ULUSLARARASI EKONOMİK ENTEGRASYON YAKLAŞIMI BAĞLAMINDA D-8 (DEVELOPING-8) EKONOMİK İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜNÜN ANALİZİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ

Günümüzde ülkelerin birbirine entegre hale gelen ekonomik çıkarlarının geleneksel ulus-devlet refleksiyle yönetilemeyeceği anlayışının bir yansıması olarak çok farklı uluslararası ekonomik bütünleşme yapıları gündeme gelmiştir. Ülkelerin farklı konulara yönelik beklenti ve hedeflerini gerçekleştirmek için genişleyen uluslararası işbirliğinden yararlanma arayışları, ekonomik işbirliği yaklaşımlarını güçlendirmiştir. Amaç: Küreselleşmeye bağlı olarak ticaretin serbestleşmesi, ülkelerin karşılıklı ilişkilerinin gelişmesi ve kültürel etkileşimin yoğunlaşması uluslararası gerilimleri sınırlandırıcı bir etki üretmiştir. Diğer taraftan işbirliği zeminini güçlendiren ekonomik entegrasyonun dışında kalan ülkeler için koruyucu tedbirler ve gümrük sınırlamaları gibi uygulamalar ticari tehditlere dönüşeceğinden, bundan kaçınmak isteyen ülkeleri işbirliğine yönlendirmiştir. Bu çalışmada uluslararası ekonomik entegrasyon yaklaşımı ile karşılıklı bağımlılık teorisi üzerinden D-8 (Developing-8) ekonomik işbirliği forumu ve bu işbirliği yapılanmasının başarı imkanları analiz edilecektir. Yöntem: Çalışmanın önceliği doğrultusunda uluslararası ekonomik entegrasyon yaklaşımı ile karşılıklı bağımlılık teorisinin kavramsal çerçevesini esas alarak bir literatür taraması ve içerik analizi gerçekleştirilmiştir. Bütünleşme eğilimleri bağlamında ekonomik entegrasyon literatüründeki, ilişkilerin işbirliği zemininde güçlenmesinin uluslararası ilişkilerde istikrar sağlayıcı bir etki üreteceğine dair ise karşılıklı bağımlılık teorisi literatüründeki kavramsal yapı analiz edilmiştir. Bulgular: Ekonomik bütünleşme olgusunun ülkeleri işbirliğine yönlendiren etkenlere baktığımızda, ekonomik ve ticari hedeflerin yanında ülkelerin barış ve istikrara verdikleri önem kapsamında bu yöndeki işbirliği girişimlerine yöneldikleri görülmektedir. Bu bağlamda bölgesel entegrasyon hareketlerini, ülkeleri birbirine yakınlaştıran ve çatışmaları işbirliği zemininde barışçıl yollar ile çözme eğilimini güçlendiren bir mekanizma olarak görmek mümkündür. D-8 işbirliği üyelerinin paylaştığı hedeflerin yanında başarılı bir ekonomik entegrasyon yapılanmasını tesis etmenin bazı temel koşulların sağlanmasının elzem olduğu görülecektir. Bu kapsamda üye ülkelerin ekonomik seviyeleri, üyelerin üretim ve haberleşme altyapıları, ortak döviz kuru politikasının mevcudiyeti, ulusal ekonomi politikalarının uyumlaştırılmasına yönelik irade, üyeler arasında oluşacak dengesizlikleri yönetecek bir mekanizmanın varlığı, üyelerin ticari ürün ve hizmetlerinin birbirini tamamlayıcı nitelikte olması ve ülkelerin coğrafi yakınlığı ile ortak kültürel geçmişe sahip olması ekonomik entegrasyonun başarı koşullarını belirleyen unsurlar olarak sıralanmaktadır. . Özgünlük: Çalışmanın teorik ve kavramsal çerçevesi içinde D-8 örgütlenmesinin başarılı sonuçlar üreterek uluslararası istikrara katkı yapması için bazı imkanlara sahip olduğu; ancak bunların yanında ek bazı kurumsal ya da işlevsel unsurlarla bu işbirliği yapılanmasının güçlendirilmesi gerektiği hususu çalışmanın son bölümünde tartışılacaktır. Bu tartışma bağlamında değerlendirme konusu yapılan unsurlar üzerinden farklı uluslararası işbirliği yaklaşımlarının başarı koşullarına yönelik bir öngörü üretilebilecektir.

