OSMANLI TARİH YAZICILIĞINDA BİR İNTİHAL ÖRNEĞİ TELHÎSÜ’L-BEYÂN FÎ TAHLÎSÜ’L-BÜLDÂN

Başka birisinin buluşunun, düşüncesinin kaynak göstermeksizin kullanılması intihal olarak adlandırılmaktadır. İntihal, önemli bir etik sorunu olmakla birlikte intihalin akademik bir suç ve hırsızlık olduğu genel kabul görmüş bir gerçekliktir. İntihalin geçmişi, insanların fikri ürünler ortaya koymaya başladıkları ilk zamanlara kadar dayandırılabilir. Bu çalışmada öncelikle intihal kavramı üzerinde durularak XVII. yüzyıl Osmanlı Tarihçilerinden Hezârfen Hüseyin Efendi’nin Telhîsü’l-Beyân Fî Tahlîsü’l-Büldân adlı eseri ele alınacaktır. Ardından söz konusu eser XVI. yüzyıl Osmanlı Tarihçisi Gelibolulu Mustafa Ali’nin Füsûl-i Hall ü Akd ve Usûl-i Harc ü Nakdʼi ile intihal açısından karşılaştırılıp değerlendirilerek intihalin geçmişine bir nebze de olsa ışık tutulmaya çalışılacaktır.

A Plagiarism Example in the Ottoman Historiography: Telhîsü’l-Beyân Fî Tahlîsü’l-Büldân

The use of inventions and opinions of other individual without reference is called plagiarism. Plagiarism is a major ethical issue, and it is a generally accepted reality that plagiarism is an academic crime and theft. The history of plagiarism can be traced back to the early days when people started creating intellectual products. This study focuses primarily on the concept of plagiarism, discussing the Telhîsü’l-Beyân Fî Tahlîsü’l- Büldân, the book of Hezârfen Hüseyin Efendi, one of the Ottoman historians in the 17th century. Subsequently, the mentioned book will be compared to the Füsûl-i Hall ü Akd ve Usûl-i Harc ü Nakd, the book of the Gelibolulu Mustafa Ali, who was one of the Ottoman historians in the 16th century, in terms of plagiarism, and certain evaluations will be made in terms of plagiarism in an attempt to shed light on the history of plagiarism, though to some extent.

PDF

___

Adıvar, A. (1982). Osmanlı Türklerinde ilim. Remzi Kitapevi.

Bayram, S. (1981). Musavvir Hüseyin tarafından minyatürleri yapılan ve halen vakıflar genel müdürlüğü arşiv'inde muhafaza edilen silsile-name. Vakıflar Dergisi, 13, s.253-338.

Durmuş, İ. (2000). İntihal. TDV Ansiklpedisi, Cilt XXII, s.347-350.

Erdem, Y. H. (2012). Osmanlı kültüründe yazarlık ve intihal sorunları. Yazıcı, Hasan (ed.), İstanbul Üniversitesi Bilim Etiği Günü, İstanbul Üniversitesi, s.21-53.

Garfield, E. Can citation indexing be automated? In Statistical Association Methods for Mechanized Documentation, Symposium Proceedings, 1965, pp. 189. http://garfield.library.upenn.edu/ adresinden 24.03.2020 tarihinde erişilmiştir.

Hezârfen, H. E. Tenkîhü’t tevârih-i mülûk, TBMM Milli Saraylar Kütüphanesi, Halife Abdülmecid Efendi Koleksiyonu, nr. 3797.

İlgürel, M. (1998). Hüseyin Efendi, Hezârfen. TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 18, s.544-546.

İlgürel, S. (1998). Hezârfen Hüseyin Efendi, Telhîsü’l-beyân fî kavânin-i âl-i Osman, TTK Yayınları.

Kansu, E. (1994). Dünyaʼda ve Türkiyeʼde bilim, etik ve üniversite içinde TÜBA, Bilimsel Toplantı Serileri 1, s.71-75.

Lokmacı, S. & Özdemir, R. (2020). Gelibolulu Mustafa Âlî-fusûl-i hall ü akd ve usûl-i harc ü nakd (müşkül meselelerin çözümü ve gelir gider dengesinin tertibi), Akıl Fikir Yayınevi.

Lokmacı, S. (2017) Hezârfen Hüseyin Efendi’nin Tenkîhü’t tevârih-i mülûk isimli eserinin Fransız Milli kütüphanesinde supplement turc 137 arşiv numarası ile kayıtlı nüshası üzerine. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 43, s.225-236.

Lokmacı, S. (2019). Hezârfen Hüseyin Efendi, Telhîsü’l-beyân fî Tahlîsü’l-büldân, Fenomen Yayıncılık.

Lügât-i Remzi. İntihal maddesi, s. 123. https://remzi.cagdassozluk.com/buyukosmanlica- sozluk-madde-3860.html adresinden 24.03.2020 tarihinde erişilmiştir.

Özen, İ. (1975). Bursalı Mehmet Tahir, Osmanlı müellifleri, Cilt 3, Meral Yayınevi, İstanbul 1975.

Özenç Uçak, N. & Birinci, H. G. (2008). Bilimsel etik ve intihal. Hakemli Yazılar, Türk Kütüphaneciliği 22, 2, s.187-204.

Öztürk, N. (2015) Osmanlı tarihçileri, Bilge Kültür Sanat Yayınevi.

Taşdoğan, C. (2019). Alıntı nedir? Atıf yapmak nedir?. https://www.iienstitu. com/blog/alinti-nedir-atif-yapmak-ne-demek adresinden 24.03.2020. tarihinde erişilmiştir.

Yazıcı, T. (1975). Erdeşîr. TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt XI, s.284-285.

Yurdaydın, H. (1982). İslam tarihi dersleri, Cilt I, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.