ANADOLU MEDENİYETLERİ MÜZESİ’NDE YER ALAN BİR GRUP NİKAİA DARPLI SİKKEDEKİ NİKAİA KÜLTLERİ

Çalışmamızda incelediğimiz söz konusu sikkeler, Antik dönemde Bithynia Bölgesinin önemli kentlerinden biri olan Nikaia’nın tarihi, ekonomik, dini ve sosyal yapısını yansıtması açısından önemli örneklerdir. Çalışmada, Nikaia kentinde tapınım gören kültlerin sikkelere yansıması incelenmiştir. Kentin kuruluş efsanesinin söz konusu sikkeler üzerinde herhangi bir izinin var olup olmadığı araştırılmıştır. Nikaia sikkelerinin ön yüzünde yer alan imparatorlar sırasıyla, Marcus Aurelius (İS 161-180), Lucius Verus (İS 161-169), Tranquillina (İS 161-180), Commodus (İS 172-192) Caracalla (İS 198-217), Macrinus (İS 217-218) Gordian III (İS 238-244) ve Trebonianus Gallus (İS 251-253)’dur. Bu sikkelerin arka yüzlerinde yer alan betimler ise Tanrı, Tanrıça, Kahraman ve Tanrılaştırılmış bir imparatordur. Bu çalışmada, çok fazla araştırılmayan Bithynia Bölgesi’nde ve Antik Nikaia’a da tapınım gören ve daha önce tespit edilmemiş olan kültlerin varlığı sikkeler aracılığı ile aydınlatılmaya çalışılmıştır.

The Nikaean Cults in a Group of Nikaean Coins from the Museum of Anatolian Civilizations

The coins treated in this paper are significant examples in terms of reflecting the historical, economic, religious and social structure of Nikaia, one of the important cities of the Bithynia Region in ancient history. In the study, the reflection of cults that were worshiped in Nikaia on the ancient coins was examined. It has also been looked for an answer to a question, whether the founding myth of this town has any traces on these coins, or not. Emperors on the front face of Nikaia coins are Marcus Aurelius (161-180 (AD), Lucius Verus (161-169 AD), Tranquillina (161-180 AD), Commodus (172-192 AD) Caracalla (198-217 AD), Macrinus (217-218 AD) Gordian III (AD 238-244) and Trebonianus Gallus (251-253 AD) respectively. The depictions on the back of these coins are Gods, Goddesses, Heros and a deified emperor. In this study, it has been tried to illuminate the presence of cults, which have been worshiped in the Bithynia Region and Ancient Nikaia, but has not been studied much, by the evidence of ancient coins.

PDF

___

Abbasoğlu, H. & Delemen, İ. ( 2004 ). Antik Nikaia’dan günümüze kalanlar. Tarih Boyunca İznik, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2004, 189-197.

Altın, A. A. (2017). NIKAIA. Aktüel Arkeoloji Dergisi, Mayıs-Haziran . Anabolu, M. (1970). Küçük Asya’da bulunan imparator tapınakları. Anadolu Araştırmaları 2, İstanbul

Arslan, M., Lightfoot, C. & Tibet, C. (1999). Antik sikke defineleri: Antalya Müzesi Pamphylia defineleri ve C.S. Okray koleksiyonu ile Burdur, Fethiye ve Sinop müzelerinden birer define, UDAŞ, Ankara.

Bonacasa, N. (1976). Nicea (İznik). The Princeton Enyclopedia of Classical Sites, ed. R. Stillwell, Princeton.

Bosh, C. E. (1935). Die Kleinasiatische Münzen der römischen Kaiserzeit, Teil II, Band 1, Stuttgart.

Boyana, H. (1997). Bithynia bölgesinin tarihi ve kullandıkları takvim. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Boyana, H. (2006). Nikomedeia kenti ve Tanrıça Demeter. Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 25, Sayı 39.

Boyana, H. (2015). Nikaia kenti ve Dinysos kültü. Uluslararası Karamürel Alp Kocaeli Tarihi Sempozyumu II, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kocaeli, 43-59.

