CHRISTOPHER NOLAN SİNEMASININ ARKETİPSEL ANALİZİ

Amaç: Bu çalışma, auteur bir yönetmen olan Christopher Nolan’ın yazıp yönettiği filmlerinin arketipsel analizidir. Çalışma kapsamında Nolan filmleri Jungcu bir bakış açısı ile arketipler bağlamında incelenecektir. Nolan’ın filmlerindeki ortak olan Zaman, Baba, Adalet, Âşık, Masum, Tanrı ve Yaşlı Bilge arketipleriyle yönetmenin filmlerinin evrensel ana hatlarının yorumlanması hedeflenmektedir. Bu doğrultuda bu çalışmanın yapılmasındaki amaç Christopher Nolan sinemasındaki ortak arketiplerin ortaya çıkarılmasıdır. Yaklaşım: İsviçreli bir psikolog olan ve psikolojinin ayrı bir bilim dalı olmasını sağlayan üç isimden (Sigmund Freud, Alfred Adler) birisi olan Carl Gustav Jung’un arketipler kuramına göre, tüm insanların zihinlerinde paylaştıkları ortak bir bilinçdışı vardır ve arketipler de insan zihninde bulunan bu kolektif bilinçdışı alanın yapısını meydana getirirler. Arketiplerin özü, biçimi bilinemez olsa da sahip oldukları özellikler görüntü olarak rüyalarda, mitlerde, öykülerde, efsanelerde, kitaplarda ve filmlerde ortaya çıkarlar. En yaygın görülen arketiplerse kahraman ve gölge arketipleridir. Bu iki arketip hikayelerde kendilerini ana karakter ve kötü karakter olarak gösterirler. Ancak, Aristocu klasik anlatının da temelini oluşturan bu mevcudiyetin Nolan filmleri için geçerli olmadığı bu çalışma kapsamında varsayılmaktadır. Bunun sonucunda da küresel ölçekte farklı kültür ve toplumlarda karşılık ve beğeni bulan Nolan filmlerinin evrensel yönlerinin neler olduğu sorusu meydana çıkmıştır. Söz konusu soru da bu çalışmanın eksenini oluşturmaktadır. Çalışmanın yöntemi, Psikolog Carl Gustav Jung’un Analitik Psikoloji’si çatısı altında bulunan, Arketipsel Analizdir. Bulgular: Çalışma sonucunda Christopher Nolan sinemasındaki ortak arketiplerin Zaman, Baba, Adalet, Âşık, Masum, Tanrı ve Yaşlı Bilge arketipleri oldukları ortaya çıkmıştır. Özgünlük: Çalışmanın yönetmen sinemasının okuma ve analizine farklı bir perspektif kazandıracağı düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler:

Sinema, Christopher Nolan, Carl Gustav Jung, Arketipler, Film, Cinema, Archetypes

ARCHETYPAL ANALYSIS OF THE CINEMA OF CHRISTOPHER NOLAN

Purpose: This study is an Archetypal Analysis of the films written and directed by an auteur director Christopher Nolan. Within the scope of the study, Nolan films will be examined in the context of archetypes with a Jungian perspective. It is aimed to interpret the universal outlines of the director's films with the archetypes of Time, Father, Justice, Lover, Innocent, God and Elderly Wise archetypes, which are the common in Nolan’s films. In this study method is Archetypal Analysis under the umbrella of Psychologist Carl Gustav Jung's Analytical PsychologyThe study's purpose is to reveal the archetypes in the cinema of Christopher Nolan. Approach: According to the archetypes theory of Carl Gustav Jung, a Swiss psychologist and one of the three names (Sigmund Freud, Alfred Adler) that made psychology a separate discipline, all people have a common unconscious in their minds, and archetypes form the structure of this collective unconscious field in the human mind. Although the essence and form of archetypes are unknown, their features appear as images in dreams, myths, stories, legends, books and movies. The most common archetypes are the hero and shadow archetypes. These two archetypes show themselves as main characters and villains in the stories. However, it was seen that this structure, which also forms the basis of the Aristotelian classical narrative, is not the case for Nolan’s films. As a result of this, the question of what are the universal aspects of Nolan's films, which have been met and appreciated in different cultures and societies on a global scale, has emerged. Thus, this question necessitated this study. Findings: As a result of the study, it was revealed that the archetypes in Christopher Nolan's cinema are Time, Father, Justice, Lover, Innocent, God and Elderly Wise archetypes. Originality: It is thought that the study will bring a new approach to the reading and analysis of director films.

