YOLLAR AYRILDI PEKİ ŞİMDİ NE OLACAK? OSMANLI’DA BOŞANMA SONRASI YAŞANAN SORUNLAR

Osmanlı toplumunda boşanma üzerine yapılan çalışmaların sayısına ve yönüne bakıldığında sanki o zamanlarda ailevi sorunlar yaşanmamış, eşler pek boşanmamış yahut da çok medeni bir şekilde ayrılıp boşanmanın üstesinden kolaylıkla gelmişler gibi bir algı uyanmaktadır. Evet, belki erkekler cinsiyetlerinin sağladığı avantajla hiç evlenmemiş gibi yeni bir güne uyanmışlardı... Peki kadınlar, onlar da mı? Günümüzde yükseköğrenim görmüş bireyler bile boşanma sonrasında birtakım sıkıntılar yaşıyorlarsa, özellikle kadınların boşanmayla baş etme ve uyum süreçlerini geçiriyor olmalarını göz önünde bulundurursak, eğitim seviyesi düşük, ekonomik özgürlükleri olmayan Osmanlı kadınlarının boşanmaları gibi boşanma sonrasındaki yaşamları da kolay olmamış ve bu kadınlar boşanma sonrasında birtakım sıkıntılar yaşamışlar olsa gerektir. Ancak kadınların okur-yazarlık oranının düşük, mahkeme kayıtlarının ve belgelerin ayrıntılardan damıtılmış olması ve dönemin siyasetçi ve entelektüelleri gibi arkalarında anılar bırakamamış olmaları gibi nedenlerle kadınların tecrübelerine erişimdeki güçlük bunları tespit etmeyi zorlaştırıyor. Böyle olmakla beraber sınırlı sayıda kaynakla da olsa, günümüz boşanma tecrübelerinden hareketle Osmanlı toplumunda boşanma sonrasında yaşanan sıkıntıları ve kadınların boşanma tecrübelerini tespit etmek az da olsa mümkündür. İşte bu çalışma bunu yapmaya çalışıyor

There is a Break-Up, so What Will Happen Next? Problems Experienced Following a Divorce in the Ottoman State

When the number and tone of the studies made on divorce in the Ottoman society are examined, it looks as if familial problems were not experienced in those times, almost no divorce happened between spouses or they broke up in a very civilized manner and overcame the issue of divorce easily. Yes, based on the advantage they gained by their sex, men could have woken up to a new day as if they had never married... But how about women, was it the same for them, too? Considering that even today individuals with higher education background experience various problems after a divorce, and that especially women pass through the phases of coping with a divorce and adaptation, it then becomes obvious that Ottoman women with their poor level of education and finance certainly did not enjoy easy divorces or an easy subsequent life but faced certain troubles. However, the difficulty of accessing women's experiences makes it hard to identify those situations because the rate of literacy was poor among women, court records and documents were deprived of details, and the politicians and intellectuals of the period did not leave memoirs behind. But although the sources are scarce, it is possible based on the experiences of divorce in our day to determine the difficulties experienced after divorces in the Ottoman society and the divorcing experiences of women. This is what exactly the current study attempts to do

