Emre Okan BAYRAMOĞLU, Halil İbrahim KAYA

ÖĞRETMENLERİN DEMOKRATİK DEĞERLERİ İLE İŞ DOYUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Bu araştırmada, öğretmenlerin demokratik değerleri ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelinde ele alınan çalışmanın evrenini 2014-2015 öğretim yılında Kars il merkezi ve merkez köylerindeki toplam 77 ilkokulda görev yapan 358 sınıf öğretmeni, çalışmanın örneklemini ise basit rasgele örnekleme yöntemiyle belirlenen 57 okulda görev yapan 286 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Üç bölümden oluşan ve 286 sınıf öğretmenine uygulanan ölçeklerden 285 adedi değerlendirmeye alınmaya uygun bulunarak, analizler bu sayı üzerinden yapılmıştır. Ölçekler yoluyla toplanan veriler, bilgisayar ortamında istatistik paket programı ile sınıf öğretmenlerinin verdiği cevaplar doğrultusunda cinsiyet, mesleki hizmet süresi, eğitim durumu ve mezun olunan okul değişkenlerine göre analiz edilmiştir. Araştırma veri seti üzerinden normallik varsayımı incelenmiş olup bu varsayıma göre normal dağılım özelliği göstermeyen gruplara nonparametrik testler uygulanmıştır. Ayrıca puanlar arasında istatistiksel ilişkiyi ortaya koymak adına korelasyon analizi de yapılmıştır. Araştırma neticesinde cinsiyet, mesleki hizmet süresi, eğitim durumu ve mezun olunan okul ile öğretmenlerin demokratik değerleri arasında anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir. İş doyumu boyutunda ise; cinsiyet, mesleki hizmet süresi ve eğitim durumu ile öğretmenlerin iş doyumu arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı, mezun olunan okul ile öğretmenlerin iş doyumu arasında anlamlı bir faklılığın olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerinin demokratik değerleri ile iş doyum düzeyleri arasında pozitif yönde, düşük düzeyde ve anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulardan hareketle, öğretmenlerin iş doyumlarının az da olsa demokratik değerlerinden etkilendiği sonucuna varılmıştır

The Research of the Relation between Teachers’ Democratic Values and their Job Satisfaction

In this research, it is aimed to investigate the research of the relation between teachers’ democratic values and their job satisfaction. In this correlational survey study, the population consists of 358 primary school teachers in 77 primary schools in the city center of Kars and its villages during the academic year of 2014-2015. The sample group is specified using simple random sampling strategy, including 286 primary school teachers working at 57 different schools. 285 out of 286 responses by the teachers were considered in this study. The scale includes three sublevels. The data collected by scales was analyzed based on the variables such as gender, teaching experience, education level and graduation, using statistical package program, in the line with the responses of teachers. The normality assumptions were investigated through the research data sets and nonparametric tests were applied to the groups which did not show normal distribution according to this assumption. Further, correlation analysis was conducted to examine the statistical relation among scores. The results indicated that there were no significant differences between the teachers’ democratic values and gender, teaching experience, graduation level and graduated school type. Similarly, there were not any significant differences between job satisfaction gender, experiences and graduation level, yet there was a significant difference between job satisfaction and graduated school type. Regarding the perceptions of the relations between teachers’ democratic values and job satisfaction, it was found that there was a significant low level difference. In this sense, it is indicated that the teachers’ democratic values impact upon their job satisfaction levels to some extent

___

Akyol Kılıç, M. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin yöneticilerinde algıladıkları liderlik stilleri ile kendi iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (İstanbul-Manila örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fatih Üniversitesi, İstanbul.

Arslan, Z. (2006). Öğretmenlerde dindarlık, değerler ve iş doyumu üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.

Bakır, A. A. (2007). Sergiledikleri demokratik tutum ve davranışlar açısından ilköğretim okulu yöneticilerinin değerlendirilmesi (Malatya ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.

Balcı, A. (1985). Eğitim yöneticilerinin iş doyumu. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.

Başar, H. (2004). Sınıf Yönetimi (11. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.

