Türkiye'de Çocuk İşçiliği Sorunu ve Haberlerde Suriyeli Çocuk İşçilerin İzini Sürmek
Çocuk işçiliği bir insan hakları sorunu olduğu gibi aynı zamanda emek sömürüsünün en vahşi şekillerindenbirisidir. Ekonomik eşitsizliklerin, göçlerin ve işsizliğin artması hem dünyada hem de Türkiye’de çocuk işçiliğiriskini ön plana çıkarmıştır. Bu çalışma Independent gazetesinin Türkiye’de Suriyeli çocuk işçi çalıştırıldığınadair haberlerinin Türk medyasında yer aldığı bir haftalık süre boyunca (1-7 Şubat 2016) çocuk işçiliği veSuriyeli çocuk işçiler sorununun nasıl sunulduğu üzerine odaklanmaktadır. Bu amaçla ulusal basını temsiledeceği düşünülen ve mülkiyet yapıları, ideolojik nitelikleri, siyasal iktidara yakınlıkları itibarıyla farklılıklariçeren Hürriyet, Sabah, Sözcü, Habertürk, Milliyet, Yeni Şafak, Vatan, Cumhuriyet, Birgün gazetelerininİnternet arşivlerin taranmış ve elde edilen haberler van Dijk’ın eleştirel söylem analizi kullanılarak analizedilmiştir. Gazetelerde konunun “Türkiye’de Suriyeli Çocuk işçi çalıştırıldığı”nı ve “Türkiye’de Suriyeli Çocukişçi çalıştırılmadığı”nı savunan iki tematik çerçeveden verilmekte olduğu, gazetelerin farklı politik konumlanışve yayıncılık anlayışlarına rağmen haberlerin ekonomik seçkinler olarak tanımlanabilecek sektörtemsilcilerinin söylemleri içinde kapandığı görülmüştür. Sonuç olarak haberlerde çocuk işçiliğinin toplumsal,ekonomik ve politik bağlamı göz ardı edilmektedir.
The Problem Of Child Labour In Turkey And Tracking Syrian Child Workers In The News
Child labor is a human rights issue as well as one of the most brutal forms of labor exploitation. The rise ofeconomic inequalities, immigration and unemployment both raise the risk of child labor both in the worldand Turkey. This study focuses on how child labour and the issue of Syrian children workers are presented inthe Turkish media during the week (1-7 February 2016) which the Independent newspaper reports on theemployment of Syrian children workers in Turkey. For this purpose, internet archives of Hürriyet, Sabah,Sözcü, Habertürk, Milliyet, Yeni Şafak, Vatan, Cumhuriyet, Birgün were scanned and the news that selectedas sample in Hürriyet, Sabah, Sözcü, Habertürk, Milliyet, Yeni Şafak, Vatan, Cumhuriyet, and Birgünnewspapers are examined and are analyzed with van Dijk’s critical discourse analysis methods. In thenewspapers, this issue is given in two thematic frames which claim that "Syrian children workers are workedin Turkey" and "Syrian children workers are not worked in Turkey". The results indicate that, despite theirdifferent political and editorial preferences, the newspapers overlooked the social, economic and politicalbackground of newspapers; it is closed that the news is presented in the discourses of the sectorrepresentatives who can be defined as economic elites. As a result, the social, economic and political contextof child labour is ignored in the news
___
- Ardıç Çobaner, A. (2015). Çocuk hakları bağlamında Suriyeli Mülteci Çocukların
Haberlerde Temsili, Marmara İletişim Dergisi, 24:27-54.
- Avşar Z, Öğütoğulları E. (2012). Çocuk İşçiliği ve Çocuk İşçiliği İle Mücadele Stratejileri.
Sosyal Güvenlik Dergisi, 1, 9-40.
- Durna, T. ve Kubilay Ç. (2010). Söylem Kuramları ve Eleştirel Söylem Çözümlemeleri.
T. Durna (Der.), İçinde Medyadan Söylemler (ss.47-81), İstanbul:Libra Kitap.
- ERG (Eğitim Reformu Girişimi). (2015). Eğitim İzleme Raporu 2014–2015. 12 Temmuz
2016,
- http://erg.sabanciuniv.edu/sites/erg.sabanciuniv.edu/files/EIR2014_WEB_rev2.pdf,
Erişim Tarihi:11.08.2016.