Keywords:

Christopher Nolan, Carl Gustav Jung, Cinema, Archetypes, Film,

PDF

___

Adler, G. (1989). Dynamics of the self. Londra: Coventure Publisher.
Altay, S., & Uğur, U. (2018). Sinemada masalsı anlatı ve mitolojik ögeler: Pan’ın Labirenti Filmi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(72), 123-141.
Atkinson, R. C., & Hilgard, E. R. (2015). Psikolojiye giriş (Çev. Öznur Öncül ve Deniz Ferhatoğlu). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
Babaoğlu, A. (2000). Psikiyatri tarihi. İstanbul: Okuyan Us Yayınları.
Geçtan, E. (1995). Psikanaliz ve sonrası. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Güler, A. T. (2021). Mitler, rüyalar, bilinçdışı, eş benlik ve sinema. Ankara: Akademisyen Kitabevi
Gündeş, S. (2003). Film olgusu: kuram ve uygulayım yaklaşımları. İstanbul: İnkılap Yayınları.
Hall, C. S. & Nordby V. J. (2016). Jung psikolojisinin ana çizgileri (Çev. Ender Gürol). İstanbul: Cem Yayınevi.
Hockley, L. (2020). Film çözümlemesinde jungcu yaklaşım (Çev. Simten Gündeş). İstanbul: Es Yayınları.
Jacobi, J. (2002). C. G. Jung psikolojisi (Çev. Mehmet Arap). İstanbul: İlhan Yayınevi.
Jung, C. G. (2006). Analitik psikoloji (Çev. Ender Gürol). İstanbul: Payel Yayınları.
Jung, C. G. (2021). Analitik psikoloji üzerine iki deneme (Çev. İsmail Hakkı Yılmaz). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
Jung, C. G. (1968). Archetypes and the collective unconscious (The Collected Works of C. G. Jung, 9. Cilt 1.
Bölüm) (Der. & Çev. Gerhard Adler & R. F. C. Hull). New Jersey: Princeton University Press.
Jung, C. G. (1999). Bilinç ve bilinçaltının ı̇şlevi (Çev. Engin Büyükinal). İstanbul: Say Yayınları.
Jung, C. G. (2003). Four archetypes (Çev. R. F. C. Hull). Londra: Routledge Publisher.
Jung, C. G. (2019). Kişiliğin gelişimi (Çev. Duygu Olgaç). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
Jung, C. G. (1974). Psychological types (The Collected Works of C. G. Jung, 6. Cilt) (Der. & Çev. Gerhard
Jung, C. G. (1966). Two essays in analytical psychology (The Collected Works of C. G. Jung, 7. Cilt) (Der. & Çev. Gerhard Adler & R. F. C. Hull). New Jersey: Princeton University Press.
Palmer, M. (1997). Freud and jung on religion. Londra: Routledge Publisher.
Schaer, H. (1951). Religion and the cure of soul’s ın jung’s psychology (Çev. R. F. C. Hull). Londra: Routledge Publishing.
Shone, T. (2020). The Nolan variations: the movies, mysteries, and marvels of christopher nolan. New York: Alfred A. Knopf.
Stevens, A. (2014). Jung (Çev. Nursu Örge). Ankara: Dost Kitabevi.
Sunal, G. (2018). Sinemada bilinçdışı ve yeni gözetim. Ankara: Gece Kitaplığı.
Vogler, C. (2017). Yazarın yolculuğu – senaryo ve öykü yazımının sırları (Çev. K. Şahin). İstanbul: Okuyan Us Yayınları.