S Sezin SEZER

The Orpheus Mosaic of Prusias ad Hypium

Orpheus mozaiği 1950'li yıllarda şehrin güney tarafındaki bir tarlada tesadüfen bulunmuştur. Kentteki bir Roma villasının zemininde yer almış olan bir taban mozaiğidir ve dikdörtgen bir biçimde düzenlenmiştir. Mozaik tabanı 8,10 x 5,30 m. ölçülerindedir. Orpheus; Trakya kralı Oiagros ve Muse Kalliope'nin oğludur. Orpheus lirini eline alıp çalmaya başladığında ağzından dökülen ezgiler lirden çıkan olağanüstü ahenkteki müzik ile birleştiğinde en vahşi hayvanlar bile uysallaşır, gökte uçan kuşlar onu dinlemek için durur, müziğin ahengine kapılan ağaçlar ve kayalar sağa sola sallanarak onu selamlayıp ona eşlik ederlerdi. Prusias ad Hypium mozaiği, Orpheus'un merkez bir figür olarak bir kaya üzerine oturmuş olması ve etrafının paradeisos'un hayvanları tarafından çevrelenmesiyle geleneksel bir biçimde düzenlenmiştir. Orpheus'un merkezine oturduğu yuvarlak panonun dört köşesine dört ayrı mevsimin personifikasyonu yerleştirilmiştir. Orpheus ve hayvanlar ile mevsimlerin bulunduğu panonun çerçeve süslemesinde tek sıra halinde sarılı ikili halat kullanılmıştır. İç içe geçerek kesişen dairelerden oluşan dikdörtgen biçimindeki bordür; üst kısa kenarda iki sıra, alt kısa kenarda üç sıra, uzun kenarlarda ise tek sıradır. Koyu kahverengi art arda sıralanmış üçgenlerden oluşan bordür, mozaiği en dışta çeviren son desendir. Doğal ortamın göstergesi olan kaya, ağaç ve bitki motifleri kullanılmamıştır. Prusias ad Hypium Orpheus mozaiği, sahip olduğu stilistik ve ikonografik özellikler itibariyle İ.S. 3. yüzyılın sonu-4. yüzyılın başlarına ait olmalıdır.

Prusias ad Hypium Orpheus Mozaiği

The mosaic of Orpheus was discovered coincidentally in a field in the southern region of the city in the 1950s. It is a floor mosaic arranged in rectangular form situated on the ground of a Roman villa in the city. The base of the mosaic measures 8.10 x 5.30 m. Orpheus is the son of Oeagrus, the king of Thrace and Calliope the Muse. When Orpheus started playing his lyre, as the melody he uttered was combined with the extraordinarily harmonious music of the lyre, even the wildest animals were tamed, the birds flying in the sky halted to listen to him, and the trees and the rocks caught in the harmony of the music accompanied him by swaying and saluting. The mosaic of Prusias ad Hypium is arranged in a conventional style with Orpheus sitting on a rock as a central figure being surrounded by the animals of paradeisos. The personifications of four separate seasons are placed at the four corners of the round panel in the center of which Orpheus sat. A guilloche in a single row is used in the frame decoration of the panel where Orpheus, the animals and the four seasons are present. The border in the shape of a rectangle comprising intersecting circles consists of two rows at the upper short edge, three rows at the lower short edge and one row at each of the long edges. The border consisting of consecutive dark brown triangles is the outermost pattern encircling the mosaic. Rock, tree or plant motifs that are the indicators of natural environment are not used. The Orpheus mosaic of Prusias ad Hypium should belong to late 3rd-early 4th century A.D. owing to its stylistic and iconographic features.

