KUTADGU BİLİG'DE SİYASAL İKTİDARIN MEŞRULUĞU VE DEVLETİN TAZİMİ

Özet Devletin varlık gerekçesi ya da otoritenin nasıl meşrulaştırılacağı, başka bir anlatımla iktidarın ilkesinin ne olduğu/niçinliği siyaset felsefesinin temel tartışma konularından birisidir. Türk siyasal kültürü içerisinde de, siyasal iktidarların yasa, emir ve eylemlerinin toplum nezdinde kabul görüp uygulanabilmesinin çeşitli gerekçeleri üretilmiş ve dönem dönem önemli eserler aracılığıyla topluma aktarılmaya çalışılmıştır. Bu eserlerden birisi de Kutadgu Biligdir. Kutadgu Biligde devlet iktidarı ya da devletin bizzat varlığı öncelikli olarak bir zorunluluklar zemini üzerine inşa edilmekte, daha sonra da buna bağlı olarak devlet, mutlak bir iyilik ve mutlak bir erek olarak görülüp yüceltilmektedir. Çalışma, Kutadgu Bilig pasajları üzerinden siyasal iktidarın nasıl ve hangi gerekçelerle meşrulaştırıldığını ve zorunluluk-tazim ilişkisinin nasıl kurulduğunu incelemeyi amaçlamaktadır.

THE LEGITIMACY OF POLITICAL POWER AND REVERENCE OF THE STATE IN THE KUTADGU BILIG

Justification of the state entity or legitimacy source of authority, in other words, what the principles of power are or why they exist is one of the main discussion topics in political philosophy. In the Turkish political culture, likewise, there were produced various reasons for acceptance and applicability of the law, commandments and actions of the political power by the society and sought to transmit these to the society through substantial works time to time. One of these works is Kutadgu Bilig as well. In Kutadgu Bilig, state power or the presence of the state is established primarily on the base of requirements, and then sacralized these requirements by being considered as the absolute goodness and objective. Study aims to examine how and which was justified on the grounds of political power and how was built the requirement-revering relationship on Kutadgu Bilig texts.

