Mahmut YARDIMCIOĞLU, Şebnem ADA

Bağımsız Denetim Kalitesi Üzerinde Etkili Olan Faktörler Üzerine Bir Yapısal Eşitlik Modellemesi

Amaç – Bu çalışmanın amacı, bağımsız denetim sürecinin kalitesini etkileyen unsurları literatürdeki çalışmalara dayanarak belirlemek ve bu unsurların bağımsız denetim kalitesi üzerindeki etkilerini tespit etmektir. Yöntem – Bu araştırma kapsamında denetlenen işletme, bağımsız denetim firması, bağımsız denetçi, bilişim teknolojisi kullanımı ile yasal düzenlemeler ve kurumların bağımsız denetim kalitesi üzerindeki etkisini inceleyen araştırma modeli ele alınmıştır. Araştırma modeli parametrik olmayan bir yöntem olan kısmi en küçük kareler yöntemi (PLS-SEM) ile test edilmiştir. Araştırma verileri yapılandırılmış anket tekniği kullanılarak, uygun örnekleme ve kartopu örnekleme tekniklerinden faydalanılarak Türkiye’de bağımsız denetim faaliyetinde bulunan bağımsız denetçilerin seçilmesi ile elde edilmiştir. Veriler, 80 kişilik örneklem büyüklüğü ile yapısal eşitlik modellemesi yöntemi ve SmartPLS 3.2.4 yazılımı kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular – Araştırmanın bulguları; demografik bulgular, ölçek modeline ilişkin bulgular ve yapısal model bulguları olmak üzere üç başlık altında incelenmiştir. Demografik bulgular ile araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, unvan, yetkiye sahip oldukları yıl sayısı, bir denetim firmasına ortak olma ya da bir denetim firmasında çalışma durumları ve denetim firmasındaki unvanları değerlendirilmiştir. Ölçek modeline ilişkin bulgularda ise güvenilirlik analizi sonucunda belirlenen değişkenlerin (Denetlenen İşletme, Bağımsız Denetim Firması, Bağımsız Denetçi, Bilişim Teknolojisi Kullanımı ve Yasal Düzenlemeler ve Kurumlar) ölçeklerinin güvenilirlikleri onaylanmıştır. Yapısal model bulgularına göre de oluşturulan model ile bağımsız değişkenlerin bağımsız denetim kalitesini %70 oranında açıkladığı ve ileri sürülen hipotezlerden de Hipotez 1, 3 ve 5’in kabul edilerek Denetlenen İşletme, Bağımsız Denetçi ve Yasal Düzenlemeler ve Kurumlar olmak üzere bu 3 değişkenin bağımsız denetim kalitesini etkilediği sonucuna varılmıştır. Tartışma – Araştırmanın sonucuna göre; denetlenen işletme, bağımsız denetim sürecinde rol alan bağımsız denetçi ve bağımsız denetim faaliyeti ile ilgili yasal düzenleme ve kurumların bağımsız denetim kalitesi üzerinde etkileri bulunmaktadır. Ayrıca kaliteli bir bağımsız denetimin gerçekleştirilmesinde en fazla etkili olan unsurun bağımsız denetçi olduğu söylenebilmektedir. Bu durum da her ne kadar gelişen teknolojilerin denetim süreçlerini etkilemiş olmasına rağmen bu süreçleri ve teknolojileri uygulayan kişiler olan bağımsız denetçilerin kaliteli bir denetim gerçekleştirilmesindeki rolünün yadsınamayacak derecede fazla olduğunu açıklamaktadır.

A Structural Equation Modeling on The Factors Affecting Independent Audit Quality

Purpose – The purpose of this study is to determine the factors affecting the quality of the independent audit process based on the studies in the literature and to determine their effects on the independent audit quality. Design/methodology/approach – The research model examining the effect of the auditee, independent audit firm, independent auditor, information technology use, legal regulations and institutions on the quality of independent auditing is discussed within the scope of this research. The research model was tested with the nonparametric method, the partial least squares method (PLS-SEM). The research data was obtained by the independent auditors in Turkey using a structured questionnaire technique, in accordance with convenience sampling and snowball sampling techniques. The data were analyzed using the structural equation modeling method and SmartPLS 3.2.4 software with a sample size of 80 independent auditors. Findings – The findings of the study were examined under three headings: demographic findings, findings related to the measurement model and structural model findings. In the context of demographic findings; gender, age, education level, title, number of years of authorization, whether or not an auditor is partnering to or working for an audit firm and the title of the auditor were evaluated. In the findings related to the measurement model, the reliability of the scales of the variables (Audited Firm, Independent Audit Firm, Independent Auditor, Use of Information Technology, Legal Regulations and Institutions) determined as a result of the reliability analysis was confirmed. According to the findings of the structural model, with the model created, the independent variables explain the quality of the independent audit by 70% and the hypotheses 1, 3 and 5 are accepted. It was concluded that these three variables, namely the Audited Firm, Independent Auditor and Legal Regulations and Institutions affect the independent audit quality. Discussion – According to the results of the research, the audited firm, the independent auditor involved in the independent audit process, and the legal regulations and institutions related to the independent audit activity have an impact on the quality of the independent audit. In addition, it can be said that the most effective factor in performing a quality independent audit is the independent auditor. This shows that, although developing technologies have affected the audit processes, the role of independent auditors who are the people who apply these processes and technologies in performing a quality audit is undeniable.

