NÛREDDÎN ZENGÎ'NİN, SALÂHADDÎN EYYÛBÎ ELİYLE GERÇEKLEŞEN HAYALLERİ

Musul ve Halep merkez olmak üzere el-Cezîre, Doğu Anadolu ve Suriye’de hüküm sürmüş olan Zengî Atabeyliği’nin temeli Aksungur tarafından atılmıştır. Selçukluların hizmetinde bulunan Aksungur, onlar tarafından Halep valiliğine atanmıştır. Vefatından sonra ise oğlu İmâdüddîn’in, Irak Selçuklu sultanı, Sultan Mahmud’un iki oğluna atabey olarak atanmasıyla Zengî Atabeyliği resmen kurulmuştur. İmâdüddîn, atabey olarak atandıktan sonra Haçlılara karşı ilk ciddi mücadeleyi başlatan Müslüman lider olmuştur. Onun çabalarının sonucudur ki Urfa Haçlı Kontluğu tarih sahnesinden silinmiş ve burası yine Müslümanların eline geçmiştir. İmâdüddîn’in vefatından sonra Ülke hanedanın ortak malıdır, geleneği uyarınca ülkesi; Musul ve Halep kolları olmak üzere ikiye bölünmüştür. Halep kolunun başına geçen Nûreddîn, babasının izinden yürüyerek İslâm âleminin selameti için çok büyük uğraşlar vermiş, yine bu idealle Haçlılara karşı çetin mücadeleler gerçekleştirmiş ve onlara çok büyük zayiatlar verdirmiştir. Nûreddîn’in İslâm âlemini başta Haçlılar olmak üzere Gayr-ı Müslimlerin tehlikesinden kurtarabilmek için üç büyük hedefi vardı. Bunlardan ikisi Salâhaddîn tarafından gerçekleştirilirken üçüncüsü ise asırlar sonra Fatih Sultan Mehmed tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu makalede Nûreddîn’in bu üç hedefinden Salâhaddîn tarafından gerçekleştirilen hedefler üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Nûreddîn Zengî, Salâhaddîn Eyyûbî, Mısır, Kudüs, Haçlı

The dreams of Nur al-Din Zengi fulfilled by Salah al-Din al-Ayoubi

Aksungur laid the foundation of the Zangi principality (Atabeylik), which governed headquarters of Mosul and Aleppo, as well as al-Jazīra, East Anatolia and Syria. He served for Seljuqs and was appointed as the governor of Aleppo. After Aksungur’s death, his son Imād al-Din, was appointed as atabeg (atabey) of two sons of the Seljukian Sultan of Iraq, Mahmud, thus the Zangi principality was formally established. After his appointment, as a Muslim leader Imād al-Din started the first serious attempt against Crusaders. As a result of his efforts, the Crusader County of Edessa (Urfa) fell and was repossessed once again by the Muslims. After Imād al-Din’s death, in accordance with the tradition of principality is a shared property of the dynasty; the realm was divided into two; Mosul and Aleppo. Following his father’s footsteps, Nur al-Din strived for the welfare of the Muslim world. He fought against Crusaders for the sake of this ideal and he caused them great losses. Nur al-Din had three main objectives to protect Muslim world from primarily Crusaders and other non-Muslims. While two of his objectives were realised by Salah al-Din al-Ayoubi, the third one was fulfilled after quite some time by Fatih Sultan Mehmed (the conqueror). This article will discuss the two objectives of Nur al-Din fulfilled by Salah al-Din.

Keywords:

Nur al-Din Zengi, Salah al-Din al-Ayoubi, Egypt, Jerusalem, Crusader,

PDF

___

Alptekin, C. (1989). “Aksungur”, DİA, İstanbul: TDV Yay.Demirkent, I. (2002). “Kudüs”, DİA, Ankara: TDV Yay.Ebû Şâme, Ş. (2002): Kitâbu’r-Ravzateyn fî Ahbâr-i’d-Devleteyn en-Nûriyye ve’s-Salâhiyye, Thk. İbrâhîm Şemseddîn, I-V, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiye. Ebu’l-Fidâ, [ty]. el-Muhtasar fî Ahbari’l-Beşer, I-IV, Tkd. Hüseyin Mü’nis, Kâhire: Dârü’l-Maarif. İbn Adîm, H. [ty]. Buğyetu’t-Taleb fî Tarîhi Haleb, Thk. Süheyl Zekkâr, Beyrut: Dârü’l-Fikr. İbn Esîr, İ. (1963). et-Tarîhü’l-Bâhir fi’d-Devleti’l-Atabekiyye, Thk. Abdulkadir Ahmed Tuleymât, Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Hadîse. İbn Esîr, İ. (2003). el-Kâmil fi’t-Tarîh, I-XI, Thk. Muhammed Yusûf ed-Dakkâk, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye. İbn Haldûn, A. (2000). Tarîhu İbn Haldûn, I-VIII, Haz. Halil Şahhâde ve Süheyil Zekkâr, Beyrut: Dârü’l-Fikr. İbn Hallikân, Ş. [ty]. Vefeyâtü’l-Ayân ve Enbâu Ebnâi’z-Zamân, Thk. İhsân Abbâs, I-VIII, Beyrut: Dâr-ı Sadr. İbn İbrî, Y. (1994). Tarîhu Muhtasari’d-Düvel, Lübnân: Dârü’r-Râid, , 1994.İbn Kesîr, İ. (2010). el-Bidâye ve’n-Nihâye, I-XX, 2. Baskı, Thk. Muhyiddîn Dîb Misto, Dımaşk: Dâru İbn Kesîr. İbn Şeddâd, B. (1994). en-Nevâdirü’s-Sultâniyye ve’l-Mehâsinü’l-Yûsufiyye, 2. Baskı, Nşr. Cemâlüddîn eş-Şeyyâl, Kahire: Mektebetü’l-Hancı. İbn Vâsıl, (1953). Müferricü’l-Kurûb fî Ahbar-i Benî Eyyûb, I-V, Nşr. Cemalüddin eş-Şeyyâl, Kahire. Kök, B. (2007). “Nûreddîn Zengî”, DİA, İstanbul: TDV Yay.Oflaz, A. (2015). Eyyûbî Sultanı I. Melik Âdil Döneminin Siyasî Tarihi (589-615/1193-1218), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Isparta. Oflaz, A. (2017). “Salâhaddîn’in Haçlılarla Kudüs Fethinden Önceki İlişkisi”, II. International Iğdır Symposium, Iğdır.Sallâbî, A. (2010). Selahaddin Eyyûbî ve Kudüs’ün Yeniden Fethi, İstanbul: Ravza Yay.Sallâbî, A. (2014). Zengîler Dönemi, İstanbul: Ravza Yay.Sıbt İbnü’l-Cevzî. (1951). Mir’âtü’z-Zamân fî Tarîhi’l-A’yân, I-VIII, Haydarâbâd: Meclis-i Dâireti’l- Maârifi’l-Osmaniyye. Süyûtî, C. (1968). Hüsnü’l-Muhâdara, I-II, Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm, Mısır: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye. Şeşen, R. (1983). Salâhaddîn Devrinde Eyyûbîler Devleti, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.Yâfiî, A. (1997). Mir’âtü’l-Cenân ve İbretü’l-Yakzân fî Ma’rifeti Mâ yu’teberu Min Havâdisi’z-Zamân, I-IV, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.