Mütercim tercümanlık becerilerinin dilbilimsel ve bilişsel yönleri

Çok disiplinli bir bilim dalı olan çeviri; sosyoloji, psikoloji, bilgisayar bilimleri, bilgi teknolojileri alanları ile kökeni olan dilbilim alanından çok etkilenmektedir. Çalışmalarda; 21. yüzyılda teknolojideki ilerlemeler ile çevirinin kısır bir dilbilim faaliyetinden öte, mütercim/tercümanın yeteneklerinin ve becerilerinin bir yansıması olduğu görülmüştür. Bu konuda; çeviride ve ilgili uygulamalarda yetkinliğin oluşması, dilin sosyokültürel uygulamalar ile şekillendirdiği değer sistemlerini somutlaştıran ve tüm dünyayı ilgilendiren konuların detaylıca anlaşılmasını gerektirir. Kaynak ve hedef dilin doğasının anlaşılması ise etkili dilbilimsel yetkinliklerin oluşmasını sağlayacaktır. Karşılığında, böylesi sosyodilbilimsel, iletişimsel, stratejik, edimbilimsel ve göstergebilimsel yetkinlikler mütercim/tercümana yazılı/sözlü çeviri görevini başta birbirinden bağımsız gibi görünen, ancak doğası gereği birbirinden etkilenen birçok açıdan değerlendirme fırsatı verecektir. Özellikle, konuşmanın (fonetik/ fonoloji) fiziksel özelliklerinin araştırılması tercümanların birçok sesi akıcılık ve stratejik düşünme yönünden algılamalarını sağlar. Yani, mütercim/tercümanlık iletişimsel bir faaliyettir ve iştirak edenlerce daha çok; zanaat aracı görevi gören dilin sosyokültürel uygulamalar ile şekillenen değer sistemleri ile eleştirel ve yaratıcı düşünme süreçleriyle ortaya çıkan zihin yapısının bir yansıması olduğu bilinciyle görülmeli ve anlaşılmalıdır. Bu anlayışın; mütercim/tercümanın nasıl algılandığı konusu ile bu anlayışla çalışıldığındaki başarıyı önemli ölçüde etkileyeceğine inanılmaktadır. Bu çerçeveye göre, bu araştırmada mütercim/tercümanın başarısının arkasındaki bazı kilit özelliklerden söz edilecektir.

Linguistic and cognitive aspects of translation and interpretation skills

Translation receives a lot of attention from sociology, psychology, computer sciences, information technologiesand from linguistics, from which it originates. With the advances in technology in the 21st century, studies showthat translation is not a sterile linguistic activity, but a reflection of a set of skills and capabilities of thetranslator/interpreter (T/I). In this respect, the formation of translation competence and related practices requires athorough perception of worldwide affairs embodying value systems that a language holds framed throughsociocultural practices. The achievement of the nature of both source and target languages, henceforth, allows forthe establishment of effective linguistic competencies. In turn, such sociolinguistic, communicative, strategic,pragmatic and semiotic competencies provide the T/I with the opportunity to consider the translation/interpretationtask from a variety of perspectives, all of which might initially seem independent of each other, but inherentlycorrelated in their nature. Especially, the study of the physical properties of speech helps interpreters perceive awide range of sounds for fluency and strategic thinking. Therefore, translation/interpretation is said to be acommunicative activity, to be recognized and acknowledged by practitioners more in the sense that language – thetool of the craft – is a reflection of value systems framed through sociocultural practices and a mindset formulatedwith critical and creative thinking. This is believed to play a key role in the way translation/interpretation isperceived and, hence, its success upon implementation. In accordance with this framework, this paper provides aset of key qualities accounting for a T/I’s success.© 2020 JLLS and the Authors - Published by JLLS.