- Erdoğan, M. (2014). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal Kabul ve Uyum Araştırması
Yönetici Özeti & Rapor. Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları
Merkezi- HUGO, 18 Şubat 2016,
- http://www.hugo.hacettepe.edu.tr/HUGORAPORTurkiyedekiSuriyelilerToplumsal
KabulUyumKasim2014.pdf, Erişim Tarihi:11.05.2016.
- Erdoğan, M. ve Ünver, C. (2015). Türk İş Dünyasının Türkiye’deki Suriyeliler
Konusundaki Görüş, Beklenti ve Önerileri, Türkiye İşveren Sendikaları
Konfederasyonu, 17 Şubat 2016, URL: http://tisk.org.tr/tr/e-yayinlar/353-goc/353-
goc.pdf., Erişim Tarihi:11.05.2016.
- Gündem Çocuk Derneği (2015). Türkiye’de Çocuğun Yaşam Hakkı İhlal Verileri, 18
Nisan 2016, URL:http://www.gundemcocuk.org/wpcontent/uploads/2016/04/2015CocugunYasamHa
kkiIhlalVerileri.pdf., Erişim Tarihi:11.02.2016.
- HDD (Hayata Destek Derneği) (2016). Yoksulluk Döngüsü Ve Suriyeli Çalışan Çocuklar, e-bülten sayı-1 (Ocak-Mart). 18 mayıs 2016, http://www.hayatadestek.org/media/files/Bu_I%CC%87s%CC%A7_C%CC%A7ocu k_Oyuncag%CC%86%C4%B1_Deg%CC%86il_Nisan_2016_ebu%CC%88lten_Yok sulluk_Do%CC%88ngu%CC%88su%CC%88_Ve_Suriyeli_C%CC%A7al%C4%B1s %CC%A7an_C%CC%A7ocuklar.pdf., Erişim Tarihi:12.07.2016.
- HRW (Human Rights Watch) (2015). Kayıp Bir Nesil Olmalarını Önlemek Türkiye “Geleceğimi Hayal Etmeye Çalıştığımda Hiçbir Şey Göremiyorum” Türkiye’deki
Suriyeli Mülteci Çocukların Eğitime Erişimini Önündeki Engeller, URL:
- http://www.hrw.org, Erişim Tarihi:11.02.2016.
- Hackett, R. (1998), “Bir Paradigmanın Önemini Yitiri Ģi: Haber Medyası
Çalışmalarında Yanlılık ve Nesnellik”, İletişim Yıllık, s. 31-72.
- İnal, A. (1996). Haberi Okumak, İstanbul:Temuçin Yayınları.
- İnceoğlu, Y. ve Çomak N. A. (2009). Metin Çözümlemeleri, İstanbul:Ayrıntı.
- Mora, N. (2008). Medya Çalışmaları Medya Psikolojisi ve Kültürel İletişim, AltKitap.
- Mutlu, Y., Antakyalıoğlu, Ş., Kırımsoy, E. (2016) Bulanık Mekanlarda Gölgede Kalanlar
- Suriyeli Mülteci Çocuklar ve Vatansızlık Riski Araştırma Raporu, Ankara:
Gündem Çocuk Derneği.
- Özer, Ö. (2001). Haber Söylem İdeoloji: Eleştirel Haber Çözümlemeleri, Konya:
Literatürk Yayınevi.
- Şen, F. ve Avşar, Z. (2012). Türkiye’de Neoliberal Politikaların Haber Medyasına
Yansımaları: Anaakım Medyanın Ekonomi Haberleri Üzerine Bir İnceleme.
İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 35/Güz, 42-60.
- TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2014). İstatistiklerle Çocuk, Ankara: Türkiye
İstatistik Kurumu Yayınları.
- UNICEF (2016) Türkiye’deki Suriyeli Çocuklar Bilgi Notu, Şubat 2016, 18 Şubat 2016,
URL:A. ÇOBANER Türkiye’de Çocuk İşçiliği Sorunum http://unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/T%C3%BCrkiyedeki%20Suriyeli%20%C3
%87ocuklar_Bilgi%20Notu%20Kasim%202015.pdf., Erişim Tarihi:15.07.2016.