PDF

___

Ainsworth 1842 W. Fr. Ainsworth, Travels and Researchs in Asia Minor, Mesopotamia, Chaldea and Armenia, London.
Ameling 1983 W. Ameling, "Eine Neue Inschriften aus Prusias ad Hypium. Inschriften", EA 1, 73ff.
Ameling 1985 W. Ameling, Die Inschriften von Prusias ad Hypium. Inschriften Griechischer Städte aus Kleinasien 27, Bonn.
Angelicoussis 1992 E. Angelicoussis, The Woburn Abbey Collection of Classical Antiquitie, Mainz am Rhein.
Baydur 1998 N. Baydur, Roma Sikkeleri, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Boardman 2005 J. Boardman, Yunan Sanatı. Y. İlseven (çev.), İstanbul, Homer Kitabevi.
Borè 1840 E. Borè, Correspondance et mèmoires d'un voyageur en Orient I, Prusias, Paris.
Bosch 1935 C. Bosch, Die Kleinasiatischen Münzen der Römischen Kaiserzeit 2,1, Stuttgart.
Bundrick 2005 S. D. Bundrick, Music and Image in Classical Athens, Cambridge.
Casal 1990a L. A. Casal, "Horai / Horae", LIMC V, 510-538.
Casal 1990b L. A. Casal, "Kairoi / Tempora Anni", LIMC V, 891-920.
Cimok 2000 F. Cimok, Antioch Mosaics, İstanbul, A Turizm Yayınları.
Cramer 1972 J. A. Cramer, A Geographical and Historical Description of Asia Minor, Amsterdam.
Cookson 2011 N. Cookson, "Orpheus: Some Metaphors in Mosaic", in M. Şahin (ed.), 11th International Colloquium on Ancient Mosaics, Mosaics of Turkey and Parallel Developments in the Rest of the Ancient and Medieval World: Questions of Iconography, Style and Technique from the Beginings of Mosaic until the Late Byzantine Era,October 16th -20th 2009, Bursa, Turkey, İstanbul, 259-268.
Decriaud 2011 A. Decriaud, "Les Saisons personnifiées sur les mosaïques romaines tardives (IVe -VIe siècles) de la partie orientale du Bassin méditerranéen (Turquie, Syrie, Liban, Israël, Jordanie)", in M.Şahin (ed.), 11th International Colloquium on Ancient Mosaics, Mosaics of Turkey and Parallel Developments in the Rest of the Ancient and Medieval World: Questions of Iconography, Style and Technique from the Beginings of Mosaic until the Late Byzantine Era. October 16th -20th 2009, Bursa, Turkey, İstanbul, 309-332.
Dmitriev 2005 S. Dmitriev, City Government in Hellenistic and Roman Asia Minor, Oxford.
Dörner 1952 F. K. Dörner, Bericht über eine Reise in Bithynien. Ausgeführt im Jahre 1948 im Auftrage der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Österreichischen Akademie der Wissenschaften Philosophisch-historische Klasse Denkschriften, Band 75, 1, Wien.
Dörner 1957 F. K. Dörner, "Prusias", RE 23, 1: 1128-1148.
Dunbabin 1999 K. M. Dunbabin, Mosaics of the Greek and Roman World, Cambridge, Cambridge University Press.
Dürüşken 2011 Ç. Dürüşken, Antik Çağ'da Yaşamın ve Ölümün Bilinmezine Yolculuk, Roma'nın Gizem Dinleri, İstanbul.
Erhat 1997 A. Erhat, Mitoloji Sözlüğü, İstanbul.
Erim 1990 K. Erim, "Recent work at Aphrodisias 1986-1988", Aphrodisias Papers Recent work on architecture and sculpture, in C. Rouché - K. T. Erim (eds.), JRA Supplementary Serie Number One, Ann Arbor: 9-36.
Garezou 1994 M. X. Garezou, "Orpheus", LIMC VII, 81-105.
Graves 2012 R. Graves, Yunan Mitleri, U. Akpur (çev.), İstanbul.
Grimal 1997 P. Grimal, Mitoloji Sözlüğü, Yunan ve Roma, S. Tamgüç (çev.), İstanbul.
Görkay 2012 K. Görkay, "Zeugma Roma Dönemi Konutları", Arkeoloji ve Sanat, 141: Eylül - Aralık 2012, VII-XVIII.
