Çevresel Duyarlılığın Çalışanların Yeşil Örgütsel Davranışlarına Etkisinde Kişilik Özelliklerinin aracı Rolü

Amaç – Bu araştırmanın amacı çevresel duyarlılığın çalışanların yeşil örgütsel davranışına etkisinde kişilik özelliklerinin aracı rolünün belirlenmesidir. Yöntem – İstanbul’da eğitim hizmeti veren devlet ve vakıf üniversitelerinde görev yapan akademisyenler araştırmanın evrenini oluştururken gönüllü olarak katılanları çalışmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında 15 Ekim ve 20 Aralık 2021 tarihleri arasında 577 katılımcıya Kişisel Bilgi Formu, Çevresel Duyarlılık Ölçeği, Yeşil Örgütsel Davranış Ölçeği ve On Maddeli Kişilik Ölçeğinden oluşan anket uygulanmıştır. Araştırmada Aracı Değişken Analizi için SPSS PROCESS Eklentisi kullanılmıştır. Bulgular – Analiz sonucunda çevresel duyarlılık tutumunun, bilgi/duygu faktörünün, özenli davranışın ve geri dönüşümün yeşil örgütsel davranış ve teknolojik duyarlılık üzerine etkisinde deneyime açıklık, yumuşaklık, duygusal denge, sorumluluk ve dışadönüklük gibi kişilik özelliklerinin kısmi aracılık etkisi olduğu tespit edilmiştir. Tartışma – Bu çalışmada, çevresel duyarlılığın çalışanların yeşil örgütsel davranışlarına etkisinde kişilik özelliklerinin aracı rolü belirlenmeye çalışılmış ve çevresel duyarlılık tutumunun, bilgi/duygu faktörünün, özenli davranışın ve geri dönüşümün yeşil örgütsel davranış ve teknolojik duyarlılık üzerine etkisinde tecrübeye açıklık, yumuşaklık, duygusal denge, sorumlulukla dışadönüklük gibi kişilik özelliklerinin kısmi aracılık etkisi olduğu tespit edilerek analiz sonuçları yorumlanmıştır. Araştırmanın konusunu oluşturan değişkenler arasındaki ilişkiye yönelik bir araştırmaya rastlanmamaktadır. Çalışmada çevresel sorunların gittikçe arttığı günümüzde konunun önemi ve gelecekteki durumu ile ilgili olarak yorum ve önerilere yer verilmekte ve ilerideki literatür çalışmalarına öncülük edeceği ve sektörel alana da katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

The Mediating Role of Personality Traits in the Effect of Environmental Conciousness on Employees’ Green Organizational Behaviors

Purpose – The purpose of this research is to determine the mediating role of personality traits in the effect of environmental sensitivity on the organizational green behavior of employees. Design/methodology/approach – While the academicians working in state and foundation universities providing education services in Istanbul constitute the universe of the research, those who participate voluntarily constitute the sample of the study. Within the scope of the research, a questionnaire consisting of Personal Information Form, Environmental Sensitivity Scale, Green Organizational Behavior Scale and Ten-item Personality Scale was applied to 577 participants between October 15 and December 20, 2021. SPSS PROCESS Plugin was used for Mediator Variable Analysis in the research. Results – As a result of the analysis, personality traits such as openness to experience, softness, emotional balance, and extroversion with responsibility have a partial mediation effect on the effect of environmental sensitivity attitude, knowledge/emotion factor, attentive behavior and recycling on green organizational behavior and technological sensitivity. Discussion – In this study, it was tried to determine the mediating role of personality traits in the effect of environmental awareness on green organizational behavior of employees and openness to experience, softness, emotional balance, responsibility extroversion in the effect of environmental sensitivity attitude, knowledge/emotion factor, attentive behavior and recycling on green organizational behavior and technological sensitivity. Analysis results were interpreted by determining that personality traits such as personality traits have a partial mediation effect. There is no research on the relationship between the variables constituting the subject of the research. The study includes comments and suggestions regarding the importance of the issue and its future situation in today's world, where environmental problems are increasing, and it is thought that it will lead the literature studies in the future and contribute to the sectoral field.

PDF

___

Akbaba, M. (2019). Örgütsel adalet işgörenlerin yeşil örgütsel davranışını etkiler mi?. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 641-660.
Allık, J and R. R.Mccrae. (2004). Toward a geography of personality traits: patterns of profiles across 36 cultures. Journal of Cross-Cultural Psychology. 35.1, 13-28.