PDF

___

Arslan, S. (2010). İyi bir çevirmen olmak. Retrieved from https://www.proz.com/translationarticles/articles/2834/1/%C4%B0Y%C4%B0-B%C4%B0R-%C3%87EV%C4%B0RMENOLMAK
Arsoy, T. (2020). Profesyonellik nedir? Retrieved from https://www.bilgiustam.com/profesyonelliknedir/ Baker, M. (1992). In other words. London: Routledge.
Bassnett, S. (1980). Translation studies. London: Methuen.
Canale, M. (1983). From communicative competence to communicative language pedagogy. In J. C. Richards & R. W. Schmidt (Eds.), Language and communication (pp. 2-27). Harlow, UK: Longman.
Catford, J. C. (1965). A linguistic theory of translation. London: Oxford University Press.
Çoban, F. (2015). Analysis and training of the required abilities and skills in translation in the light of translation models and general theories of translation studies. ELSEVIER, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 197, 707-714.
Council of Europe. (2001). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, Teaching, Assessment. Cambridge, UK: CUP / Council of Europe.
Dechert H. W. & Sandrock U. (1986). Thinking-aloud protocols: The decomposition of language processing. In V. J. Cook (Ed.), Experimental approaches to second language learning (pp.119- 136). Oxford, UK: Pergamon.
Eradam, Y. (1991). Nasıl çevirsem de kuramsızlığı kurumlaştırsam? Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 1, 63-74.
Erton, İ. (2018). The essence of semiotics as a mediator of communication and cognition. International Online Journal of Education & Teaching, 5(2), 266–277.
Gentzer, E. (1993). Contemporary translation theories. London: Routledge.
Gerloff, P. (1987). Identifying the unit of analysis in translation: Some uses of think-aloud protocols data. In C. Faerch & G. Kasper (Eds.), Introspection in second language research (pp. 135-158). Clevedon, UK: Multilingual Matters.
Gile, D. (1995). Basic concepts and models for interpreter and translator training. Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins.
Hatim, B. & Ian, M. (1997). The translator as communicator. London, UK: Routledge.
Hermans, T. (1985). Introduction: Translation Studies and a New Paradigm. In Theo Ermans (Ed.), The manipulation of literature: Studies in literary translation (pp.7-15). London, UK: Croom Helm.
Holmes, J. S. (1988). Translated! Papers on literary translation and translation studies. Amsterdam, The Netherlands: Rodopi.
Kress, G. (2012). Thinking about the notion of “Cross-Cultural” from a social semiotic perspective. Language and intercultural communication, 12(4), 369–385.
Krings, H. P. (1986). Was in den Köpfen von Übersetzern vorgeht. Eine empirische Untersuchung der Struktur des Übersetzungsprozesses an fortgeschrittenen Französischlernern. Tübingen: Narr.
Lin, G. H. C., Su, S. C. F., & Ho, M. M. H. (2009). Pragmatics and communicative competences. Paper presented at the International Conference on TESOL & Translation. New Taipei City, Taiwan.
Lörscher, W. (1996). A psycholinguistic analysis of translation processes. Meta, 41(1), 26–32. Mey, L. J. (1993). Pragmatics: An introduction. Oxford: Blackwell.
Munday, J. (2001). Introducing translation studies: Theories and applications. London, UK: Routledge.
Neubert, A. & Gregory M. S. (1992). Translation as text. Kent, OH: Kent State University Press.
Neubert, A. (1985). Text and translation. Leipzig, Germany: VEB Verlag Enzyklopädie.
Nida, E. A. & Charles R. T. (1969). The theory and practice of translation. Leiden: Brill.
Nida, E. A. (1964). Toward a science of translating: With special reference to principles and procedures involved in Bible translating. Leiden: Brill.
Nida, E. A. (1987). Çevirmenin Görevi. (Yurdanur Salman, Trans.). Metiş Çeviri, 1, 95-106.
Obler, L. K. (2012). Conference interpreting as extreme language use. International Journal of Bilingualism, 16(2), 177–182.
Rudvin, M. (2007). Professionalism and ethics in community interpreting: The impact of individualist versus collective group identity. Interpreting: International Journal of Research & Practice in Interpreting, 9(1), 47–69.
Toury, G. (1985). A rationale for descriptive translation studies. In T. Hermans (Ed.), The manipulation of literature: Studies in literary translation (pp.16–41). London, UK: Croom Helm.
Türker, F. (1991). Dilbilimin çalışma alanlarında bilgisayar kullanımı. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 2, 137-143.
Vermeer, H. J. (2010). Skopos and commission in translational action. In Andrew Chesterman (Ed.), Readings in translation (pp. 173-187). Helsinki, Finland: Oy Finn Lectura Ab.