___

  • KAYNAKLAR • Abélés, Marc, Devletin Antropolojisi, Çev. Nazlı Ökten, Kesit Yay., İstanbul, 1998. • Adalıoğlu, Hasan Hüseyin, “Bir Siyasetname Olarak Kutadgu Bilig”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 34, 2013, ss. 237-253. • Ağaoğlulları, Mehmet Ali ve Köker, Levent, Tanrı Devletinden Kral Devlete, İmge Yay., Ankara, 1991 • Akyüz, Hüseyin, Kutadgu Bilig’de Sosyo-Pedagojik ve Siyasal Söylem, Eser Of- set, Erzurum, 2002. • Arat, Reşit Rahmeti, Kutadgu Bilig, 4. Baskı, TTK Yay., Ankara, 1988. • Arsal, Sadri Maksudi, Türk Tarihi ve Hukuk, İ.Ü. Hukuk Fakültesi Yayınları, İs- tanbul 1947. • Arslan, Mahmut, Kutadgu Bilig’deki Toplum ve Devlet Anlayışı, İstanbul Üniver- sitesi Yay., İstanbul, 1987. • Başer, Sait, Kutadgu Bilig’de Kut ve Töre, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1990. • Cantürk, Caner, “Kutadgu Bilig’de Türk Yönetim Felsefesi”, Türk Dünyası Araş- tırmaları, (137), Mart-Nisan 2002, ss. 139-144. • Charles, Taylor, “Inwardness and The Culture of Modernity”, Alez Honneth vd. (eds), Philosophical Interventions in The Unfinished Project of Enlightenment, MIT Press, Cambridge, 1992, ss. 88-110. • Cohen, Ronald, “Introduction”, içinde State Formation and Political Legitimacy Ed. Ronald Cohen ve Judith D. Toland, New Brunswick, Transaction Books, Oxford, 1988, s. 4-5. • Çaha, Ömer, Aşkın Devletten Sivil Topluma, 2. Baskı, Gendaş Kültür Yay., İstan- bul, 2003. • Çaylak, Adem, Osmanlı’da Yöneten ve Yönetilen, Kadim Yay., Ankara, 2005. • Çetin, Halis, “Siyasetin Evrensel Sorunu: İktidarın Meşruiyeti-Meşruiyetin İktida- rı”, AÜSBFD, Cilt: 58, Sayı: 3, 2003, ss. 62-88. • Çetin, Halis, Korku Siyaseti ve Siyaset Korkusu, İletişim Yay., İstanbul, 2012, s. 153. • Çetin, Halis, Türk Toplum Sözleşmesi, Siyasetin Sosyolojik Temelleri, Lotus Yay., Ankara, 2004. • D’Entreves, Alessandro Passerin, “Devlet Kavramı”, Çev. Başak Baysal, içinde Devlet Kuramı, 2. Baskı, Der. Cemal Bali Akal, Dost Kitabevi, Ankara, Dost Kitabevi, 2005. • David Beetham, The Legitimation of Power, Macmillan, Londra, 1991. • Dilaçar, Agop, Kutadgu Bilig İncelemesi, 3. Baskı, Türk Tarih Kurumu Yay., An- kara, 1995. • Doğan, Nejat, “Kutadgu Bilig’in Devlet Felsefesi I”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12) 2002, ss. 127–158. • Duverger, Maurice, Siyaset Sosyolojisi, Çev. Şirin Tekeli, 4. Basım, Varlık Yay., İstanbul, 1995. • Düzgün, Dilaver, “Divanü Lügati’t-Türk’de Sosyal Normları Karşılayan Kavram- lar”, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (35), 2007, s. 203, 205. ss. 201- 215. • Gencer, Bedri, “Sosyal Devletten Kerim Devlete”, Bilgi, 2 (19), 2009, ss. 1-18. • Harris, Marvin, Cannibals and Kings, Random House, Vintage Books, New York, 1978. • Hart, Herbert Lionel Adolphus, Essays on Bentham: Studies in Jurisprudence and Political Theory, Oxford University Press, Oxford, 1982. • Hassan, Ümit, Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler, Doğu Batı Yayınları, An- kara, 2000. • Hobbes, Thomas, Leviathan, Çev. Semih Lim, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1993. • Hocaoğlu, Durmuş, “Türk Siyâset Geleneğinde “Devlet”in Aşırı Tâziminin ve “Devlet Baba” Kavramının Tarihsel Arka-Planına Dâir”, Yeni Türkiye, “Liberalizm” Özel Sayısı, 5 (25), 1999, a. 240. ss. 235-247. • İnalcık, Halil, “Kutadgu Bilig’de Türk ve İran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri”, içinde Osmanlı’da Devlet, Hukuk ve Adalet, Eren Yayıncılık, İstanbul, ss. 11-26. • İnalcık, Halil, “The Nature of Traditional Society: Turkey”, içinde Political Moder- nization in Japan and Turkey, (Ed.) R. E. Ward ve D. Rustow, Princenton University Press, Princenton, 1968, ss. 42-64. • Kafesoğlu, İbrahim, Kutad-Gu Bilig ve Kültür Tarihimizdeki Yeri, Kültür Bakan- lığı Yay., İstanbul, 1980. • Kaymaz, Zeki, “Kutadgu Bilig Hakkında Türkiye’de Yapılan Yayınlar Üzerine Bir Deneme”, Turkish Studies, 4 (3), 2009, ss. 1408-1422. • Lipset, Seymour Martin, Political Man, The Social Basis of Politics, Doubleday, New York, 1959. • McLellan, David, İdeoloji, Çev. Barış Yıldırım, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul, 2005. • Mardin, Şerif, Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, Çev. Mümtaz’er Türköne-Fah- ri Unan-İrfan Erdoğan, İletişim Yay., İstanbul 1996. • Mithat Sancar, ‘Devlet Aklı’ Kıskacında Hukuk Devleti, 2. Baskı, İletişim Yay., İstanbul, 2000. • Nejat Doğan, “Kutadgu Bilig’in Devlet Felsefesi II”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13) 2002, ss. 77–94. • Niyazi, Mehmet, Türk Devlet Felsefesi, 5. Baskı, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2006. • Öncül, Kürşat, “Masallardaki Devlet Kuşu Motifi”, Milli Folklor Dergisi, Yıl: 21, Sayı: 84, 2009, ss. 175-181. • Öz, Şaban, “Kutadgu Bilig’de Türk Cihan Hâkimiyeti Düşüncesi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 11 (1), 2011, ss. 19 -35. • Özden, Hilmi, Kutadgu Bilig’de Ahlak Kavramı ve Tıp Etiğine Etkisi, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2007. • Uçar, Aslı Yılmaz, “Osmanlı Siyaset-Yönetim Düşün Geleneği: Daire-i Adalet’in Yönetimi”, Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 12, 2012, ss. 1-33. • Yılmaz, Gökhan, “Kutadgu Bilig’de Devlet Fikri”, Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, (9), Mart 2006, ss. 75-98.