Guthrie 1993 W. K. C. Guthrie, Orpheus and Greek Religion, New Jersey.
Gülsevil 1971 İ. Gülsevil, "İznik, İzmit, Konuralp, Karadeniz Ereğlisi ve Amasra'nın Sur ve Kapıları", Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni 311, İstanbul, 17-18.
Hachlili 2009 R. Hachlili, Ancient Mosaic Pavements. Themes, Issues and Trends, Leiden.
Harrison 1962 R. M. Harrison, "An Orpheus Mosaic at Ptolemais in Cyrenaica", JRS 52, 13-18.
Hinks 1933 R. P. Hinks, Catalogue of the Greek, Etruscan and Roman Paintings and Mosaics in the British Museum, London.
Hornblower et al. 2012 S. Hornblower vd. (eds.), "Horae", The Qxford Classical Dictionary, Oxford.
Howatson 2013 M. C. Howatson (ed.), Oxford Antikçağ Sözlüğü. F. Ersöz (çev.), İstanbul, Kitap Yayınevi.
Işık 2001 A. Işık, Antik Kaynaklarda Karadeniz Bölgesi, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
İnan 1998 J. İnan, Toroslar'da Bir Antik Kent Lbyre ? - Seleukeia ?, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Jobst 1978 W. Jobst, "Römische Mosaiken in Ephesos", in E. Akurgal (ed.), The Proceedings of the Xth International Congress of Classical Archaeology. Vol. II, Ankara-İzmir, 23-30/IX/1973, Ankara, 654-660.
Johnson 2002 P. Johnson, Romano-British Mosaics, Princes Risborough. Jones 1999 B. Jones, The Hutchinson Concise Dictionary of Music, New York.
Keizer 2010 H. M. Keizer, Life Time Entirety. A Study of Aion in Greek Literature and Philosophy the Septuagint and Philo.
Kopar 1990 A. Kopar, "Polatlı-Kayabaşı Köyü Mozaik Kazısı", MKKT I.
Kramer 2011 M. Kramer, "Signs of Progression in the Personifications of the Seasons in Roman Mosaics: The Artistic Approach, Procedures and Tools Used bu the Craftsmen to Relate the Viewer to the Experience of the Passing of Time", in M. Şahin (ed.), 11th International Colloquium on Ancient Mosaics, Mosaics of Turkey and Parallel Developments in the Rest of the Ancient and Medieval World: Questions of Iconography, Style and Technique from the Beginings of Mosaic until the Late Byzantine Era. October 16th - 20th 2009, Bursa, Turkey. İstanbul, 547-553.
Kranz 1984 P. Kranz, Jahreszeiten-Sarkophage, Berlin.
Lenger 1996 D. S. Lenger, Prusias ad Hypium Sikkeleri, Unpublished Ph.D. dissertation. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Leonhard 1915 R. Leonhard, Paphlagonia, Reisen und Forschungen im Nördlichen Kleinasien, Berlin.
Ling 1998 R. Ling, Ancient Mosaics, London.
L'Orange - Nordhagen 1960 H. P. L'Orange - P. J. Nordhagen, Mosaik von der Antike zum Mittelalter, München.
Madsen 2009 J. M. Madsen, Eager to be: Greek Response to Roman Rule in Pontus and Bithynia, London.
Magie 1950 D. Magie, Roman Rule in Asia Minor, I-II, Princeton.
Marek 2003 Chr. Marek, Orbis Provinciarum, Pontus et Bithynia. Die Römischen Provinzen im Norden Kleinasien, Mainz am Rhein.
McCann 1978 A. M. McCann, Roman Sarcophagi in the Metropolitan Museum of Art, New York.
Michaelides 1991 D. Michalides, "The House of Orpheus", The Conservation of the Orpheus Mosaic at Paphos, N. S. Price (ed.),California, 3-10.
Miller 1916 F. J. Miller (transl.), Ovidius, Metamorphoses, London.
Morey 1938 C. R. Morey, The Mosaics of Antioch, London.