___

MKT. DV., 65/94, (20 S 1269).; A. MKT. DV., 116/94, (07/S/1274).; A. MKT. DV., 165/62, (17/M/1277).; A. MKT. DV., 92/73, (03/N/1272).; A. MKT. DV., 68/10, (13 Rebiülahir 1269).; A. MKT. DV., 152/20, (18 Recep 1276).; A. MKT. DV., 78/99, (23 Ca 1271).; A. MKT. DV., 85/56, (17/S/1272).; A. MKT. DV., 148/97, (24/Ca/1276).; DH.MKT., 193/89, (27/Ş/1311).; DH. MKT., 2005/78, (4 Ra 1310).; DH. MKT., 1482/8, (18 Ca 1305).; DH. MKT., 2108/119, (5 Ca 1316).; DH. MKT., 2588/110, (7 Za 1319).; DH. MKT., 1869/115, (15 S 1309).; DH. MKT., 1071/6, (24 S 1324).; A. MKT. UM., 89/8, (22/S/1268).; A. MKT. UM., 39/81, (15/M/1267).; A. MKT. UM., 446/69, (24/C/1277).; A. MKT. UM., 196/48, (04/N/1271).; A. MKT. UM., 40/70, (21/M/1267).; ZB., 104/33, (13 Temmuz 1324).; ZB., 424/131, (24/Ma/1323).; ZB., 350/54, (1 Teşrin-i Evvel 1314).; BOA, ZB., 350/69, (20 Temmuz 1315); A. DVN., 113/29, (29 Ş 1272).; A. DVN., 117/20, (01/S/1273).; A. M., 26/9, (22/R/1278). A. M., 24/88, (23 Z 1277).; HR. MKT., 130/32, (12/R/1272).; MKT., 191/77, (10/L/1273).; A. MKT. NZD., 221/13, (24/Ş/1273).; A. MKT. MVL., 105/6, (23 C 1275/28 Ocak 1859).; DH. EUM. VRK., 6/46, (30 Za 1328).; DH. EUM. THR., 35/23, (2 Ca 1328).; DH. EUM. AYŞ., 26/52, (21 S 1338).; TFR. I. SL., 192/19104, (18 C 1326).; TFR. I.. ŞKT., 2/121, (14 Şevval 1320/14 Ocak 1903).; DH. EUM. KADL, 22/37, (25 M 1329).; C. ADL., 46/2778, (03 N 1219).; Y. PRK. AZJ., 30/17, (29/R/1312).

2- Şer’iyye Sicili Defterleri

412 Numaralı Bitlis Şer’iyye Sicili./ 456 Numaralı Elbistan Şer’iyye Sicili./

268 Numaralı Ilgın Şer’iyye Sicili./ 426 Numaralı Manisa Şer’iyye Sicili./

238 Numaralı Mardin Şer’iyye Sicili./ 60 Numaralı Sivas Şer’iyye Sicili./

338 Numaralı Tarsus Şer’iyye Sicili./206 Numaralı Urfa Şer’iyye Sicili./

218 Numaralı Urfa Şer’iyye Sicili./ 219 Numaralı Urfa Şer’iyye Sicili.

3-Telif Eserler

Akman, F. B. (2011). Batılı seyyahların gözüyle Osmanlı kadını, İstanbul.

Burçak, B. (1998). II. Abdülhamid devrinde İslam ve Batılılaşma karşısında kadının konumu, Doğu-Batı, C: 1, Sa: 3, s. 109-117.

Ceylan, Y. (1991). Konya şer’iyye sicillerinden ikinci defterde kayıtlı olaylar ve hükümler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

D’ohsson, M. de M. (1973). XVIII. yüzyıl Türkiye’sinde örf ve âdetler, (Çev. Zerhan Yüksel), İstanbul.

Kaya, A. (2008). 17. yüzyıl Bursa şer’iye sicillerinin İslam aile hukuku açısından tahlili, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, C:17, Sa. 1, Bursa, s. 81-107.

Taş, Y. (2013). Kadı sicillerine göre XIX. asrın ikinci yarısında Urfa’da sosyal hayat, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Türker, M. (2006). H. 1320/I (M. 1902) Tarihli şeriyye siciline göre Fethiye şehri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 314, Malatya.

Uğur, S. B. (2014). Günümüzde kadının boşanma deneyimleri: Akademisyen kadınlar üzerine bir araştırma, Mediterranean Journal of Humanities, C. IV, Sa: 2, s. 293-326.

Yakut, Y. (2006). XIX. Yüzyıl sonlarında İnegöl (C-233 numaralı H. 1313/M. 1892 yılına ait şer’iye sicili kayıtlarına göre), Yayımlanmamış Yüksek Lisans

Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi İslâm Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Isparta.

Zilfi, M. C. (2010). Geçinemiyoruz: 18. yüzyılda kadınlar ve Hul, Madeline C. Zilfi (Editör), Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, İstanbul. http://notoku.com/bosanmanin-etkileri-ve-sonuclari/.