Endülüs Tarihinde Erken Dönem Şehircilikle İlgili Yeni bir Karşılaştırmalı İnceleme

Bu çalışma Endülüs tarihinin erken dönemini ele almaktadır. Söz konusu medeni, demografik ve kentsel tarih, Müslümanlar tarafından (Endülüsün) fethinin öncesi ve sonrası olan zorlu araştırma konularıyla ilişkilendirilmektedir. Bunun nedeni, İber Yarımadası’nda (yaşayan) halkın kökenlerinin incelenmesinden başlayıp bu insanların Araplaşmalarının ve İslam'a geçmelerinin sonuna kadar bu dönemleri tarafsız bir şekilde veya bu konuda doğru bir vizyon çizecek şekilde anlatan kaynakların azlığıdır. Bu, doğunun batı ile insanlık tarihinde ilk kez buluştuğu, genel insanlık çerçevesinde Endülüs'teki beşeri unsurlar arasındaki etki ve bütünleşmenin boyutunu yansıtacak şekilde İberli-Arap-Endülüs Müslüman halkının özel bir kültürel etki haline getirdi. Bu birlik, İslam medeniyetinin insani açıdan en yüksek tezahürlerini temsil edip söz konusu etki Endülüs şehirlerinin şehir planlamasında ortaya çıktı. Dolayısıyla (bu makalede) erken dönemde İber Yarımadası’nda kendine özgü karakteri ile Endülüs İslami mimari tasarım ve şehir planlaması yöntemlerini bu makalede özetlemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler:

Endülüs Adı, Medeniyet, Demografik Yapı, İber Yarımadası

A New Comparative Study of Early Urbanism in the History of Andalusia

The study of Andalusian history during the early stage of Islamic conquest to Al-Andalus (Era of Umayyad Caliphate); And combining this civilized history, demographic history and architectural history with what was before and after the Islamic conquest of intractable research issues; This is due to the scarcity of sources that describes these periods in a neutral way or in a way that draws a correct vision on this subject, starting with the study of the origins of the Iberian people before and after the Islamic conquest; And the end of the Arabization of these people and their conversion to Islam; This made the Ibero-Arab-Andalusian Muslim people a special cultural influence. In which the East met the West for the first time in human history, in a way that reflected the extent of the influence and integration between the human elements in Andalusia within the framework of general humanity; This unity represented the highest manifestations of Islamic civilization in human terms, and this influence appeared on the urban planning of Andalusian cities; Which we will try to summarize in this article in a way that illustrates the methods of Andalusian Islamic architectural design and urban planning with its distinctive character in the İberian Peninsula during this early period.

Keywords:

Name of al-Andalus, Civilization, Demographic Structure, İberian Peninsula,

PDF

___

Kaynakça Abduddâim, Abdulazîz. Muhâdarât fî târîhi’l-hadârati’l-İslâmiyye. Kısmu’l-Âsâr ve’l-Hadâre el-İslâmiyye, Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi. Kahire, 2012.
Abushnap, Khalid Emam, et-Tahtîtu’l-umrânî li’l-Mevlâ İsmâîl el-Alevî bi Medîneti Miknâs bi’l-Mağrib1083/1672-1140/1727. el-Âsâr ve’l-Hadâre el-İslâmiyye Bölümü (Enstitüsü), Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi. Kahire, 2012.
Abushnap, Khalid Emam, ez-Zahîre fî mehâsini’l-mi’mâri’l-İslâmî bi ardi’l-Cezîre el-Endelusiyye. 2 cilt Kahire, 2008.
Anân, Muhammed Abdullah. Târîhu devleti’l-İslâm fi’l-Endelüs.8 cilt Kahire: el-Hey’etu’l-Mısriyye el-Âmme li’l-Kitab, 2001.
el-Bekrî, Ebû Abdullah. el-Mesâlik ve’l-memâlik. thk. Cemâl Tulbe. 2 cilt Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
Carto M. del Rivero, La Moneda Arabigo-Espando. Madrid, 1933.
Dozy, R. el-Muslimûn fi’l-Endelüs. terc. Hasan Habaşî. 3 cilt Kahire: el-Hey’etu’l-Mısrıyye el-Âmme, 1994.
Gustave Le Bon. Hadâratu’l-Arab. terc. Adil Za’tîr. Kahire: el-Hey’etu’l-Mısriyye el-Âmme li’l-Kitab, 2000.
al-Hamîrî, Muhammed bin Abd al-Mun’im. er-Ravdu’l-mi’târ fî haberi’l-aktâr. thk. İhsân Abbâs. 2 cilt Beyrut: Mektebetu Lübnân, 1974.
Hammûş, Mustafa Ahmed. Fıkhu’l-umrâni’l-İslâmî min hılâli’l-arşîvi’l-Osmânî el-Cezâirî 956/1549-1246/1830. Cezâir: Dâru’l-buhûs li’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye ve İhyâi’t-Turâs, 2000. Irving, T.B. Falcon of Spain , Lahore, 1962.
İbn Haldîn, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahmân b. Muhammed. Mukaddime İbn Haldûn. thk. Hamid Ahmed Tahir. Kahire: Dâru’l-Fecr Li’t-Turâs, 2004.
Jan Read, the Moors in Spain and Portugal, Landon, 1979.
Legendre, Maurice. Nouvelle Historie de Espagne. Paris, 1938.
Leopold - Tortes Belbas. Târîhu Esbânyâ el-İslâmiyye. terc. Abdurraûf el-Bambî. 2 cilt Kahire: el-Meclisu’l-A’lâ li’s-Sekâfe, 2002.
el-Mekkî, Tahir. Dirâsât Endelusiyye fi’l-edeb ve’t-târîh ve’l-felsefe. Kahire: Dâru’l-Meârif, 1987.
el-Mekkî, Tahir ve diğr. Endelüs Safahât Muşrike. Kuveyt: Vezâretu’l-A’lâmu’l-Kuveytiyye, 2004.
el-Mu’cemu’l-Vecîz. Yayına hazırlayan: Mecmeu’l-Luğa el-Arabiyye. Kahire: Vezâret’t-Terbiye ve’t-Ta’lîm, 1998.
Mu’nis, Huseyin. Atlasu târîhi’l-İslâm. Kahire: ez-Zehrâ li’l-A’lâmi’l-Arabî, 1998.
en-Nâsırî, Ahmed. el-İstiksâ fî ahbâri’l-mağribi’l-aksâ. thk. Hâlid en-Nâsırî, 9 cilt Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-İlmiyye, 2017.
Provencal, Levi. Târîhu Esbânyâ el-İslâmiyye. terc. Abdurraûf el-Bambî ve diğer. 2 cilt Kahire: el-Meclisu’l-A’lâ li’s-Sekâfe.
Ramadan, Abdulmuhsin. el-Hurûbu’s-salîbiyye. Kahire: Mektebetu el-Enculû el-Mısriyye, 2001.
es-Sallâbî, Ali. Mevsûatu’t-târîhi’l-İslâmiyye. Kahire: Muessestu İkra’, 2006.
Schack, Adolf Friedrich Von. el-Fennu’l-Arabî fî İsbanya ve Sıkıllıyye. terc. Tahir el-Mekkî. Kahire: Dâru’l-Meârif, 198.
Şakir, Mahmûd. Mefâhîm havle’l-hadâreti’l-İslâmiyye, Mevsûatu’t-târîhi’l-İslâmiyye. 9 cilt Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, 2000.
et-Taberî, Muhammed b. Cerîr, Târîhu’l-ümem ve’l-mulûk. thk. Nevvâf Cerrâh. 10 cilt Beyrut: Dârı Sadır, 2003.
Un Codice İnexplorade Del, Ibn Hazm en Al-Andalus. Cardobes, 1934.
Zambaur, (E. de), Mu'cemu’l-ensâb ve'l-üserat el-hâkime fi târihi’l-İslâmî, terc. Zeki M. Hasan, Hasan A. Mahmud. Kahire: Dâru’r-Râid, 1951.
https://www.aljazeera.net/blogs/; erişim tarihi: 21.10.2021.
https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D8%AF1; erişim tarihi: 17.06.2022.
https://www.fruugo.com.tr/granada-ispanya-plan%C4%B1-alhambra-ve-cevre-ilceler-enciclopedia-ilustrada-segu-posterprint-itibaren-20/p-9158834-1961815; 21.06.2022.