PDF

___

Acar, D. ve Senal, S. (2011). Bağımsız Denetim Kalitesinin Arttırılmasında Kamu Gözetim Kurulu’nun Rolü: Bağımsız Denetim Firmaları Üzerine Bir Araştırma, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 33-50.
Achek, I. ve Gallai, M. I. (2015). Audit Quality, Timely Disclosure, and the Cost of Debt: Tunisian Evidence, Journal of ModernAccounting and Auditing, 11(4), 194-209.
Ada, Ş. ve Yardımcıoğlu, M. (2017). Bağımsız Denetim Kalitesini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Literatür İncelemesi, International Journal of Social and Humanities Sciences Research, Sayı:14, 1732-1740.
Akbulut, H. (2010). Muhasebe Denetiminin Etkinliğini Sağlamada Denetim Komitesinin Rolü: Bağımsız Denetim Firmalarına Yönelik Bir Araştırma, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Akçay, A. ve Bilen, A. (2018). Denetim Kalitesi ve Göstergeleri, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 227-256.
Al-Ajmi, J. (2009). Audit Firm, Corporate Governance and Audit Quality: Evidence From Bahrein, Advances in Accounting, 25 (1), 64-74.
Al-Khaddash, H., Al Nawas, R. ve Ramadan, A. (2013), Factors Affecting The Quality Of Auditing: The Case Of Jordanian Commercial Banks, International Journal of Business and Social Science, 4(11), 206-222.
Augustine, O. E., Mgbame, C., Efayena, O. ve Edegware, J. (2014). Audit Firm Characteristics and Auditing Quality: The Nigerian Experience, Research Journal of Finance and Accounting, 5(6), 23-34.
Bafqi, H. D., Addin, M. M. ve Rad, A. A. (2013). The Relationship Between Auditor's Characteristics and Audit Quality, Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 5(3), 639-648.
Beattie, V., Fearnley, S. ve Hines T. (2013). Perceptions of Factors Affecting Audit Quality in The Post-SOX UK Regulatory Environment, Accounting and Business Research, 43(1), 56–81.
Bell, T. B., Causholli, M. ve Knechel, W. R. (2015). Audit Firm Tenure, Non-Audit Services, and Internal Assessments of Audit Quality, Journal of Accounting Research, 53(3), 461-509.
Cahan, S. F. ve Sun, J. (2015). The Effect of Audit Experience on Audit Fees and Audit Quality, Journal of Accounting, Auditing & Finance, 30(1), 78-100.
Carcello, J. V., Hermanson, R. H. ve Mcgrath, N. T. (1992). Audit Quality Attributes : The Perceptions of Audit Partners, Preparers and Financial Statement Users, Auditing: A Journal of Practice and Theory, Spring, 11 (1), 1-64.
Ciprian-Costel, M. (2014). Arguments on Using Computer-Assisted Audit Techniques (Caat) and Business Intelligence To Improve The Work Of The Financial Auditor, Management Strategies Journal, 26(4), 212- 220.
Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis For the Behavioral Sciences, Lawrence Erlbaum, Mahwah, NJ, ABD.
Comprix, J. ve Huang, H. (2015). Does Auditor Size Matter? Evidence From Small Audit Firms, Advances in Accounting, 31(1), 11-20.
Coşkun, A., Güner, M.F. ve Okudan, F. (2013). Denetim, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu Geçiş Dönemi Eğitimi Notları, Fatih Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi, https://www.kgk.gov.tr/contents/files/pdf/egitim/fatih/denetim.pdf, (Erişim Tarihi: 28.04.2016).
Dalkılıç, A. F., İbiş, C. ve Hikmet, N. (2012). Preparation of Non-listed Companies for External Auditing: Policy Recommendations for Turkish SMEs towards New Turkish Commercial Code, International Journal of Contemporary Economics and Administrative Sciences, 2(1), 22-37.
Dantas, J. A. ve Medeiros, O. R. (2015). Quality Determinants of Independent Audits of Banks, Revista Contabilidade & Finanças, 26(67), 43-56.
Deangelo, L. E. (1981). Auditor Size and Audit Quality, Journal of Accounting and Economics, 3(3), 183-199.
Deis, D. R. ve Giroux, G. A. (1992). Determinants of Audit Quality in The Public Sector, The Accounting Review, 57(3), 462-479.
