Türkiye’de Çocuğun Ekonomik Değerini Etkileyen Faktörler: 2016 Aile Yapısı Araştıması Analizi Üzerinden Sosyolojik Bir Değerlendirme

Bu çalışmanın amacı; 2016 ‘Aile Yapısı Araştımasının (TAYA 2016)’ verilerine dayalı olarak anne-babaların çocuklarailişkin ekonomik beklentierini etkileyen faktörleri analiz etmek ve bu faktörlerin güncel boyutlarını değerlendirmekti.Çalışma esas olarak Türk toplumunda uzun yıllardır yaşanan ekonomik, kültürel ve sosyal değişimlerin bağlamınıdikkate alarak; bireylerin demografi, sosyoekonomik, kültürel ve yerleşim yeri özelliklerinin çocuğun ekonomikdeğerine/maddi faydasına atfttieri anlamları önemli ölçüde belirlediği varsayımına dayanmaktadır. Verilerin analizisonucunda, daha genç kuşaklardan olan, daha az çocuğu olan, daha yüksek eğiti ve sosyoekonomik statüye sahip,daha seküler tutumları benimsemiş, kent sosyal ortamında daha uzun süredir yaşayan bireylerin çocuklardan maddi/ekonomik katkı beklent düzeyinin daha ileri yaşlarda olan, daha düşük eğitie ve sosyo-ekonomik statüye sahip, dahadindar tutumları benimsemiş ve daha kırsal özellikte ki yerleşim yerlerinde yaşayan bireylerden anlamlı derecededüşük olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak, Türkiye’de modernleşme dinamikleriyle birlikte, eğitili, sosyo-ekonomikstatüsü yüksek, seküler değerleri benimsemiş ve tolerans seviyesi yüksek bireylerde daha fazla olmak üzere, çocuklarayönelik eşitlikçi değerlerin öne çıktıına ve özellikle çocuğun özerkliğine, bireysel yaşantıına ve başarısına verilenönemin artmasına bağlı olarak çocukluktan maddi fayda beklentiinin azaldığından bahsedilebilir.

Factors Affctig Children’s Economic Value in Turkey: A Sociological Analysis of the 2016 Family Structure Research

This study examines the factors affctig parents’ economic (material) expectatins from their children in Turkey through data from the 2016 Family Structure Research (2016 Aile Yapısı Araştıması). The data analysis shows the level of economic contributin expected from children to be signifiantly lower for individuals from younger generatins who have lived longer in an urban social environment, have fewer children, have higher educatin and socioeconomic statuses, and have adopted more secular attides compared to those from older generatins who lived longer in rural settements, have more children, have lower educatinal and socioeconomic statuses, and have more religious attides. The study indicates the fiancial benefis expected from children to decrease as a result of the egalitarian values that emerge in children and the increased importance given to children’s autonomy, individual life, and success, especially for secular and tolerant individuals with higher socioeconomic and educatinal statuses