Arcury, T.A. and Christianson, E. H. (1993). Rural-urban differences in environmental knowledge and actions. Journal ofEnvironmental Education, 25(1), 19-25.
Atak, H. (2013). On-maddeli kişilik ölçeği’nin Türk kültürü’ne uyarlanması, Nöropsikiyatri Arşivi, 50, 312- 319.
Aydın, F. ve Kaya, H. (2011). Sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının değerlendirilmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, (24), 229-257.
Ayhan, F.N. (1999). İlköğretim ilk üç sınıfındaki öğrencilerin yakın çevre bilincini etkileyen etmenler. Yüksek Lisans Tezi Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Aytaç, S. (2001). Örgütsel davranış açısından kişiliğin önemi. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 3 (1).
Bayram, N. (2013). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş: AMOS Uygulamaları, (2. Baskı), Bursa, Ezgi Kitabevi.
Cheema, S. Afsar B., El-Ghazali B.M. (2020). Maqsoom. “How employee's perceived corporate social responsibility affectsemployee's pro-environmental behaviour?” The influence of organizational identification, corporate entrepreneurship, and environmental consciousness. Corp Soc Resp Env Ma, 27, 616-629. https://doi.org/10.1002/csr.1826.
Davis, M. C. and Challenger, R. (2013). Environmentally sustainable work behaviors. In P.C. Flood & Y. Freeney (Eds.), Wiley Encyclopedia of Management: Organizational Behavior (3rd ed.,Vol. 11).
Değirmenci, B. ve Aytekin, M. (2021). Çalışanların Çevreye Bağlılıkları ve Çevre Dostu Davranışlar İlişkisi: Kurumsal Sosyal Sorumluluk Algısının Aracılık Rolü, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 25-38.
Dunlap, R. and Jones, R. (2002). Environmental concern: Conceptual and measurement issues.In R. Dunlap, & M. Michelson (Eds.), Handbook of environmental sociology (pp. 482-542). London, Greenwood Press.
Erbaşı, A. (2019). Yeşil örgütsel davranış ölçeği: bir ölçek geliştirme çalışması. İstanbul Management Journal, 86, 1-23.
Erbaşı, A. ve Özalp, Ö. (2016). Çevre tutkusu ve yeşil örgütsel davranışın örgütsel bağlılık üzerine etkisi.
Eurasian Academy of Sciences Eurasian Business and Economics Journal, 2, 296-306.
Erdoğan, İ. (1994). İşletmelerde Davranış. Beta Basım Yayım Dağıtım Anonim Şirketi.
Eroğlu, F. (2010). Davranış Bilimleri. Beta Basım ve Yayım Dağıtım Anonim Şirketi.
Ertekin, K. G.(2011), Avrupa Birliği Çevre Politikaları ve Sürdürülebilir Kalkınma Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi.
Erten, S. 2004͘. Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı, 65/66͘. Gosling SD, Rentfrow PJ. and Swann WB Jr. (2003). A very brief measure of the big five personality domains. J Res in Pers, 37, 504-528.
Gökbunar, A. R., (1995), İşletmelerin çevrenin korunmasında sosyal sorumluluğu, Ekoloji Çevre Dergisi, 1995, 14, 5.
Greenberg, J. (1999). Managing Behavior in Organizations. 2. Basım. Prentice Hall New Jersey.ABD.
Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe, Yöntem Analiz, (3. Baskı), Ankara, Legal Kitabevi.
Hellriegel, D. ve Slocum, J.W. (1992). Management. Addison Wesley Publising Company Newyork.
Hoe, S. L. (2008). Issues and procedures in adopting structural equation modeling technique, Journal of Applied Quantitative Methods, 3, 76-83.
Hu, L.-T and Bentler, P. M. (1999). Cutoff Criteria For Fit İndexes In Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives, Structural Equation Modeling, 6(1), 1–55.
İlbars, Z. (1987). Kişiliğin Oluşmasındaki Kültürel Etmenler, Ankara Üniversitesi, D.T.C.F. Antropoloji Dergisi, Özel Basım.
İlbay, A. B., Sarıçam, H., Göller, L. ve Yiğit, Y. (2016). Ergenlerin kişilik özellikleri ve çevresel tutumları arasındaki ilişkiler. Uluslararası Eğitim, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(3), 185-194.
Jody, L. Davis, A., Jeffrey, D., Green, A. and Allison Reed (2008). Interdependence with the environment: commitment, interconnectedness, and environmental behavior. Journal of Environmental Psychology, 29. 173-180.