Anahtar Kelimeler:

D8, Gelişmekte Olan Sekiz, Ekonomik Entegrasyon, Karşılıklı Bağımlılık, Ekonomik Bölgeselleşme, Uluslararası İşbirliği ve İstikrar

ANALYSIS OF D-8 (DEVELOPING-8) ECONOMIC COOPERATION ORGANIZATION IN THE CONTEXT OF INTERNATIONAL ECONOMIC INTEGRATION APPROACH AND STRENGTHENING INTERNATIONAL COOPERATION

Today, many different international economic integration structures have come to the agenda as a reflection of the understanding that the integrated economic interests of countries cannot be managed with the traditional nation-state reflex. The quest for countries to benefit from expanding international cooperation to realize their expectations and goals on different issues has strengthened economic cooperation approaches. Purpose: The liberalization of trade, the development of mutual relations between countries and the intensification of cultural interaction due to globalization have produced a limiting effect on international tensions. On the other hand, practices such as protective measures and customs restrictions for countries outside the economic integration, which strengthen the ground for cooperation, will turn into trade threats, leading countries that want to avoid this to cooperate. In this study, the D-8 (Developing-8) economic cooperation forum and the success opportunities of this cooperation organization will be analyzed through the international economic integration approach and interdependence theory. Method: In line with the priority of the study, a literature review and content analysis were conducted based on the conceptual framework of the international economic integration approach and interdependence theory. The conceptual structure in the economic integration literature in the context of integration tendencies and the conceptual structure in the interdependence theory literature that the strengthening of relations on the basis of cooperation will produce a stabilizing effect in international relations were analyzed. Findings: When we look at the factors that lead countries to cooperate in the phenomenon of economic integration, it is seen that in addition to economic and commercial goals, countries tend to cooperate in this direction within the scope of the importance they attach to peace and stability. In this context, it is possible to see regional integration movements as a mechanism that brings countries closer to each other and strengthens the tendency to resolve conflicts peacefully on the basis of cooperation. In addition to the goals shared by the members of the D-8 cooperation, it will be seen that it is essential to provide some basic conditions to establish a successful economic integration structure. In this context, the economic levels of the member countries, the production and communication infrastructures of the members, the existence of a common exchange rate policy, the will to harmonize national economic policies, the existence of a mechanism to manage imbalances among the members, the complementary nature of the commercial products and services of the members, and the geographical proximity and common cultural background of the countries are listed as the factors that determine the success conditions of economic integration. Originality: Within the theoretical and conceptual framework of the study, it will be discussed in the last part of the study that the D-8 organization has some opportunities to contribute to international stability by producing successful results; however, this cooperation structure should be strengthened with some additional institutional or functional elements. In the context of this discussion, a prediction can be made on the success conditions of different international cooperation approaches based on the elements evaluated

Keywords:

: D8, Developing Eight, Economic Integration, Interdependence, Economic Regionalization, International Cooperation and Stability,