Dopuch, N., King, R. R. ve Schwartz, R. (2001). An Experimental Investigation of Retention and Rotation Requirements, Journal of Accounting Research, 39(1), 93-117.
Dönmez, A. ve Ersoy, A. (2011). Bağımsız Denetim Sürecinde Analitik İnceleme Prosedürleri: Türkiye’de SPK’dan Yetki Almış Denetim Firmaları Üzerine Bir Araştırma, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi (Bilig), 56, 121-142.
Duff, A. (2004). Auditqual: Dimensions of Audit Quality, Edinburgh, The Institute of Chartered Accountants of Scotland.
ECA-I (European Court of Auditors), Avrupa Birliği Üst Denetim Kuruluşu Başkanları İletişim Komitesi (2004). Guidelines on Audit Quality, http://www.eca.europa.eu/sites/cc/Lists/CCDocuments/1959843/1959843_EN.PDF , (Erişim Tarihi: 15 Şubat 2021).
ECA-II (European Court of Auditors), Avrupa Birliği Üst Denetim Kuruluşu Başkanları İletişim Komitesi http://www.eca.europa.eu/sites/cc/en/Pages/ExpertGrouponAuditQuality.aspx , (Erişim Tarihi: 15 Şubat 2021).
Eddine, C. O. H. (2015). Audit Quality Influencing Factors: Comparative Study Between Islamic and Conventional Banks in Malaysia, Middle East Journal of Business, 10(1), 17-26.
Elder, R. J., Lowensohn, S. ve Reck, J. L. (2015). Audit Firm Rotation, Auditor Specialization and Audit Quality in the Municipal Audit Context, Journal of Government & Nonprofit Accounting , 4(1), 1-50.
Elshafie, E. ve Nyadroh, E. (2014). Are Discretionary Accruals a Good Measure of Audit Quality?, Journal of Management Policy and Practice, 15(2), 43-60.
Ertaş, F. C. ve Güven, P. (2008). Bilgi Teknolojilerinin Denetim Sürecine Etkileri, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı 37, 50-59.
Francis, J. R. (2004). What Do We Know Abut Audit Quality?, The British Accounting Review, 36 (4), 345-368.
GAO (United States General Accounting Office) (2003). Public Accounting Firms: Required Study on the Potential Effects of Mandatory Audit Firm Rotation. GAO Report No. 04-216, November, Washington, D.C., http://www.gao.gov/new.items/d04216.pdf, (Erişim Tarihi: 22 Ocak 2021).
Gaver, J. J. ve Paterson, J. S. (2014). The Association Between Actuarial Services and Audit Quality, AUDITING: A Journal of Practice & Theory, 33(1), 139-159.
Ghosh, A. ve Tang, C.Y. (2015). Assessing Financial Reporting Quality of Family Firms: The Auditors’ Perspective, Journal of Accounting and Economics, 60(1), 95-116.
Goodwin, J. ve Kent, P. (2006). Relation Between External Audit Fees, Audit Committee Characteristics and Internal Audit, Accounting and Finance, 46 (3), 387-404.
Göğer, T. (2006). Türkiye’de Bağımsız Denetim Uygulamalarında Bağımsız Denetim Kalitesini Belirleyen Etkenler ve Türkiye’deki Denetim Firmalarına Yönelik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Gul, F. A., Fung, S. Y. K. ve Jaggı, B. (2009). Earnings Quality: Some Evidence on The Role of Auditor Tenure and Auditors’ Industry Expertise, Journal of Accounting and Economics, 47(3), 265-287.
Gürkan, S. (2008). “Bilgisayar Destekli Denetim Tekniklerinin (Bddt) Muhasebe Denetimine Etkileri ve Türkiye’deki Bağımsız Denetim Kuruluşlarının BDDT Uygulamalarına İlişkin Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
Haftacı, V. (2016). Muhasebe Denetimi, Genişletilmiş 4. Baskı, Kocaeli, Umuttepe Yayınları.
Haftacı, V. ve Badem, A. C. (2011). Yeni Türk Ticaret Kanunu Kapsamında Muhasebe Mesleğini İlgilendiren Genel Düzenlemeler, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 1-16.
Hair JR, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M. ve Sarstedt, M. (2014). A Primer On Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM), Thousand Oaks, California, Sage Publications.
Hardies, K., Breesch, D. ve Branson, J. (2014). Do (Fe) Male Auditors Impair Audit Quality? Evidence From Going-Concern Opinions, The European Accounting Review, 5(1), 7-34.