- Urhanoğlu Cengiz, İ. (2012). 4857 Sayılı İş Kanununa Göre Çocuk ve Gençlerin İş
Sözleşmesi Ehliyetlerinin Sınırlandırılmasına Yönelik Düzenlemeler. TTB
Dergisi, 98, 203-230.
- van Dijk, T. A. (1988). News As Discourse. Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum
Associates Publishers.
- van Dijk, T. A. (2003). Söylem ve İdeoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım. B. Çoban ve Z. Özarslan (Der.) içinde, Söylem ve İdeoloji: Mitoloji, Din, İdeoloji (ss.13-133).
İstanbul: Su Yayınları.
- van Dijk, T. A. (2005). Söylemin Yapıları ve İktidarın Yapıları. M. Küçük (Der. ve Çev.)
içinde, Medya, İktidar ve İdeoloji (ss. 57-105), Ankara: Bilim ve Sanat.
- van Dijk, T. A. (2007). Bir Söylem Olarak Haberin Disiplinler Arası Çözümlenmesi. G.
- Şendur Atabek-ve E. Atabek (Der) içinde, Medya Metinlerini Çözümlemek İçerik
Göstergebilim ve Söylem Çözümleme Yöntemleri (ss. 164-176), Ankara: Siyasal.
- Velieceoğlu Y. A. (2014). Türkiye’de Mültecilerin Hukuki Durumu, Uyum Meselesi.
Uzm.Servet Karaca ve Araş.Gör.Uğur Doğan (Eds.), Suriyeli Göçmenlerin
Sorunları Çalıştayı Sonuç Raporu. 12 Haziran 2016, URL:
http://www.madde14.org/images/b/b0/MersinUnivSuriyeCalistay.pdf, Erişim
Tarihi:17.08.2016. Mersin Üniversitesi, 26-34.
- Haberler
4 firmada Suriyeli mültecilere rastlandı (1 Şubat 2016). Habertürk Gazetesi,
http://www.haberturk.com/ekonomi/is-yasam/haber/1189741-4-firmadasuriyeli-multecilere-rastlandi adresinden edinilmiştir.
- Çocuk işçi krizi (2 Şubat 2016) Vatan Gazetesi, http://finans.gazetevatan.com/haberdetay/gundem//38659/ adresinden edinilmiştir.
- Devlerden itiraf: Suriyeli çocuklar çalıştırılıyor (1 Şubat 2016). Vatan Gazetesi,
http://www.gazetevatan.com/cocuk-isci-krizi-910850-ekonomi/ adresinden
edinilmiştir.
- Giyim Devlerinden Türkiye İtirafı (1 Şubat 2016). Sözcü Gazetesi,
http://www.sozcu.com.tr/2016/ekonomi/giyim-devlerinden-turkiye-itirafi-
1069574/
- H&M'den Suriyeli çocuk işçi itirafı! (1 Şubat 2016). Birgün Gazetesi,
http://www.birgun.net/haber-detay/h-m-den-suriyeli-cocuk-isci-itirafi-
102436.html adresinden edinilmiştir.
- Hazır Giyim Sektörü Suriyeli Çocuk İşçi Çalıştırmıyor (1 Şubat 2016) Habertürk
Gazetesi, http://www.haberturk.com/yerel-haberler/haber/42988681-hazirgiyimsektoru-suriyeli-cocuk-isci-calistirmiyor adresinden edinilmiştir.
- Hazır Giyim Sektörü Suriyeli Çocuk İşçi Çalıştırmıyor (3 Şubat 2016). Milliyet Gazetesi,
http://www.milliyet.com.tr/hazirgiyim-sektoru-suriyeli-cocuk-isci-aydinyerelhaber-1195172/ adresinden edinilmiştir.
- Hazır Giyim Sektöründen `Suriyeli Çocuk İşçi` Haberlerine Yalanlama (2 Şubat 2016).