Koçak, E. ve Baş, M. (2022). Çalışanların iş yerlerindeki çevreci davranışları ile yeşil iş yeri iklimi algıları ilişkisinde algılanan tüketici etkinliğinin düzenleyiciliği, İşletme Araştırmaları Dergisi, 14 (1), 433-448.
Kuhlemeier, H., Huub Van, D. and Nijs, L. (1999). Environmental knowledge, attitzides and behavior in dutch secondary education. The Journal Of Environmental Education, 30 (2), 4-14.
Kuşat, N. (2013). Yeşil sürdürülebı̇lı̇rlı̇k ı̇çı̇n yeşı̇l ekonomi: Avantaj ve dezavantajları - Türkı̇ye ı̇ncelemesı̇. Journal of Yasar University, 29(8), 4896–4916.
Kurt Konakoğlu, S.S. (2020). Üniversite öğrencilerinin çevre konularında farkındalık, bilinç ve duyarlılık seviyesinin belirlenmesine yönelik bir çalışma: Amasya üniversitesi kentsel tasarım ve peyzaj mimarlığı bölümü örneği, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(2), 130-141.
Lee, F.H. and W. Y. Wu. (2011). The Relationships Between Person-Organization Fit, Psychological Climate Adjustment, Personality Traits, and Innovative Climate: Evidence From Taiwanese Hightech Expatriate Managers in Asian Countries. African Journal of Business Management, 5.15, 6415-6428.
Luthans, F. (2010). Organizational Behaviour, N.Y., An Evidence Based Approach, Mcgrow Hill.
McDonald, S. (2011). Green behaviour: Differences in recycling behaviour between the home and the workplace. In D. Bartlett (Ed.), Going green: The psychology of sustainability in the workplace. Leicester, England: The British Psychological Society.
McCrae RR and Costa PT. (2003). Personality in Adulthood. New York, The Guilford Press.
Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2011). Yapısal Eşitlik Modellemesi: AMOS Uygulamaları, Ankara, Detay Yayıncılık.
Mesmer-Magnus, J., Viswesvaran, C., and Wiernik, B.M. (2012). The Role of Commitment in Bridging The Gap Between Organizational Sustainability and Environmental Sustainability. In S. E. Jackson, D.S. Ones, and S. Dilchert (Eds.), Managing HR For Environmental Sustainability, 155–186. San Francisco, JosseyBass/Wiley.
Morgeson, F. P., Reider, M. H., and M. A. Campion. (2005). Selecting Individuals in Team Settings: The Importance of Social Skills, Personality Characterıstics, and Teamwork Knowledge. Personnel Psychology. 58(3), 583-611.
Mostafa, M.M. (2007). A hierarchical analysis of the green consciousness of the Egyptian consumer. Psychology and Marketing, 24(5), 445-473.
Ones, D. and Dilchert, S. (2012). Environmental sustainability at work: a call to action. Industrial and Organizational Psychology, 5, 444–469.
Onurlubaş, E. (2019͘). The effects of social impact, environmental awareness and environmental consciousness on green product purchasing behaviour. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 7(3), 447-457, 2019 DOI: https://doi.org/10.24925/turjaf.v7i3.447457.2403.
Önal, N. T. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutum ve çevre dostu davranışları: fenomenolojik bir araştırma, International Journal of Social Science, 65, 29-44.
Özmen, D., Çetinkaya, A. Ç. ve Nehir, S. (2005). Üniversite Öğrencilerinin Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4 (6).
Paillé, P., Chen, Y., Boiral, O., and Jin, J. (2014). The impact of human resource management on environmental performance: An employee-level study. Journal of Business Ethics, 121(3), 451-46.
Parikh, M. and Gupta, R. (2010). Organizational Behavior. Tata McGraw-Hill.
Price, A. (2011). Human Resource Management. 4. Basım. Sout Western Cengage Learning.
Rahman, M. M. (2013). Green product: A study on Young & Native Swedish Consumers' Purchase Intention of Green Products. (Yüksek Lisans Tezi). Umeå School of Business and Economics,
Robbins, S. P. ve T. A. Judge. (2012). Örgütsel Davranış. 14. Basımdan Çeviri (Ed.) İnci Erdem, Nobel Yayıncılık.
Rothmann, S. and Coetzer, E.P. (2003). The big five personality dimensions and job performance. Journal of Industrial Psychology, 29, 68-74.
Rubio JL. (1995). Desertification: Evolution of a Concept. In Desertification in a European Context: Physical and Socio-economic Aspects, Fantechi R, Peter D, Balabanis P, Rubio JL (eds). EUR 15415, Office for Official Publications of the European Communities: Brussels, Belgium; 5–13.
