ARAP YAZI SİSTEMİ

Belli bir medeniyete sahip olan her milletin tarihinde yazının yeri oldukçabüyüktür. Onun tarihi ve geçirdiği evreleri bilmek oldukça önemlidir. ZiraArap yazısı da, Latin yazısından sonra yeryüzünde en çok yayılmış yazıdır.Bu düşünceden hareketle hazırladığımız bu makalede Arap yazısının serüvenikısaca ele alınmış; Arap yazısının doğuşu, bulunan ilk yazılı anıtları, Arapyazısının gelişme safhaları ve Arapça yazı çeşitleri hakkında özlü bilgilerverilmiştir. Araplar önceleri, Güney Arabistan’da geliştirdikleri müsned denilenbir yazı kullanmışlardır. Sonra müsnedin yerini bugüne kadar gelen Arap yazısıalmıştır. Bu yazı, bitişik Nabat yazısından gelişmiştir. Arap yazısının ise KuzeyArabistan’da ve Sina yarımadasında hüküm sürmüş Nabatilerin kullandıklarıNabat yazısından türemiş olduğu konusunda ittifak edilmiştir. M.S. 328 yılındayazıldığı tahmin edilen Nabati harflerle yazılmış bulunan bir mezar taşı Arapdilinin en eski yazılı anıtıdır. Bugün İslâmiyet’ten önceki ve İslâm’ın ilk asrına aitkitâbelerin tedkiki, Arap yazısının Nabat yazısından türediğini, hatta onun gelişmişbir devamı olduğunu ortaya koymaktadır. İslamiyet’in ilk yıllarında az da olsayazıyı bilenlerin mevcut olduğu da bir gerçektir. Ancak İslâmiyet’le birlikte yazıbirden bire yepyeni ve aydınlık bir safhaya girmiştir. İslamiyet’in öğretilebilmesiiçin Kur’an’ın yazılmasına gerek duyulduğundan, Peygamber tarafından yazıteşvik edilmiştir ki Kur’an, Arapların tarihinde ilk yazılı eserdir. Kur’ân’ındoğru okunmasını sağlamak için alınan tedbirlerle ve harekeleme faaliyetleriyleArap yazısı diğer yazı türlerine oranla çok hızlı bir gelişme sağlamış, kısa süredeKûfî ve Nesih yazıları dışında Kuzey Afrika’ da Magrib yazısı gibi yazı çeşitlerigelişmiştir.

___

  • Çağatay Neş’et, İslam Öncesi Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı (A.Ü. ilahiyat Fakültesi Yayınları XCV), Ankara 1957, s.128-129 Çetin M. Nihad, Eski Arap Şiiri, (İ.Ü.Yayınları NO: 1727), s. 23-26, İstanbul 1973 ----------- Arabistan maddesi/yazı, Küçük Türk İslam Ansiklopedisi, s. 139- 140, İstanbul 1978 -----------Arap Maddesi/Yazı, TDV. İslam Ansiklopedisi, III, 276- 282, İstanbul 1991 Ferruh Omar, el-Arab fi Hadaratihim ve Sekafetihim, Beyrut 1981 Goldziher Ignace, A Short History of Classical Arabic Literature, Berlin 1996 Hitti K. Philip, Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, I-IV, İstanbul 1980 İbn Haldun, Mukaddime (Eyyam el-Arab ve el-Acem ve el-Berber) Beyrut Koçak İnci, Arapça’nın Gelişme Yolları (A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları NO: 346), Ankara 1984 Moritz B., Arap Yazısı, İslam Ansiklopedisi (İslam Alemi Coğrafya, Etnoğrafya ve Biyoğrafya Lugatı), İstanbul 1941, I,498-512 Nicholson, R.A., A Literary History of the Arabs, Cambridge Universty Press, London 1969 Türk Ansiklopedisi, Arapça’nın Oluşumu, III, 229- 232; Arap Yazısı, 247- 254, Ankara 1951 Zeydan Corci, Tarîh Adab el-Luga el-Arabiyye, I-IV, Beyrut 1967 Zeyyat A.H. Tarîh el-Adab el-Arabi, Kahire 1955