Can, Ş. (4. Basım) Klasik Yunan mitolojisi, İnkılap Kitabevi, İstanbul. Claerhout, I. & Devreker J. (2008). Pessinus: Ana Tanrıça’nın kutsal kenti. (Çev.: Betül Avunç) İstanbul: Homer Kitabevi.

Cremer, M. (1992). Helenistisch-römische grabstelen im nortwestlichen Kleinasien 2. Bithynien Asia Minor Studien 4.2 1992.

Franke, P. R. (2007). Roma döneminde Küçük Asya: Sikkelerin yansımasında Yunan yaşamı. (Çev.: Nezahat Baydur, Banu Thesis Baydur) İstanbul: Ege Yayınları.

Grimal, P. (1997). Mitoloji sözlüğü, İstanbul: Sosyal Yayınlar.

Herodotos (1991). Heredot tarihi. Çev: Müntekim Ökmen, VII, 75, İstanbul: Remzi Kitapevi.

Kaya, M. A. (2000). Anadolu’da Galatlar ve Galatia tarihi. İzmir: EÜEF Yayınları.

Kornemann, E. (1901). Zur geschicht der Antiken herrscherkulte. Klio I, 51-146.

Körte, A. (1899). Kleinasiatische studien V. AM XXIV, Athen, 1899, 398-450.

Lamba, M.-Metin, H. (2015). Hititlerden Türkiye Cumhuriyeti’ne Anadolu uygarlıklarında yönetim. Ankara: Orion Kitabevi.

Merkelbach, R. (1987). Nikaia in der römischen Kaiserzeit. Opladen.

Nonnos (1940a). Dionysiaca, Volume I: Books 1-15. Translated by W. H. D. Rouse. Loeb Classical Library 344. Cambridge, MA: Harvard University Press.

Nonnos (1940b). Dionysiaca, Volume II: Books 16-35. Translated by W. H. D. Rouse. Loeb Classical Library 354. Cambridge, MA: Harvard University Press.

Price, S. F. R. (2004). Ritüel ve iktidar: Küçük Asya’da Roma imparatorluk kültü. ( Çev: Taylan Esin), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.

Ruge, W. (1936). Nikaia 7. Paulys Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft 17.1, Stuttgart, 228-229.

Sevin, V. (2016). Anadolu’nun tarihi coğrafyası. Ankara: Türk Tarih Kurumu.

Strabon. (2000). Geographika: Antik Anadolu coğrafyası, Kitap XII-XIII-XIV. (Çev.: Prof.Dr. Adnan Pekman), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.

Şahin, S. (1979). Katalog des antiken ınschriften des museums von Iznik (Nikaia) / İznik müzesi antik yazıtlar kataloğu, cilt II, 3. Testimonia I. K. 10, 3, Bonn.

Şahin, S. (1987). Yazıtların diliyle İznik’te ( Nikaia) tarih. Araştırma Sonuçları Toplantısı I, Ankara, 369-374.

Şahin, S. (2004). Helenistik ve Roma çağlarında İznik/ Nikaia. Tarih Boyunca İznik, İstanbul: İş Bankası Yayınları, 03-23.

Tekin, O. (1994). Grek ve Roma sikkeleri / Greek &Roman coins. Yapı Kredi Para Koleksiyonları 2, (Birinci Baskı), İstanbul.

Tekin, O. (2012). Eski Yunan ve Roma tarihine giriş. İstanbul: İletişim Yayınları.

Yiğitpaşa, D. (2016a). Doğu Anadolu Geç Demir Çağı kültürü. Ankara: Gece Kitaplığı.

Yiğitpaşa, D. (2016b). Cultural change ın the post-Urartian, Median And Achaemenid periods of eastern Anatolia. Amisos, 1/1, 87-106.

Yurtsever, A. (2012). Side’de Romanizasyon sürecinde gladyatörler ve agonlar. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.