Mobbing davranışı ve kişilik özellikleriyle ilişkisi

Giriş: Mobbing karşısında gösterilen tutumlar ve tepkiler çalışanın kişilik özellikleri, yetiştiği kültür, eğitim seviyesi vb unsurlara bağlı olarak farklılaşabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, çalışanların kişilik özellikleri ile mobbinge maruz kalma arasında ilişki olup olmadığını incelemek ve mobbinge maruz kalanların tutumları ile kişilik özellikleri arasında nasıl bir bağlantı olduğunun araştırılmasıdır. Yöntem: Araştırma, İstanbul ilinde bulunan üç yerli ve üç yurtdışı kökenli ilaç firmasının merkez ve saha çalışanları üzerinde yapılmış ve Cloninger Mizaç ve Karakter Envanteri, mobbing ile bir tutum anketi yanısıra demografik özellikleri belirleyecek anket uygulanmıştır. Örneklem seçimi, gelişigüzel ve kartopu yöntemleri ile yapılmış ve 100 katılımcı üzerinde uygulanan anketler istatistikî analizle değerlendirilmiştir. Bulgular: Mobbing görülme oranı %44 bulunmuştur. Büyük yaş grubunun psikolojik taciz ölçeği puanları 30 yaş altı çalışanlara göre daha yüksek, evli olanların bekarlara göre daha daha düşüktür. Yerli firmalarda çalışanlarının anlamlı derecede daha fazla mobbing davranışlarına maruz kaldıkları gösterilmiştir. Mobbing davranışlarına karşı gösterilen tutumlar ile kişilik boyutları arasındaki ilişki incelendiğinde; “Yenilik Arayışı” alt boyutu ile “Kaçma” tutumları arasında %26,8 düzeyinde pozitif yönde, “Pasif Başa Çıkma” tutumları arasında %34,7 düzeyinde negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. “Zarardan kaçınma” alt boyutu ile “Karşı Savaşma” alt boyutu arasında %38,0 düzeyinde negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. “Ödül Bağımlılığı” alt boyutu ile “Kaçma” tutumları arasında %25,0 düzeyinde negatif yönde , “Karşı Savaşma” tutumları arasında ise %23,2 düzeyinde pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Kendi Kendini İdare Etme alt boyutu ile Karşı Savaşma tutumları arasında %22,8 düzeyinde pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Sonuçlar: Mizaç ve Karakter özellikleri ile mobbing davranışlarına maruz kalma ve mobbinge karşı gösterilen tutumlar arasında bir ilişki olduğu gösterilmiştir.

Mobbing and its relationship with personality features

Background: Exposure to mobbing may be closely related to personality feautures and reactions or attitude towards mobbing also affected by cultural factors as well as education. The aim of this study is to evaluate the relationship of mobbing to personality features. Method: Study was conducted in three local and three international pharmaceutical companies situated in İstanbul. Field and head office emploies of the companies were included. Cloninger’s Temperament and Character Inventory (TCI), Scale for mobbing score and an attitude questionnnaire with sociodemographic survey were applied. Sample selection was done on haphazard and snowball basis and scores of 100 participants were assessed. Findings: Mobbing rate was 44% in our sample. Mobbing scores of elder groups comparing to ages under 30 was higher and married participants had lower scores comparing to singles. Local company workers exposed to mobbing behavior more than their colleagues working in international firms. Head office workers comparing to field personnel faced to mobbing more frequently. Attitude towards mobbing and its relationship to personality features revealed that, “Novelty Seeking” temperament correlated with “Fight back” behavior negatively in 38% while, “Reward Dependence” temperament correlated with “Fight back” behavior positively in 23,2% level. Self-Transcendence character feature also correlated with “Fight back” behavior positively in 22,8% level. Results: There is an obvious relationship between Temperament and Character features with the exposure to mobbing and attitudes towards it.

