HAKEM KARARLARININ HUKUKİ NİTELİĞİ: YABANCI, YERLİ VE MİLLETLERARASI HAKEM KARARLARI

Bu çalışmada, tahkimin hukuki niteliği, doktrindeki görüşler de dikkate alınarak irdelenmiştir. Milletlerarası tahkim ile milli tahkim arasındaki ayrım kriterleri önemlidir. Sıklıkla birbirine karıştırılan tahkimin hukuki niteliği ile hakem kararının hukuki niteliği ayrı ayrı ele alınarak hakem kararlarının tenfizinde ortaya çıkan birtakım sorunlar tespit edilmiştir. Bu bakımdan milli (yerli), yabancı ve milletlerarası hakem kararı kavramlarından ne anlaşılması gerektiği açıklanmaya muhtaçtır. Bir hakem kararı milli bir hakem kararı ise, bu takdirde yerli hakem kararlarının tabi olduğu kurallara göre icra edilecektir. Buna karşılık yabancı bir hakem kararı bahse konu olursa, bu takdirde kararın tenfizi ve tanınması söz konusu olacaktır. Tahkimin milletlerarası nitelikte olup olmadığının tespitinde genel olarak uyuşmazlık taraflarının statüleri (vatandaşlık vs.) yahut uyuşmazlık konusunun karakteri dikkate alınır. Türk uygulaması bakımından hakem kararlarının icrasında uluslararası sözleşmeler ile MÖHUK ve MTK'nın uygulama alanları farklı ihtimallere göre değişkenlik göstermektedir.

LEGAL NATURE OF THE ARBITRATION: FOREIGN, DOMESTIC AND INTERNATIONAL ARBITRATION DECISIONS

In this research, arbitration law qualifications are studied according to doctrine. Segregation criterias between International and national arbitration are important. Arbitration's law qualifications and Arbitral Award's law qualifications which one frequently confused are discussed seperately in arbitral award recognitions while some problems have been detected. In this regard, national (domestic) and international arbitration are in need of a foreign concept to explain what should be understood. If a arbitral award is a national arbitral award, in this case it shall be conducted according to the rules that apply it domestic arbitration. But if in speak of a foreign arbitral award in this case the decision recognition and enforcement will be subject to. The status of the disputing parties or charecteristics of the dispute should be considered in determination of the scope of the arbitration is international or not. Different possibilities vary with international agreements with MÖHUK and MTK application fields with regard to the Turkish application.

