SEVGİ EKSENLİ DİNDARLIĞIN İMKÂNI ÜZERİNE

İnsan-Allah ilişkisi, Din Psikolojisinin ele aldığı temel konulardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. İnanç, ibadet, dua şeklinde İnsandan Allah’a doğru arz edilen iletişim, Allah’tan vahiy, duanın kabulü şeklinde cevap bulmaktadır. Dinin Allah ile girilen ruhsal ilişki olarak tanımlanması, beraberinde bu özel ilişkinin “mahiyeti” ve dayandığı “psikolojik temellerin” neler olduğu sorusunu getirmektedir. Dini hayatı besleyici duygusal faktörler arasında daha fazla etkin olan sevgi duygusunun konumu ise dini psikolojik perspektiften incelemeye çalışan araştırmacıları meşgul eden sorulardan biri olmuştur. Ancak dini hayatı besleme konusunda büyük potansiyele sahip olsa da, sevgi kavramının oldukça geniş, karmaşık ve muğlak doğası, özellikle psikoloji kaynaklarında neredeyse hiç araştırmaya konu edilmemesine yol açmıştır. İnsan Allah ilişkisinin sevgi temelinde gerçekleşmesinin şartları ve sonuçlarının ele alındığı bu çalışmada öncelikle kavramsal çerçevede sevgi, sevgi objeleri ve Kur’an-ı Kerim’de sevgi kavramının ele alınış biçimi değerlendirilmiş daha sonra Allah sevgisi ve bu sevginin boyutları irdelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Din Psikolojisi, İnsan-Allah İlişkisi, Sevgi, Allah Sevgisi, İlahi Aşk

