpaslan (2014), "2013

Yılı Erzincan - Erzurum İlleri Yüzey Araştırmaları", 32. Araştırma

Sonuçları Toplantısı, C.2, Ankara, s. 61-77.

CÖHÇE, Salim (1997), "Otlukbeli Savaşına Kadar Akkoyunlular" Anadolu Birliğinin Sağlanmasında Otlukbeli Savaşının Yeri Ve Önemi Paneli, Ankara s. 121-134.

DOĞANAY, Hayati (1997), "Zaferinin 523'üncü Yıldönümünde Coğrafyacı Gözüyle Bugünkü Otlukbeli" Anadolu Birliğinin Sağlanmasında Otlukbeli Savaşının Yeri Ve Önemi Paneli, Ankara, s. 93-108.

GARSTANG, John (1943), "Hittite Military Roads in Asia Minor" American Journal of Archaeology Vol. 47, N 1, s. 35-62.

GOETZE, Albrecht (1940), Kizzuwatna and the Problem of Hittite Geography, New Haven.

GÜNAŞDI, Y. (2015), "Erzincan Sırataşlar Kalesi", Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 5/9, 113-131

GÜNAŞDI, Yavuz-TOPALOĞLU, Yasin-BİNGÖL, Akın-CEYLAN, Alpaslan (2012), "2010 Yılı Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları" 29. Araştırma Sonuçları Toplantısı, C. 3, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın, Ankara, s. 49-69.

GÜNGÖRDÜ, Ersin (2006), Türkiye'nin Coğrafyası, Ankara.

HALAÇOĞLU, Yusuf (1997), "Otlukbeli Savaşının (1473) Düşündürdükleri" Anadolu Birliğinin Sağlanmasında Otlukbeli Savaşının Yeri Ve Önemi Paneli, Ankara.

KARAGEÇİ, M. (2015), Arpaçay Havzası'nda Tarihi ve Arkeolojik Araştırmalar, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Kars.

KARAOSMANOĞLU, Mehmet (2011), "Erzincan Altıntepe Kalesi-Erzincan Altıntepe Fortress Urartu, Doğu'da Değişim-Transformation in the East", Yapı Kredi Yayınları İstanbul, s. 366-373.

KARAOSMANOĞLU, Mehmet-CAN Birol-KORUCU, Halim (2008), "Altıntepe Urartu Kalesi 2006 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları" 29. Kazı Sonuçları Toplantısı, C. 1, Kültür ve Turizm Bakanlığı DÖSİM Basımevi, Ankara, s. 497-514.

KARAOSMANOĞLU, Mehmet-KORUCU Halim (2012). "TheApadana of Altıntepe in theLight of the Second Season of Excavations", Ancient Near Eastern Studies Suplement 39, Anatolian Iron Ages 7, The Proceedings of the Seventh Anatolian Iron Ages Colloqium Held at Edirne, 19-24 April 2010 (ed. A. Çilingiroglu and Antonio Sagona), Leuven-Paris- Walpole, pp. 131-148.

KARAOSMANOĞLU, Mehmet-KORUCU, Halim-YILMAZ, Mehmet Ali (2010), Altıntepe Kazı ve Onarım Çalışmaları, Tanıtım El Kitapçığı, Doğu Matbaası, Erzincan.

KARAOSMANOĞLU, Mehmet-ÖZKAN, Haldun (2004), "Altıntepe Kazısı 2003", 26. Kazı Sonuçları Toplantısı, c. 1, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, s.128-136.

KILIÇ, Ahmet Fikret (1974), Otlukbeli (Karakulak) Bucağı Folkloru ve Etnografyası (Yayımlanmamış Bitirme Tezi), Erzurum.

KONUKÇU, Enver (1997), "Otlukbeli Ve Çevresi" Anadolu Birliğinin Sağlanmasında Otlukbeli Savaşının Yeri Ve Önemi Paneli, Ankara.

KONUKÇU, Enver (1998), Otlukbeli Meydan Savaşı, Ankara.

KOZBE, Gülriz-CEYLAN, Alpaslan-POLAT, Yasemin-SİVAS Taciser-SİVAS, Hakan-ŞAHİN, Işık-TANRIVER, Duygu Akar vd. (2008) Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri 4 (TAY) Demir Çağları, Cilt 1-2, İstanbul.

ORTAYLI, İlber (1997), "Otlukbeli'ne dair" Anadolu Birliğinin Sağlanmasında Otlukbeli Savaşının Yeri Ve Önemi Paneli, Ankara.

ÖZGÜÇ, Tahsin (1961), "Altıntepe Kazıları-Excavations at Altıntepe", Belleten, 98, s. 253-267. Ankara.

ÖZGÜÇ, Tahsin (1963), "Altıntepe Urartu Mimarlık Eserleri", Anadolu (Anatolia) 7, s. 43-57, Ankara.

ÖZGÜÇ, Tahsin (1969), Altıntepe II. Mezarlar, Depo Binası ve Fildişi Eserler- Tombs, Storehouse and Ivories, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.

ÖZGÜÇ, Tahsin (1966), Altıntepe Mimarlık Anıtları ve Duvar Resimleri- Arcitectural Monuments and Wall Paintings, TTK Yayınları, Ankara.

ÖZGÜL, O. (2015), "Erzurum Tortum'da Önemli Bir Urartu Kalesi: Kapıkaya", Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 5/9, 5-62

ÖZGÜL, Oktay-CEYLAN, Alpaslan-BİNGÖL, Akın-TOPALOĞLU, Yasin- GÜNAŞDI, Yavuz-ÜNGÖR, İbrahim (2013), "2011 Yılı Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları" 30. Araştırma Sonuçları Toplantısı, C. 2, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, s. 277-292.

PEHLİVAN, Mahmut (1991), Hayaşa (M.Ö. XV-XIII. Yüzyıllarda Kuzey-Doğu Anadolu), Erzurum

TOPALOĞLU, Yasin-BİNGÖL, Akın-CEYLAN, Alpaslan-GÜNAŞDI, Yavuz (2011), "2009 Yılı Erzincan, Erzurum, Kars ve Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları", 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, c. 2, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, s. 1-19.

ÜNGÖR, İbrahim-BİNGÖL, Akın-TOPALOĞLU, Yasin-GÜNAŞDI, Yavuz- CEYLAN, Nezahat-ÖZGÜL, Oktay-CEYLAN, Alpaslan (2014), "2012 Yılı Erzincan-Erzurum İlleri Yüzey Araştırmaları" 31. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, s. 61-77.

http://rapory.tuik.gov.tr/16-11-2015-12:04:46-5683899201422015267420216050. html (Erişim Tarihi 16.11.2015).