Hürriyet Gazetesi, http://www.sozcu.com.tr/2016/gundem/hazirgiyimsektorunden-suriyeli-cocuk-isci-haberlerine-yalanlama-1071584/ adresinden
edinilmiştir.
- İngilizler Yazdı H&M Yalanladı (1 Şubat 2016). Hürriyet Gazetesi,
http://www.hurriyet.com.tr/ingilizler-yazdi-h-m-yalanladi-40048075 adresinden
edinilmiştir.
- İngiltere'de Türkiye'yi zora sokacak itiraflar (1 Şubat 2016). Vatan Gazetesi,
http://www.gazetevatan.com/ingiltere-de-turkiye-yi-zora-sokacak-itiraflar-
910636-ekonomi/ adresinden edinilmiştir.
- Moda Devleri Çocuk İşçi Çalıştırdı (1 Şubat 2016). Milliyet Gazetesi,
http://www.milliyet.com.tr/moda-devleri-cocuk
iscicalistirdi/dunya/detay/2187912/default.htm adresinden edinilmiştir.
- Next ve H&M'den Türkiye'yi zora sokacak itiraf (1 Şubat 2016) ) Cumhuriyet Gazetesi,
http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ekonomi/474094/Suriyeli_minik_ellerden_
dunya_devlerine_uretim.html adresinden edinilmiştir.
- Suriyeli Çocuk İşçi Haberleri Kasıtlı (1 Şubat 2016). Yeni Şafak Gazetesi,
http://www.yenisafak.com/ekonomi/suriyeli-cocuk-isci-haberleri-kasitli-2400898
adresinden edinilmiştir.
- Suriyeli Çocuk İşçi İddiasına Tepki Geldi (2 Şubat 2016). Sabah Gazetesi,
http://www.sabah.com.tr/ekonomi/2016/02/02/suriyeli-cocuk-isci-iddiasinatepki-geldi adresinden edinilmiştir.
- Suriyeli çocuk işçi: Ders zordu ama iş daha zor (9 Şubat 2016).
http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/02/160209_suriyeli_cocuk_isci
adresinden edinilmiştir.A. ÇOBANER Türkiye’de Çocuk İşçiliği Sorunu
49
- Suriyeli minik ellerden dünya devlerine üretim (2 Şubat 2016). Cumhuriyet Gazetesi,
http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ekonomi/473421/Next_ve_H_M_den_Tur
kiye_yi_zora_sokacak_itiraf.html adresinden edinilmiştir.
- Syrian refugee children found working in Next and H&M factories..Next and H&M say
refugees in Turkey were working in their supply-chain factorie (1 Şubat 2016).
- Independent Gazetesi. http://www.independent.co.uk/news/world/middleeast/syrian-children-found-working-for-uk-clothing-suppliers-including-nextand-hm-a6845431.html adresinden edinilmiştir.
- Tekstilcilerden Çocuk İşçi Çalıştırılmasına Yalanlama (1 Şubat 2016). Sözcü Gazetesi,
http://www.sozcu.com.tr/2016/ekonomi/tekstilcilerden-cocuk-iscicalistirilmasina-yalanlama-1070626/ adresinden edinilmiştir.
- Tekstilcilerden Suriyeli Çocuk İşçi Çalıştırılmasına Yalanlama (1 Şubat 2016). Sabah
Gazetesi, http://www.sabah.com.tr/ekonomi/2016/02/01/tekstilcilerden-suriyelicocuk-isci-calistirilmasina-yalanlama adresinden edinilmiştir.
- Türk Tekstilciler Suriyeli Çocuk İşçi Suçlamasını Yalanladı (1 Şubat 2016). Hürriyet
Gazetesi, http://www.hurriyet.com.tr/turk-tekstilciler-suriyeli-cocuk-iscisuclamasini-yalanladi-40047901 adresinden edinilmiştir.
- Türkiye'deki Konfeksiyon Atölyeleri Suriyeli Çocukları Çalıştırıyor (1 Şubat 2016).
- Hürriyet Gazetesi, http://www.hurriyet.com.tr/turkiyedeki-konfeksiyonatolyeleri-suriyeli-cocuklari-calistiriyor-40047745 adresinden edinilmiştir.