PDF

___

Adnan Deynekli; "Türkiye'de Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Karşılaşılan Sorunlar Problemsin Recognition and Enforcement ofForeign Arbitral Awardsin Turkey" 1894 Internatıonal Conference on Eurasıan Economıes 2013,
Banu ŞİT; Kurumsal Tahkim ve Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizi, Ankara, İmaj Yayınevi, 2005.
Bilge Feriha TANRIBİLİR/ Banu ŞİT; "Milletlerarası Tahkim Müessesesi ve Yeni Milletlerarası Tahkim Kanunu", MHB, Prof. Dr. Ergin Nomer'e Armağan, Sayı 2, Yıl 22, 2002, s. 819-837.
Bilgehan Yeşilova; "Lex (Loci) Arbitri ve "Tahkim Yeri" Kavramları Işığı altında Milletlerarası Tahkim Kanunu'nun Yer İtibariyle Uygulama Alanı", UTTDER, C.2, S.1, Y: 2013
Bilgehan Yeşilova; "Milletlerarası Tahkimin Hukuki Niteliği Üzerine Düşünceler ve Güncel Gelişmeler", TBBD, S.76, 2008
Cemal Şanlı; Milletlerarası Ticari Tahkimde Esasa Uygulanacak Hukuk (esas), Ankara, 1986
Cemal Şanlı, 'Milletlerarası Ticari Tahkimde Hakem Kararlarının Tahkim Yeri Hukukundan Ayrılması ve Bu Kararların 2675 Sayılı Kanun Açısından Tenfizi Sorunu' (Tenfiz), Yabancı Hakem Kararlarının Türkiye'de Tanınması ve Tenfizi, Bildiriler-Tartışmalar, II.Tahkim Haftası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü(BATİDER), Ankara, 1983
Dominique Vidal; Droit Français de l'Arbitrage Commercial International, Gualino éditeur,Paris, 2004.
Ergin Nomer/Nuray Ekşi/Günseli Öztekin; Milletlerarası Tahkim, Beta Yay. II. Bası, İstanbul 2003.
Erol Ertekin, İzzet Karataş; Uygulamada İhtiyari Tahkim ve Yabancı Hakem Kararlarının Tenfizi-Tanınması, Ankara, Yetkin Yayınevi, 1997
F.A.Mann; Lex Facit Arbitrum, İnternational Arbitration, Liber Amicorum For Domke, (Ed. P. Sanders), The Hague 1967
Hakan Karan, "Milletlerarsı Ticari Tahkimin Hukuki Mahiyeti", Prof. Dr. Mahmut Tevfik Birsel'e Armağan, 2001.
Huleatt, Gould; İnternational Commercial Arbitration, A HandBook, Londra, 1996.
J. Stephen TOOPE; Mixed International Arbitration, Studies In Arbitration Between States And Private Persons, Grotius Publications Limited, Cambridge 1990.
Kemal Dayınlarlı; "Yabancı Hakem Kararlarının 2675 Sayılı Kanuna göre Tenfizi" yabancı hakem kararlarının Türkiye'de tanınması ve tenfizi, Bildiriler-Tartışmalar, II.Tahkim Haftası, 25-26 Kasım 1983, BATİDER yay. Ankara 1984
Muharrem Balcı; İhtilâfların Çözüm Yolları ve Tahkim, Danışman Yay., İstanbul, 1999
Nuray Ekşi; "Yargıtay Kararlarında Yabancı Hakem Kararlarının New York Konvansiyonuna Göre Tenfizine İlişkin Bazı Sorunlar", Milletlerarası ticari Uyuşmazlıkların Tahkim Yoluyla Çözümüne İlişkin İstanbul Konferansı, 15 Kasım 2007, Beta yay. İstanbul 2008.
Onur Ergönen; " Milletlerarası Tahkim Kanunu Sonrası Hakem Kararlarının Milliyeti Meselesi: "Otorite Kanunu Kriteri"nin Sonu" UTTDER, C.3, S.1, Y. 2014
Rabi Koral; "Hakemliğin Milliyeti ve Yargıtay XV. Hukuk Dairesinin 1976 Tarihli Kararının Eleştirisi" Prof. Dr. Hıfzı Timur'a Armağan'dan ayrı bası, İstanbul 1979
Rabi Koral; "Hakem Kararının Milliyeti ve Milletlerarası Hakem Kararı Teriminin Yeni Anlamı" (Milliyet), Yabancı Hakem Kararlarının Türkiye'de Tanınması ve Tenfizi Bildiriler ve Tartışmalar, Ankara 25-26 Kasım 1983 BATİDER, Haziran 1984
Rabi Koral; Türk Devletler Hususi Hukukunda Hakemlik, İstanbul 1956. Redfern, Hunter; Law and Practice of Internatıonal Commercial Arbitratiın, London, 1999.
Thilo Rensmann, "Anational Arbitral Awards", Legal Phenomenon or Academic Phantom?, Journal of International Arbitration, Vol. 15, No. 2, 1998.
Tuğrul Ansay, "Yabancı Hakem KararlarınınTanınması ve Tenfizine İlişkin New York Anlaşması ve Yeni Türk Devletler Özel Kanunu", Yabancı Hakem Kararlarının Türkiye'de Tanınması ve Tenfizi, Bildiriler-Tartışmalar, Batider, II. Tahkim Haftası, 25-26 Kasım 1983, Ankara 1984.
Turgut Kalpsüz; "Türk Hakem Kararı Kavramı", Bildiriler-Tartışmalar, BATİDER, II. Tahkim Haftası, 25-26 Kasım 1983, Yay.no. 157, Ankara 1984.
Turgut Kalpsüz; "Hakem kararlarının Milliyeti", BATİDER , Haziran, 1978, CIX, S.3 (ayrı bası), Ankara 1978.
Turgut Kalpsüz; "Hakem Kararlarının İcrası" (icra) BATİDER C. XXV S.2 Y.2009.
Ziya Akıncı; Milletlerarası Ticari Hakem Kararları ve Tenfizi (Tenfiz), Dokuz Eylül Üniversitesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, Ankara, 1994.