Binbaşıoğlu, C. (1986). Demokratik davranışlar ve demokratik eğitim ilkeleri. Çağdaş Eğitim, 109, 15-20.

Birimoğlu, B. (2015). Sınıf öğretmenlerinin kişilik özellikleri ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi: İstanbul ili Kadıköy ilçesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.

Brush, D. H., Moch, M. K. ve Pooyan, A. (1987). Individual demographic differences and job satisfaction. Journal of Occupational Behaviour, 8, 139-156.

Burris, V. (1983). The social and political consequences of overeducation. American Sociological Review, 48(4), 454-467.

Cengiz, F. (2015). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarının öğretmenlerin iş doyumuna etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.

Clark, A. E. (1997). Job satisfaction and gender: Why are women so happy at work? Labour Economics, 4 (4), 341-372.

Çelik, H. (2003). Fen Bilgisi ve Fizik-Kimya-Biyoloji öğretmenlerinin iş doyumu (Kırıkkale ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.

Çiftçi, A. S. (2015). İlkokul öğretmenlerinin sınıf yönetim tarzları ve demokratik değerlere ilişkin görüşleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.

Çorapçı, A. (2015). Sınıf öğretmenlerinin karar verme stilleri ve iş doyum düzeylerinin tespiti. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.

Davis, K. (1984). İşletmelerde İnsan Davranışı-Örgütsel Davranış. Kemal Tosun vd. (Çev.). İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını.

Demirtaş, Z. ve Alanoğlu, M. (2015). Öğretmenlerin karara katılımı ve iş doyumu arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16 (2), 83-100.

Demoulin, D. F. ve Kolstad, R. (2000), Assessing the gains of behavioral dynamics essential for success in democracy for teacher education students. College Student Journal. 34 (3).

De Vaus, D. ve McAllister, I. (1991). Gender and work orientation: Values and satisfaction in Western Europe. Work and Occupations, 18 (1), 72-93.

Duran, A. D. (2014). Sınıf öğretmenlerinin örgütsel bağlılıkları ile iş doyumları arasındaki ilişki (Yozgat ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.

Eğin, E. (2015). Bilişim Teknolojileri öğretmenlerinin iş doyumlarının incelenmesi (Tekirdağ örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi, İstanbul.

Erkan, Z. N. (2009). İlköğretimde görevli öğretmenlerin sınıf yönetimi anlayışları ile iş doyumları arasındaki ilişki (İstanbul ili Anadolu Yakası örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.

Filiz, Z. (2014). Öğretmenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10 (23), 157- 171.

Gözütok, F. D. (1995). Öğretmenlerin demokratik tutumları. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.

Gutek, G. L. (2011). Eğitimde felsefi ve ideolojik yaklaşımlar (3. Baskı). Nesrin Kale (Çev.). Ankara: Ütopya.

Gülmek, M. N. (2012). İlköğretim okul yöneticilerinin demokratik tutumları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki (Zeytinburnu örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.

Hackman, J. R. ve Oldham, G. R. (1975). Development of the job diagnostic survey. Journal of Applied Psychology, 16, 159-170.

Hesapçıoğlu, M. (1998). Öğretim ilke ve yöntemleri (5. Baskı). İstanbul: Beta Yayım Dağıtım.

İlerleyen, E. (2014). Öğretmenlerin zaman yönetimi becerileri ile iş doyumları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.

Karabulut, S. (2014). İzmir ilinde görev yapan ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinin iş doyum düzeylerinin araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.

Kayhan, N. (2008). İlköğretim okulları I. kademede görev yapan sınıf öğretmenlerinin yeni ilköğretim programlarını kabullenmişlik düzeyleri ve mesleki doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.

Koç, Y. (2008). Beden eğitimi öğretmenlerinin demokratik tutumlarının belirlenmesi ve çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.

Koçak, T. (2006). Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik stilleri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki (Ankara il örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.

Kurnaz, A. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin yaratıcılık düzeyleri ve demokratik tutumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.

Lawler, E. E. (1994). Motivation in work organizations. San Francisco: Jossey-Bass. Locke, E. A. (1969) What is job satisfaction? Organizational Behavior and Human Performance, 4, 309-336.