PDF

___

African Business Life, Nijerya, Erişim adresi: https://www.africanbusinesslife.com/nijerya,SD_35.html, Erişim tarihi: 16.05.2023
Arı, T. (2008). Uluslararası ilişkiler teorileri (çatışma, hegemonya, işbirliği). Bursa: MKM Yayınları
Arıboğan, D.Ü. (2007). Uluslararası ilişkiler düşüncesi-tarihsel gelişim. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları
Aydın, M. (1996). Uluslararası ı̇lı̇şkı̇lerde yaklaşım, teorı̇ ve analı̇z. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 51(01)
Balassa, B. (1961). The Theory of economic integration. London: George Allen&Unwin
Balkır, C. (2016). Uluslararası ekonomik bütünleşme kuram, politika ve uygulama. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
Baykaç, H.N. (2021). Uluslararası ekonomik entegrasyon teori, politika ve uygulamalar. Bursa: Ekim Yayınları
Booth, K., Smith, S. (Ed.), (2015). Uluslararası ilişkiler kuramları. (Çev. Muhammed Aydın), Röle Akademik Yayıncılık
Brown, C., Ainley, K. (2008). Uluslararası ilişkileri anlamak. (Çev.Arzu Oyacıoğlu), İstanbul: Yayın Odası Yayınları
D-8 Ekonomik İşbirliği Örgütü, Erişim adresi: https://developing8.org, (Erişim tarihi: 12.04.2023 Demir, İ. (2015). Kıbrıs sorunu: kalıcı çözüm, başka bahara. S.Turan, N.Ö.Köroğlu, içinde Uluslararası ilişkilerde teoriden pratiğe güncel yaklaşımlar. (253-278), Bursa: Dota Basım Yayın
Developing Eight (D-8) Organization for Economic Cooperation, Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/_d-8_.en.mfa, Erişim tarihi:12.04.2023
Doğan, A., Yılmaz, V. (2020). D-8 ülkelerı̇nı̇n sürdürülebı̇lı̇r kalkınma amaçlarını gerçekleştı̇rme düzeylerı̇nı̇n tahlı̇lı̇. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Sonbahar Özel Sayısı, 1-9
Doğan, A. (2015). Türkı̇ye’nı̇n D8 ülkelerı̇yle tı̇caretı̇nı̇n yapısal analı̇zı̇. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 7(13), 166-189
Dünya Ekonomik Forumu, Küresel rekabet edebilirlik raporu. Erişim adresi: https://www3.weforum.org/docs/WEF_TheGlobalCompetitivenessReport2019.pdf, Erişim tarihi: 19.05.2023
Ertürk, D. E. (2016). Uluslararası iktisat teori ve politika. Bursa: Medyay Kitabevi
Hasgüler, M., Uludağ, M.B. (2007). Devletlerarası ve hükümetler dışı uluslararası örgütler. İstanbul: Alfa Basım
Karabulut, R. (2017). Günümüz dünyasından D-8’e yenı̇den bı̇r bakış. Turkish Studies, 12(8), 417-434
Karluk, S. R. (2002). Uluslararası ekonomi teori ve politika. İstanbul: Beta Yayınları
Keohane, R.O., Nye, J.S. (1971). Transnational relations and world politics. International Organization , Summer, 25(3), 329-349
Keohane, R.O., Nye, J.S. (1989). Power and interdependence. USA:Harper Collins Publisher, 2.Baskı Keohane, R.O. (1988). International institutions: two approaches. International Studies Quarterly, Dec., 32(4), 379- 396 Lawrence, R.Z. (1996). Regionalism, multilateralism and deeper integration. Brookings Institution
Lipsey, R.G., Lancaster, K. (1956). The General theory of second best. The Review of Economic Studies, 24(1), 11-32
Massalha, M. (2022). Economic effects of regional economic ıntegration: the case of the abraham accords. Open Journal of Political Science, 12(4), 702-717
Meade, J.E. (1955). The Theory of customs unions. Amsterdam Özçelik, İ. (2006). Bölgesel entegrasyonlar teorı̇sı̇, uygulamadakı̇ önemlı̇ entegresyonlar ve Türkı̇ye’nı̇n entegrasyon hareketı̇ndekı̇ yerı̇. (Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Özturk, M. (2020). The Relationship between current balance and economic growth in D-8 countries. Strategy International Journal of Middle East Research, 2(1), 1-21
Rana, W. (2015). Theory of complex ınterdependence: a comparative analysis of realist and neoliberal thoughts, International Journal of Business and Social Science, 6(2), February, 290-297
Renda, K.K. (2011). Turkey’s neighborhood policy: an emerging complex ınterdependence?. Insight Turkey, 13(1), 89-108
Robson, P. (1998). The Economic of international integration. Londra: Routledge
Rogerson, K.S. (2000). Information interdependence: Keohane And Nye’s complex interdependence in the information age. Information, Communication & Society, 3(3), s.415-436
Saray, M.O. (2019). D-8 Ekonomileri, dış ticaret desenleri ve türkiye için önemi: ı̇hracat ve ithalat yoğunluğu endeksiyle bir değerlendirme. Current Research in Social Sciences, 5(2), 171-188
Strange, S. (2015). Siyasal iktisat ve uluslararası ilişkiler. K.Booth, S.Smith, içinde Uluslararası İlişkiler Kuramları, (Çev. Muhammed Aydın), (154-174), Röle Akademik Yayıncılık
Şanlı, B. (2008). Ekonomik entegrasyon teorisi çerçevesinde Avrasya Birliği’nin olabilirliği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), 13-30
Şeker, A. (2019). Türkiye’nin D-8 ülkelerine ı̇hracat potansiyelinin analizi: panel çekim modeli yaklaşımı. Academic Review of Humanities And Social Sciences, 2(3), 236-255
Tickner, J. A. (2015). Güvenlik revizyonu. K.Booth, S.Smith, içinde Uluslararası İlişkiler Kuramları, (Çev.Muhammed Aydın), (175-197), Röle Akademik Yayıncılık
Tinbergen, J. (1954). International economic integration. Amsterdam: Elsevier Trade Map, Trade statistics for international business development. Erişim adresi: https://www.trademap.org/Index.aspx, Erişim tarihi: 13.04.2023 Turan, S., Köroğlu, N.Ö. (2015). Uluslararası ilişkilerde teoriden pratiğe güncel yaklaşımlar. Bursa: Dota Basım Yayın
Türkan, Y., Alakuştekı̇n, A. (2017). Gelı̇şen Sekı̇z İslam Uilkesı̇nı̇n (D-8 Uülkelerı̇nı̇n) dış tı̇caretı̇nı̇n yeterlı̇lı̇k analı̇zı̇. Journal of Emerging Economies And Policy, 2(1), Temmuz, 137-162
Viner, J. (1950). The Cumtoms union issue. New York: Carnegie Endowment for International Peace, World Bank Databank, Erişim yeri, https://data.worldbank.org/indicator/NY.GNP.PCAP.CD, Erişim tarihi: 13.04.2023,
Yanardağ, E.M. (2019). Lexus ve zeytin ağacı: küreselleşmenin geleceği. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Ekim, 2(2), 239-245