PDF

___

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2014a). Türkiye aile yapısı araştırması 2006 (2. bs.). Ankara: Yazar.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2014b). Türkiye aile yapısı araştırması 2011. Ankara: Yazar.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2015). Türkiye’de evlilik tercihleri. Ankara: Yazar.
Aysan, M. F. (2018). Nesiller arası transferin değişimi ve mutluluğa etkisi. Yasemin Esen ve Cenap Nuhrat (Ed.), Türkiye aile yapısı ileri istatistik analizi içinde (s. 314–333). Ankara: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.
Başbakanlık Aile ve Sosyal Politikalar Genel Müdürlüğü. (2010). Türkiye’de aile değerleri araştırması. Ankara: Manas Medya.
Bayram, N. (2004). Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi. Bursa: Ezgi Kitapevi.
Beşpınar, F. U. ve Beşpınar, L. Z. (2018). Türkiye’de orta üst sınıf laik ve muhafazakâr kimliklerin babalık deneyimleri üzerinden irdelenmesi: Benzerlikler, farklılıklar, önyargılar ve mesafeler. Toplum ve Bilim, 143, 5–43.
Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (3. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
Chan, Y. H. (2005). Multinomial logistic regression. Singapore Medical Journal, 46(6), 259–268.
Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. London, UK: Sage.
Fişek, G. O. (2005). Gelenekten değişime Türkiye’de aile ve ergenler. Adolesan Sağlığı Sempozyum Dizisi, 43, 39–49.
Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2014). 2013 Nüfus ve sağlık araştırması. Ankara: Yazar.
Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2019). 2018 Nüfus ve sağlık araştırması. Ankara: Yazar.
IBM Knowledge Centre. (2019) Stepwise multinominal regression, 2019. Retrieved from https://www.ibm.com/support/knowledgecenter/en/SSLVMB_24.0.0 /spss/tutorials/nom_telco_ stepwise.html
Inglehart, R., & Baker, W. E. (2000). Modernization, cultural change and the persistence of traditional values. American Sociological Review, 65(1), 19–51.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2017). Benlik, aile ve insan gelişimi: Kültürel psikolojide kuram ve uygulamalar. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Kültürel psikoloji: Kültür bağlamında insan ve aile (2. bs.). İstanbul: Evrim Yayınevi.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1981). Çocuğun değeri: Türkiye’de değerler ve doğurganlık. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi İdari Bilimler Fakültesi Yayınları.
Kağıtçıbaşı, Ç., & Ataca, B. (2005). Value of children and family change: A three-decade portrait from Turkey. Applied Psychology: An International Review, 54(3), 317–337.
Kağıtçıbaşı, Ç. ve Ataca, B. (2017). Çocuğun değeri ve aile değişimi: Türkiye’den otuz yıllık bir portre. Sosyoloji Dergisi, 35, 77–101.
Kalaycıoğlu, S., Çelik, K., Çelen, Ü., ve Türkyılmaz, S., (2010). Temsili bir örneklemde sosyoekonomik statü (ses) ölçüm aracı geliştirilmesi: Ankara Kent Merkezi Örneği. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 13(1), 183–220.
Koç, İ., Eryurt, M. A., Adalı, T. ve Seçkiner, P. (2010). Türkiye’nin demografi dönüşümü, doğurganlık, aile planlaması, anne-çocuk sağlığı ve beş yaş altı ölümlerdeki değişimler: 1968-2008. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü.
Koç, İ. (2018). Türkiye’de aile yapısının değişimi sürecinde tek ebeveynli ailelerin oluşumu, belirleyicileri ve refah durumu (2006-2016). Y. Esen ve C. Nuhrat (Ed.), Türkiye aile yapısı ileri istatistik analizi içinde (s. 33–85). Ankara: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.
Koç, İ. (2014). Türkiye’de aile yapısının değişimi:1968-2011. Türkiye’de aile yapısı tespitler ve öneriler içinde (s. 24–55). İstanbul: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
Koçkar, A. İ. ve Harma, M. (2018). Aile içi anlaşmazlıklar, çocuğa yansımaları ile çocuğun değerinin yıllar içerisinde değişimi. Y. Esen ve C. Nuhrat (Ed.), Türkiye aile yapısı ileri istatistik analizi içinde (s. 136–179). Ankara: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.
Kumar, R. (2011). Research methodology, a step by step guide to beginner (3rd ed.). London, UK: Sage.
Laerd Statistics. (2018). Multinomial logistic regression using SPSS Statistics, 2018. Retrieved from https://statistics.laerd.com/spss-tutorials/multinomial-logistic-regression-using-spss-statistics. php
National Centre for Research Methods. (2011). Using statistical regression methods in education research, 4.6. how good is the model? Retrieved from http://www.restore.ac.uk/srme/www/fac/ soc/wie/research-new/srme/modules/mod4/6/index.html
Özbay, F. (2015). Dünden bugüne aile, kent ve nüfus. İstanbul: İletişim Yayınları.
Öztan, E. (2014). Türkiye’ de ailecilik, biyosiyaset ve toplumsal cinsiyet rejimi. Toplum ve Bilim, 130, 176–189.
Pamuk, Ş. (2014). Türkiye’nin 200 yıllık iktisadi tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Retherford, R., & Choe, M. K. (1993). Statistical model for causal analysis. New York, NY: John Wiley & Sons.
Rossi, M. S. (2011). Examining the relationship and inflence of infant temperament and marital satisfaction on parenting. Pennsylvania, PA: Pennsylvania State University Press
Rutstein, S. O., & Kiersten, J. (2004). The DHS wealth index. DHS Comparative Reports No. 6. Calverton, MD: ORC Macro.
Sunar, D., & Fişek, G. O. (2005). Contemporary Turkish families. In J. L. Roopnarine & U.P. Gielen (Eds.), Families in global perspective. Boston, MA: Pearson Education.
Topçu, G. (2018). Varsayılan aile kıskacında babalık: Türkiye’de farklı babalık algıları ve sosyal politika ilişkisi. Toplum ve Bilim, 145, 54–102.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2016a). Cinsiyet, yaş grubu, öğrenim durumu, İBBS 1.Düzey ve üç büyük ile göre çocuk ile ilgili algılar, 2016. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1068
Türkiye İstatistik Kurumu. (2016b). Aile Yapısı Araştırması, 2016. http://tuik.gov.tr/MicroVeri/ Aile_2016/turkce/index.html
Türkiye İstatistik Kurumu. (2018a). Gayrisaf yurt içi hasıla, iktisadi faaliyet kollarına (A21) göre cari fiatlarla değer, pay, değişim oranı, 1998-2018, 2018a. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo. do?alt_id=1108
Türkiye İstatistik Kurumu. (2018b). Kişi Başına Gayri Saf Yurtiçi Hasıla, Kişi Başına Gayri Saf Yurtiçi Hasıla, 2018b, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1108 (erişim, 11.10.2019).
Türkiye İstatistik Kurumu. (2018c). İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflmasına göre ortalama evlenme yaşı, 2018c, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1060 (erişim, 19.10.2019).
Türkiye İstatistik Kurumu. (2018c). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçları, 2018c, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30709 (erişim, 01.08.2019).
Türkiye İstatistik Kurumu. (2019a). Hayat Tabloları, 2016-2018. 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30712 (erişim, 01.11.2019).
Türkiye İstatistik Kurumu. (2019b). İstatistiklerle Aile, 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30726 (erişim, 07.11.2019).
Türkiye İstatistik Kurumu. (2019c). Doğum İstatistikleri, 2018, 2019. http://www.tuik.gov.tr/ PreHaberBultenleri.do?id=30696
Türkiye İstatistik Kurumu. (2019d). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, 2018, 2019, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30698 (erişim, 07.11.2019).
Vyas, S., & Kumaranayake, L. (2006). Constructing socio-economic status indices: How to use principal components analysis. Health Policy and Planning, 21(6), 459–468.
Yavuz, S. (2002). Household composition and complexity in Turkey: Findings from the Turkish Demographic and Health Survey 1998 (Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
Yavuz, S. ve Özmete, E. (2012). Türkiye’de genç bireyler ve ebeveynleri arasında yaşanan sorunların “aile yapısı araştırması” sonuçlarına göre değerlendirilmesi. Sosyal Politika Çalışmaları, 7(29), 9–28.
Zeybek, S. O. (2013). Bu bebeğin annesi nerede? Cinsiyet, babalık ve armağan ilişkileri. Toplum ve Bilim, 126, 120–144.