Loscocco, K. (1990). Reactions to blue-collar work. Work and Occupations, 17 (2), 152-178.

Muchinsky, P. M. (1993). Psychology applied to work. Pasific Grove.

Ronen, S. (1978). Job satisfaction and the neglected variable of job seniority. Human Relations, 31 (4), 297-308.

Orhan, N. (2013). Aday öğretmenlerin mesleki tutumları ve iş doyumu düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.

Oshagbemi, T. (1997). The influence of rank on the job satisfaction of organizational members. Journal of Managerial Psychology, 12 (8), 511- 519.

Öktem, E. (2009). İlköğretimde görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Afyonkarahisar-Sandıklı örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.

Ölçüm, D. (2015). Okul yöneticilerinin karar verme stillerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi (Sakarya ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.

Özcan, Z. E. (2013). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin iş doyumu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.

Özdaş, F., Ekinci, A. ve Bindak, R. (2014). Öğretmenlerin demokrasiye ilişkin tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (3), 65-81.

Özdemir, A. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin demokratik tutumlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılık algısı ile ilişkisi (İstanbul ili SancaktepeÇekmeköy ilçeleri). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.

Peker, R. (2012). Sınıf öğretmenlerinin demokratik tutumları ile çocuk haklarına yönelik tutumlarının değerlendirilmesi (Manisa ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.

Pelit, E. ve Öztürk, Y. (2010). Otel işletmeleri işgörenlerinin iş doyum düzeyleri: Sayfiye ve şehir otel işletmeleri işgörenleri üzerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 43-72.

Porter, L. W. (1962). Job attitedes in management: Perceived deficiencies in need fulfillment as a function of job level. Journal of Applied Psychology, 46, 375-384.

Sadık, Ö. (2014). Sınıf öğretmenlerinin maruz kaldıkları yıldırma davranışları, algıladıkları sosyal destek ve mesleki iş doyumları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın Üniversitesi, İstanbul.

Sarıcı, D. (2015). Öğretmenlerin iş doyumu ile pozitif psikolojik sermaye düzeylerine yönelik görüşleri (İzmir-Foça ilçesi örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.

Sarpkaya, R. (2000). Liselerde çalışan öğretmenlerin iş doyumu: Manisa ili örneği. Amme İdaresi Dergisi, 33 (3), 111-124.

Scandura, T. A. ve Lankau, M. J. (1997). Relationships of gender, family responsibility and flexible work hours to organizational commitment and job satisfaction. Journal of Organizational Behavior, 18, 377-391.

Schaffer, R. (1953). Job satisfaction as related to need-satisfaction in work. Psychological Monographs, 67, 1-29.

Selvi, K. (2007). Sınıf öğretmenleri demokratik değerler ölçeği ve güvenirlilik çalışması. VI. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu içinde (s. 339-342) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.

Sezer, E. (2015). İlkokul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan yöneticilik performansları ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın Üniversitesi, İstanbul.

Silah, M. (2002). Sanayi işletmelerinde önemli ve çağdaş bir gereksinim: Süreç danışmanlığı uygulamaları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26 (1), 143-68.

Siu, O. L. (2002). Experience before and throughout the nursing career, predictors of job satisfaction and absenteeism in two samples of hongkong nurses. Journal of Advanced Nursing, 40 (2), 218-229.

Spector, P. E. (1997). Job satisfaction: Application, assessment, cause, and consequences. California: SAGE Publications.

Sun, H. Ö. (2002). İş doyumu üzerine bir araştırma. Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Banknot Matbaası Genel Müdürlüğü, Ankara.

Şahin, G. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin demokratik tutmları ile dogmatik düşünce biçimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.

Taçman, M. (2006). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin demokratik tutumları. Cypriot Journal of Educational Sciences, 1 (1), 30-46.

Taşdan, M. (2008). Türkiye’deki kamu ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi, iş doyumu ve algılanan sosyal destek ile ilişkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.

Terzi, A. R. ve Kurt, T. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin yöneticilik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 166, 98-113.