PDF

___

• Acar, A.B., Dündar, G. İşyerinde Psikolojik Yıldırmaya (mobbing) Maruz Kalma Sıklığı ile Demografik Özellikler Arasindaki İlişkinin İncelenmesi, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 37, 2, 2008, Sf: 111-120
• Akay, Ö. Bipolar Bozuklukta Kişiliğin hastalığın Seyrine Etkisi. Zonguldak Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı (Yayınlanmış Tıpta UZmanlık Tezi), Zonguldak, 2008, s. 19
• Arpacıoğlu, G. Mobbing Türk İş Dünyasında Ne Kadar Yaygın ve ne Kadar Biliniyor? (Çevrimiçi). http://mobbingyardim.wordpress.com (Erişim tarihi: 14.04.2011)
• Bayrak Kök, S. İş Yaşamında Psiko-şiddet Sarmalı Olarak Yıldırma Olgusu ve Nedenleri, (Çevrimiçi) http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/sos_mak/makaleler/Sabahat_ Bayrak.pdf (Erişim Tarihi: 15.04.2011)
• Demirci, M.K., Özler, D.E., Girgin, B. Beş Faktör Kişilik Modelinin İşyerinde Duygusal Tacize (Mobbing) Etkileri–Hastane İşletmelerinde Bir Uygulama. Khazar Journal of Humanities and Social Sciences (former Journal of Azerbaijani Studies) 2007, Vol. 10, No 3-4
• Einarsen, S. The Nature and Causes of Bullying at Work. İnternational Journal of Manpower, 20, 1999, p.16-27
• Karaçavdar, G. İş Yaşamında Psikolojik Yıldırma ve Psikolojik Yıldırmaya Direnç Gösteren Kişilik Özellikleri ile İlişkisi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Işletme Anabilim Dalı Insan Kaynakları Yönetimi Bilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 2009, s. 51
• Köse, S., Sayar, M.K, Ak, İ., Aydın, N., Kalelioğlu, Ü., Kırpınar, İ., Reeves, R.A., Przybeck, T.R., Cloninger, C.R. Mizaç Karakter Envanteri (Türkçe TCI): Geçerlik ve güvenirliği ve faktör yapısı Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 2004:107-131
• Leymann, H. Identification of Mobbing Activities. The Mobbing Encyclopedia, (Çevrimiçi) (http://www.leymann.se/English/12210e.html (Erişim Tarihi: 01.04.2011)
• Leymann, H. Mobbing-its Course Over Time. The Mobbing Encyclopedia, (Çevrimiçi) http://www.leymann.se/English/12220e.html (Erişim Tarihi: 01.04.2011)
• Leymann, H. Mobbing at Work and Development of Post-traumatic Stress Disorders, European Journal of Work and Organizational Psychology, 1996, 5: 252
• Duyuru, Mobbing Zirvesi. www.energyturkey.org/guencel-eitimler/view 16/185 .html (Erişim Tarihi: 13.04.2011)
• Haber, Türkiye’de mabbing yaygınlaşıyor. http://www.aktuelpsikoloji.com/haber. php?haber_id=4696 (Erişim Tarihi: 20.02.2012)
• Salin, D. Prevalance and forms of bullying among business professionals: A comparasion of two different strategies for measuring bullying. European Journal of Work and Organizational Psychology, 10 (4), 2001, p.425-441.
• Solakoğlu, İ. İşletmelerde Mobbing’in Örgğtsel Stresle İlişkisi ve bir sağlık kuruluşunda uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek lisansTezi), Kütahya, 2007, s. 14
• Tekçe, E.A. Yıldırma Olgusu ve Yıldırma ile Kişilik Arasındaki ilişkinin İncelenmesi: Bir bankacılık Örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Kayseri , 2010, s. 45
• Tetik, S. Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi , KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2010, 12 (18), s. 83
• Thirion, A.P., Fernandez, M.E., Hurley, J., Vermeylen, G. Fourth European Working Conditions Survey. Dublin: European Foundation fort he Improvement of Living and Working Conditions, 2007
• Tınaz, P., Bayram, F., Ergin, H. İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Beta Yayınları, İstanbul 2008
• Tınaz, P. İşyerinde Psikolojik Taciz, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2006, s 4
• Tınaz, P., Gök, S., Karatuna, I. Türkiye’de İşyerinde Psikolojik Taciz Oranının ve Türlerinin Belirlenmesi: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Öneri Dergisi, Cilt:9, Sayı:34, 2010. (ss.1-11)
• Yancar, C. Madde Bağımlılarında İkinci eksen Komorbidite ve Kişilik özelliklerinin bağımlılık düzeyi ve yaşam kalitesine etkisinin Değerlendirilmesi. Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları E.A. Hastanesi 11. Psikiyatri Birimi (Yayınlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi), İstanbul, 2005, s. 14
• Yücetürk, E.E. Örgütlerde Durdurulamayan Yıldırma Uygulamaları: Düş mü? Gerçek mi? (Çevrimiçi) (http://www.ikademi.com/orgut-sosyolojisi/512-orgutlerdedurdurulamayan- yildirma-uygulamalari-dus-mu-gercek-mi-ii.html (Erişim Tarihi: 25.04.2011)
• Zorlu, A. Çalışanların Mobbing Karşısındaki Tutumları ve Kişilikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul , 2009 s. 36