PDF

___

Alper, Hülya. İmanın Psikolojik Yapısı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2002.
Akalın, Şükrü Haluk. Türkçe Sözlük. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları, 11. Basım, 2011.
Ardoğan, Recep. Kur'an ve İnsan Psikolojisi. Ankara: İlkadım Yayınları, 1998.
Arslan, Emine. Kur’an-ı Kerim’de “Hubb” (Sevgi) Kavramı. Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
Aydın, Mehmet Sait. Din Felsefesi. Ankara: Selçuk Yayınları, 5. Basım, 1996.
Baymur, Feriha. Genel Psikoloji. İstanbul: İnkılap Kitapevi, Tarihsiz.
Bovet, Pierre. Din Duygusu ve Çocuk Psikolojisi. çev. Selahattin Odabaş. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1958.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Halil bin Me’mûn Şeyhâ. 1 Cilt. Lübnan-Beyrut: Dâru’l-M‘arife, 1425/2004.
Buscaglia, Leo. Sevgi. çev. Nesrin Kasap-Nejat Ebcioğlu. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 4. Basım, 1993.
____________ 9 Numaralı Otobüsle Cennete (Bir Sevgi Yolculuğu). çev. Belkıs Çorakçı. İstanbul: İnkılap Kitabevi, Tarihsiz.
____________ Yaşamak Sevmek ve Öğrenmek, çev. Nejat Ebcioğlu. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1994.
De Unamuno, Mignuel, Hayatın Trajik Duygusu. çev. Mehmet Sait Şener. Ankara: Divan Kitap, 2017.
Demirci, Mehmet. Mevlâna’dan Düşünceler. İzmir: Akademi Kitapevi, 1997.
Derin, Süleyman. “Gazzâli’de Allah Sevgisi.” Tasavvuf: İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi. 2/5 (2001), 143-159.
Doğan, Ahmet. Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Akçağ Yayınları, 2013.
Düzgün, Şaban Ali. “Sevginin İstismarı ve Sevgide Aşırılık (Kültler)”. İnsan Sevgisi 2007 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu Tebliğ ve Müzakereleri. 176-194. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1. Basım, 2008.
el-Kindî, Ya’kub b. İshak. Üzüntüden Kurtulma Yolları. çev. Mustafa Çağrıcı. Ankara: TDV Yayınları, 2019.
Esed, Muhammed. Kur'an Mesajı. çev. Cahit Koytak-Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 1996.
Fromm, Erich. Sevme Sanatı. çev. Yurdanur Salman. İstanbul: Payel Yayınevi, 1995.
_________ Yaşama Sanatı. çev. Aydın Arıtan. İstanbul: Arıtan Yayınları, 1997.
_________ Çağımızın Özgürlük Sorunu. çev. Bozkurt Güvenç. Ankara: Gündoğan Yayıncılık, 1995
Gasset, Jose Ortega. Sevgi Üstüne. çev. Yurdanur Salman. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1999.
Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed. İhya-i Ulum’id-din. çev. Ali Arslan. 4 Cilt. İstanbul: Merve Basım-Yayın Dağıtım, 1993.
Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: T.D. V. Yayınları, 1996.
Izutsu, Toshihiko. Kur'an'da Allah ve İnsan. çev. Süleyman Ateş. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, Tarihsiz.
İbn A'rabi, Muhyiddin. İlahi Aşk. çev. Mahmut Kanık. İstanbul: İnsan Yayınları, 1998.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed. Güvercin Gerdanlığı. çev. Mahmut Kanık. İstanbul: İnsan Yayınları, 1998.
İbn Kayyım, el-Cevziyye. Medaric'us-sâlikîn. çev. İ. Tüfekçi, H. Ünal. İstanbul: İnsan Yayınları, 1990.
İkbal, Muhammed. İslam'da Dini Düşüncenin Yeniden Doğuşu. çev. N. Ahmet Asrar. İstanbul: Birleşik Yayıncılık, Tarihsiz.
İlgin, Fatma. Kur’an’da Sevgi Kavramının Din Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi. Edirne: Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021..
Karaca, Faruk. Ölüm Psikolojisi. İstanbul: Beyan Yayınları, 2000.
_________ Dini Gelişim Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık, 2016.
_________ Din Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık, 2020.
Küçük, Raşit. Sevgi Medeniyeti. Ankara: Rehber Yayınları, 1991.
La Follate, Hugh. Sevgi Kimlik ve Ahlak. çev. Ferma Lekesizalın. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1997.
Mevdudi, Eb'ul-Ala. Tefhim'ul-Kur'an. çev. Komisyon. İstanbul: İnsan Yayınları, 1991.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ, nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. 3. Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
Necati, M.Osman. Kur'an ve Psikoloji. çev. Hayati Aydın. Ankara: Fecr Yayınevi, 1998.
Özbaydar, Belma. Din ve Tanrı İnancının Gelişmesi Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Baha Matbaası, 1970.
Pazarlı, Osman. Din Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitapevi, 3. Basım, 1983.
Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. Samsun: Sönmez Matbaa ve Yayınevi, Tarihsiz.
Proto Louis. Mutlu Olma Sanatı. çev. Canan Eyi. İstanbul: Gün yayıncılık, 1999.
Sayar, Kemal - Dinç, Mehmet. Psikolojiye Giriş, İstanbul: DEM Yayınları, 2019.
Topçu, Nurettin. İslam ve İnsan. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1998.
Tümsek, Abdullah. Gerçek Sevgi. İstanbul: Fatih Gençlik Vakfı Yayınları, 1994.
Uludağ, Süleyman. “Muhabbet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/384-386. Ankara: TDV Yayınları, 2020.
Yavuzer, Haluk. Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitapevi, 1996.
Yazır, M. Hamdi. Hak Dini Kur'an Dili. Ankara: Çelik-Şura Yayınları, Tarihsiz.
Zırhlıoğlu, Gürol. İnsan Yaşamındaki Yeri ve Kaynağı Bakımından Etik Bir Değer Olarak Sevgi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
Wilcox, Lynn. Sufizm ve Psikoloji. çev. Orhan Düz. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003.