Morford - Lenardon 1999 M. P. O. Morford - R. J. Lenardon, Classical Mythology, New York.
Mucznik 2011 S. Mucznik, "Musicians and Musical Instruments in Roman and Early Byzantine Mosaics of the Land of Israel:Sources, Precursors and Significance", Gerión, vol. 29, no. 1: 265-286.
Ogan 1932 A. Ogan "Statue der Tykhe aus Prusias ad Hypium", JdI 47: 261-264.
Okçu 2009 R. Okçu, "Prusia ad Olympum Mozaikleri", JMR, Vol. 3, 31-51.
Omari 2012 E. Omari, "The Mosaics with Animals Theme in the southern Adriatic Between 4th and 6th century A.D.:Decorative and Iconographic Schemes in Comparison", JMR, Vol. 5, 115-129.
Parlasca 1959 K. Parlasca, Die römischen Mosaiken in Deutschland. Berlin.
Parrish 1979 D. Parrish, "Two Mosaics from Roman Tunisia: An African Variation of the Season Theme", AJA, Vol. 83,no: 3: 280-285.
Parrish 1984 D. Parrish, Season Mosaics of Roman North Africa, Roma.
Perring 2002 D. Perring, The Roman House in Britain, London.
Ramsay 2010 W. M. Ramsay, The Historical Geography of Asia Minor, New York.
Rollas 1967 A. N. Rollas, Konuralp-Üskübü Kılavuzu. Guide to Prusias ad Hypium, İstanbul.
Rosenbaum 1989 E. Rosenbaum-Alföldi, "The Orpheus Mosaic from Ptolemais in Cyrenaica Some Observations", N. Başgelen- M. Lugal (hrsg.), Festschrift für Jale İnan Armağanı, İstanbul, 39-45.Ruge 1922 H. Ruge, "Kieros", RE 11, 380.
Sevin 2001 V. Sevin, Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası I, Ankara. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Stern - Thimme 2007 W. O. Stern - D. H. Thimme, Kenchreai: Eastern Port of Corinth. IV. Ivory, Bone and Related Wood Finds,Leiden.
Strobel 2001 K. Strobel, "Prusias am Hypios", Der Neue Pauly Enzyklopadie der Antike 10, Stuttgart, 492-493.
Sweetman 2013 R. J. Sweetman, The Mosaics of Roman Crete: Art, Archaeology and Social Change, Cambridge.
Şahin 2004 D. Şahin, Amisos Mozaiği, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Taşlıklıoğlu 1955 Z. Taşlıklıoğlu, "Son Zamanlarda Bulunmuş Olan Birkaç Bithynia Kitabesi", Belleten 19, 81-97.
Thirion 1955 J. Thirion, "Orpheus the Magician in the Roman Mosaic. Concerning a new mosaic of Orpheus discovered in the region of Sfax", Mélanges de école française de Rome, Vol. 67, Numéro 1: 147-177.
Thompson 2007 N. L. Thompson, Roman Art, A Resource for Educators, New York.
Tok 2011 E. Tok, "A New Mosaic Unearthed by an Illicit Excavation in Alaşehir (Philadelphia)", JMR, Vol. 4, 51-66.
Tuğrul 1962 L. Tuğrul, "Üskübü'den (Prusias) Yeni Kitabeler", İstanbul Arkeoloji Müzeleri Yıllığı 10: 42-48.
Tunay 1969 M. İ. Tunay, "Konuralp", İstanbul (Belediye) 72, İstanbul, 14, 29.
Tülek 1998 F. Tülek, Efsuncu Orpheus, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Tülek 2009 F. Tülek, "Bitinya-Paflagonya Bölgeleri Mozaik Külliyat 2007 Çalışması", 26. AST I: 141-146.
Vermeule 1968 C. C. Vermeule, Roman Imperial Art in Greece and Asia Minor, Cambridge.
Waywell 1979 S. E. Waywell, "Roman Mosaics in Greece", AJA, Vol. 83, No. 3: 293-321.
Zanker - Ewald 2012 P. Zanker - B. C. Ewald, Living with Myths. The Imagery of Roman Sarcophagi, Oxford.
Zeyrek - Çelik 2005 T. H. Zeyrek - G. B. Çelik, Prusias ad Hypium (Kieros), Anadolu'nun Kuzeybatısında Antik Bir Kent.(Konuralp-Üskübü), İstanbul. Ege Yayınları.