Hayvan Isırığı ve Kuduz Riskli Teması Olan Çocuk Hastaların Değerlendirilmesi

Amaç: Hayvan ısırıkları, tüm dünyada özellikle çocukları etkileyen önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bu çalışma ile memeli hayvan ısırığı veya kuduz riski yaratan teması olan, Erzurum Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne başvuran çocuk hastaların klinik ve epidemiyolojik özelliklerinin retrospektif olarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Materyal ve Metot: Çalışmaya, memeli hayvanlar tarafından kuduz riski oluşturan (ısırılan, tırmalanan, yalanma, vb.) teması bulunan, 0–16 yaş arasındaki çocuklar dahil edildi. Hastaların yaş, cinsiyet, kuduz risk kategorisi, ısırıktan beri geçen süre, ısırılan bölge(ler), ısıran hayvanın türü, sahipli olup olmadığı, kuduz aşılaması durumu, ısırıktan önce provokasyon, ısırıktan sonra gözlem durumları, hastaya antibiyotik tedavisi başlanıp başlanmadığı, sütürasyon yapılıp yapılmadığı, hospitalize edilip edilmediği ve hastanın aşı ve immünglobulin sonrası yan-etki yaşayıp yaşamadığı kaydedildi. Bulgular: Çalışmadaki 121 olgunun yaş ortalaması 9,3±4,1 yıldı ve %80,2’si erkekti. Isırıklar en çok 11–16 yaş arası çocukları etkilemişti. Hastalar ısırıktan ortanca 1 gün (aralık; 0–30 gün) sonra hastaneye başvurmuştu. En sık ısırılan vücut bölgesi alt ekstremiteydi (n=67, %55,3). Hastaların 89’unun (%73,5) risk kategorisi 3’tü. En sık ısıran hayvan köpeklerdi (n=82, %67,8). Tüm hayvanların 55’i (%45,4) sahipliydi, 102’si (%84,2) provoke edilmemişti ve 20’sinin (%17,2) kuduz aşıları yapılmıştı. Takip edilmesi gereken hayvanların 70’i (%63,6) on gün süreyle gözlemlenebildi. Hiçbirisinde kuduz bulgusu gelişmedi. Kuduz tanısı kesinleşmiş hayvanla teması olan 2 hasta oldu. Ancak hiçbir hastada kuduz hastalığı gelişmedi. Yetmiş altı (%62,8) hastaya antibiyotik profilaksisi verilirken, 8 (%6,6) hastaya sütürasyon yapıldı. Sadece multipl ısırığı olan 1 (%0,8) hasta hospitalize edildi. Hiçbir hastada komplikasyon ve mortalite gözlenmedi. Sonuç: Bu çalışmada riskli kuduz temasının daha çok ilköğretim çağındaki erkek çocukları etkilediği görülmüş, olguların sağlık merkezine temas sonrası ortanca 1 gün gibi oldukça kısa süre sonra başvurduğu saptanmıştır. Çalışmada saptanan morbidite ve mortalite oranları oldukça düşüktür.

Anahtar Kelimeler:

çocuk, Erzurum, hayvan ısırığı; kuduz; Türkiye

PDF

___

1. Ellis R, Ellis C. Dog and cat bites. Am Fam Physician 2014;90:239–43.
2. Samanta M, Mondal R, Shah A, Hazra A, Ray S, Dhar G et al. Animal bites and rabies prophylaxis in rural children: Indian perspective. J Trop Pediatr 2016;62:55–62.
3. Gündüz T, Elçioğlu Ö, Balcı Y. Beş yıllık süreçte köpek ve kedi ısırıklarının değerlendirilmesi: Eskişehir’den örnek bir çalışma. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg 2011;17:133–40.
4. Temiz H, Akkoç H. Evaluation of 809 cases applicated to a rabies vaccination center of Diyarbakır Government Hospital. Dicle Tıp Dergisi 2008;35:181–4.
5. Söğüt Ö, Sayhan MB, Gökdemir MT, Kara HP. Türkiye’nin Güneydoğusunda önlenebilir bir halk sağlığı sorunu: Kuduz riskli temas olguları JAEM 2011;1:14–7.
6. Aksoy M, Demirbaş B, Maden F ve ark. Ankara İlinde 2005–2009 yılları arasında görülen şüpheli ısırıkların ve kuduz aşılamasının değerlendirilmesi 3. EKMUD Kongresi, Ankara 12–16 Mayıs 2010, Kongre Özet Kitabı s:199.
7. Agrawal A, Kumar P, Singhal R, Singh V, Bhagol A. Animal Bite Injuries in Children: Review of Literature and Case Series. Int J Clin Pediatr Dent 2017;10:67–72.
8. Kumar R, Deleyiannis FW, Wilkinson C, O’Neill BR. Neurosurgical sequelae of domestic dog attacks in children. J Neurosurg Pediatr 2017;19:24–31.
9.Chin J. Control of communicable diseases manual. Washington DC. APHA; 2000.
10. T. C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Kuduz Saha Rehberi. Ankara 2014.
11.Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Daire Başkanlığı İstatiksel Verileri. http://www.thsk.gov.tr/component/k2/353-istatiksel-veriler/zoonotik-ve-vektorel-hastaliklar-daire-baskanligi-istatiksel-verileri.html?highlight=YToxOntpOjA7czo4OiJ0dWxhcmVtaSI7fQ==. [accessed 26.01.2017].
12. World Health Organization. Rabies. Fact sheet. http://www.who. int/mediacentre/factsheets/fs099/en/. [accessed 16.09.2017].
13. Derinöz O, Akar T. Bir üniversite hastanesi çocuk acil servisine başvuran hayvan ısırıkları olguları. J Pediatr Emerg Intensive Care Med 2017;4:22–6.
14. Lakestani N, Donaldson ML. Dog Bite Prevention: Effect of a Short Educational Intervention for Preschool Children. PLoS One 2015;10: e0134319.
15. Chiam SC, Solanki NS, Lodge M, Higgins M, Sparnon AL. Retrospective review of dog bite injuries in children presenting to a South Australian tertiary children’s hospital emergency department. J Paediatr Child Health 2014;50:791–4.
16. Willoughby Jr RE. Rabies virus. In: Long S. S., Pickering L. K., Prober C. G. eds. Principles and Practice of Pediatric Infectious Diseases, 4th ed. Churchill Livingstone: Pennsylvania, 2012:1145–9.
17. Esmaeilzadeh F, Rajabi A, Vahedi S, Shamsadiny M, Ghelichi Ghojogh M, Hatam N. Epidemiolog y of animal bites and factors associated with delays in initiating post-exposure prophylaxis for rabies prevention among animal bite cases: A opulation based study. J Prev Med Public Health 2017;50:210–6.
18. Khazaei S, Rezaeian S, Soheylizad M, Gholamaliee B. Factors associated with delay in post-exposure prophylaxis in bitten people. Med J Islam Repub Iran 2014;28:158.
19. Vyas S, Gupta K, Bhatt G, Hemant T. Animal bite management practices: study at three municipal corporation hospitals of Ahmedabad. Nat J Community Med 2010;1:75–8.
20. Torun M. Giresun ilinde kuduz şüpheli ısırık olgularının irdelenmesi. Mikrobiyol Bul 2010;44:685–7.
21. Mendoza K, Benkouiten S, Brouqui P, Gautret P. Epidemiology of injuries caused by mammals treated in emergency departments in Marseille, France. Wounds 2015;27:253–7.
22. Ramos JM, Melendez N, Reyes F, Gudiso G, Biru D, Fano G et al. Epidemiolog y of animal bites and other potential rabies exposures and anti-rabies vaccine utilization in a rural area in Southern Ethiopia. Ann Agric Environ Med 2015;22:76–9.
23. 237 sayılı Türk Ceza Kanunu. (Kabul tarihi:26 9 2004. Yayın tarihi:12 10 2004. /25611 no’lu Resmi Gazete)
24. Birhane MG, Cleaton JM, Monroe BP, Wadhwa A, Orciari LA, Yager P et al. Rabies surveillance in the United States during 2015. J Am Vet Med Assoc 2017;250:1117–30.
25. Tok D, Akçaer M, Coşkun Ö, Karakaş A, Çekli Y. Kuduz riskli temas nedeni ile bir aşı merkezine başvuran olguların değerlendirilmesi. TAF Prev Med Bull 2016;15:248–51.
26. Karbeyaz K, Ayranci U. A forensic and medical evaluation of dog bites in a province of western Turkey. J Forensic Sci 2014;59:505–9.
27. Karakas A, Ilhan H, Turhan V. Animal and human bites: Prophlaxis and approach to the treatment. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 2010;67:153–60.
28. Erickson BP, Cavuoto K, Rachitskaya A. Zone 3 ruptured globe from a dog bite. J AAPOS 2015;19:89–90.
29. Garvey EM, Twitchell DK, Ragar R, Egan JC, Jamshidi R. Morbidity of pediatric dog bites: A case series at a level one pediatric trauma center. J Pediatr Surg 2015;50:343–6.
30. Ó Súilleabháin P. Human hospitalisations due to dog bites in Ireland(1998–2013): Implications for current breed specific legislation. Vet J 2015;204:357–9.
31. Kabeta T, Deresa B, Tigre W, Ward MP, Mor SM. Knowledge,attitudes and practices of animal bite victims attending an antirabies health center in Jimma Town, Ethiopia. PLoS Negl Trop Dis 2015;9: e0003867.