Rusbult, C. E. (1980). Commitment and satisfaction in romantic associations: a test of the investment model. Journal of Experimental Social Psychology, 16, 172-186.
Saifulina, N., ve Carballo‐Penela, A. (2017). Promoting sustainable development at an organizational level: An analysis of the drivers of workplace environmentally friendly behaviour of employees. Sustainable Development, 25 (4), 299-310.
Sardoğan, E. M., Özkamalı, E. ve Dicle, N. A. (2006). Öğretmen adaylarında demokratik tutum, nevrotik eğilimler ve kendini gerçekleştirme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(30).
Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. and Müller, H. (2003). Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measures, Methods of Psychological Research, 8(2), 23–74.
Schultz, P.W. ve Zelezny, L. (1999). Value as predictors of environmental attitudes: Evidence gör consistency across 14 countries. Journal of Environmental Psychology, 19, 255-265.
Simula, H., Lehtimaki, T. and Salo, J. (2009). Managing Greenness in Technology Marketing. Journal of Systems and Information Technology, 11(4), 331–346. https://doi.org/10.1108/13287260911002486.
Soysal, A. (2008). Çalışma yaşamında kişilik tipleri: Bir literatür taraması. Ankara Çimento İşverenler Dergisi, 1(22), 1-19.
Sönmez, V. (2020). Okul yöneticilerinin yeşil örgütsel davranışlarını belirlemeye yönelik bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 1107-1119.
Stern, P. C. (2000). Towards a coherent theory of environmentally significant behavior. Journal of Social Issues, 56(3), 407-424.
Straughan, R. and James A. R. (1999). “Environmental segmentation alternatives: A look at green consumer behavior in the new millennium. Journal of Consumer Marketing, 16(6), 558-575.
Şenel, H. G., Demir, İ., Sertelin, Ç., Kılıçaslan, A. ve Koksal, A. (2004). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ve kişilik özellikleri arasındaki ilişki. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 15, 99-109.
Tanık Önal, N., Kılınç, A. ve Saraçoğlu, S. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre kimliklerinin ve çevre dostu davranışlarının incelenmesi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 749-777.
Tett, R.P. ve Christiansen D.N. (2007). Personality tests at the crossroads: A response to morgeson compion, dipboye, hollenbeck, murphy and schmitt. Personel Psychology. 60, 967-993.
Toros, A., Ulusoy, M. ve Ergöçmen, B. (1997), Ulusal Çevre Eylem Planı, Nüfus ve Çevre. Ankara, Devlet Planlama Teşkilatı.
Totan, T., Aysan, F., ve M. Bektaş. (2010). Prospective teachers’ temperament, character, and personality traits. İnönü University Journal Of The Faculty of Education. 11(2), 19-43.
Türküm, A.S, (1998). Çağdaş toplumda çevre sorunları ve çevre bilinci. (Editör. G. Can) Çağdaş Yaşam Çağdaş İnsan. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi İlköğretim Öğretmenliği Lisans Tamamlama Programı, 165-181.
Uğur, A. ve Öner, M. (2019). Çevreci çalışan davranışı: bütünleştirici literatür değerlendirmesi, Sakarya Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Seçme Yazılar- III (Ed. Onur Metin), Sakarya, Sakarya Yayıncılık.
Veccohio, R.P. (1988). Organizational Behavior. ABD, The Dryden Press International Edition.
Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(Özel Sayı), 74-85.
Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara, Detay Yayıncılık.
Yeşil, M. ve Turan, Y. (2020). Çevresel duyarlılık üzerine bir ölçek geliştirme çalışması, ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(2), 418-435.
Yeşil, M. (2016). Doğa koruma yaklaşımlarındaki değişimlerin dünyada ve Türkiye’deki tarihsel süreci. Türk Tarım–Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(10), 867-876.
Yücel, S. ve Morgil, F. İ. (1998). Yükseköğretimde çevre olgusunun araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (14), 84-91.
Zainudin, A., Saripah, A.L., Mohd Shukri, O. and Yeop Hussin, B. (2013). “From research to practice: role of environmen tal knowledge in creating proenvironmental residents”, Asia Pacific International Conference on Environment-Behavior Studies, University of Westminster, London, 4-6 September, Procedia-Social and Behavioral Sciences 105, 866-874, www.sciencedirect.com.
Zelezny, L. C. and Schultz, P. W. (2000). Promoting environmentalism. Journal of Social Issues, 56(3), 365-371. https://doi͘org/10͘1111/0022-4537.00172.