Henseler, J., Ringle, C. M. ve Sarstedt, M. (2015). A New Criterion For Assessing Discriminant Validity in Variance-Based Structural Equation Modeling, Journal of the Academy of Marketing Science, 43(1), 115- 135.
Herrbach, O. (2001). Audit Quality, Auditor Behavior and the Pyschological Contract, The European Accounting Review, 10(4), 787-802.
Hu, D. (2015). Audit Quality and Measurement: Towards a Comprehensive Understanding, Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 19(1), 209-222.
Hüner, D. B. (2014). Bağımsız Denetimde İç Kontrol ve İç Denetimin Rolü, Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muhasebe Denetim Programı, İstanbul.
Ionescu, L. (2014). The Effect Of Mandatory Partner Rotation on Audit Quality, Economics, Management and Financial Markets, 9(1), 124–129.
Joe, J. R. ve Vandervelde, S. D. (2007). Do Auditor-Provided Nonaudit Services Improve Audit Effectiveness?, Contemporary Accounting Research, 24(2), 467–487.
Kaya, K. (2014). İşletmelerde İç Kontrol Sisteminin Bağımsız Denetim Sürecine Etkileri ve Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, İstanbul.
Keleş, D. (2013). 6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu Kapsamında Bağımsız Denetim Göreviyle Yetkilendirilecek Muhasebe Meslek Mensuplarının Denetimle İlgili Görüşlerinin Tespitine İlişkin Ordu İlinde Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
KGK, https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/PDF%20linkleri/standartlar%20ve%20ilke%20kararlar%C4%B 1/KAL%C4%B0TE%20KONTROL%20STANDARTLARI/kks1.pdf, (Erişim Tarihi: 09 Şubat 2021).
Kilgore, A., Harrison, G. ve Radich, R. (2014). Audit Quality: What’s Important to Users of Audit Services, Managerial Auditing Journal, 29(9), 776-799.
Knechel, W. R., Krishnan, G. V., Pevzner, M., Shefchik, L. B. ve Velury, U. K. (2013). Audit Quality: Insights from the Academic Literature, Auditing: A Journal of Practice & Theory, 32(1), 385-421.
Kwon, S. Y., Lim, Y. ve Simnett, R. (2014). The Effect Of Mandatory Audit Firm Rotation on Audit Quality and Audit Fees: Empirical Evidence From The Korean Audit Market, Auditing: A Journal of Practice & Theory, 33(4), 167-196.
Lim, C. ve Tan, H. (2010). Does Auditor Tenure Improve Audit Quality? Moderating Effects of Industry Specialization and Fee Dependence, Contemporary Accounting Research, 27(3), 923–957.
Mcgowan, M. M. (2014). The Influence of The Sarbanes-Oxley Act on Audit Quality: Evidence from Non-profit Hospitals Subject to The Single Audit Act, Doktora Tezi, Nova Southeastern University, Florida, ABD.
Meihami, B., Varmaghani, Z. ve Meihami, H. (2013). The Role and Effect of Information Technology and Communications on Performance of Independent Auditors (Evidences Of Audit Institutions In Iran), Interdisciplinary Journal Of Contemporary Research In Business, 4(12), 829-849.
Munteanu, C. C. (2014). Aspects of Statistical Sampling as Selection Technique in Financial Auditing, Valahian Journal of Economic Studies, 5(3), 93-98.
Nunnally, J.C. (1978). Psychometric Theory, Second Edition, New York, McGraw-Hill.
Oktay, S. (2013). Bağımsız Denetim Etkinliğinin Arttırılmasında, Denetim Hizmetinde Kalite ve Kalite Kontrol: ABD Düzenlemeleri, Maliye Finans Yazıları, 27(100), 42-94.
Özyurt, A. (2010). Bağımsız Denetim Kalitesini Etkileyen Etmenlerden Bağımsız Denetçi Özelliklerinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Rasmussen, B. W. ve Jensen, L. (1998). Quality Dimensions in External Audit Services- An External User Perspective, European Accounting Review, 7(1), 65-82.
Ringle, C. M., Wende, S. ve Will, A. (2005). SmartPLS 2.0, University of Hamburg, Hamburg, Germany.
Sağlar, J. ve Tuan, K. (2009). İşletmelerde İç Denetim Fonksiyonunun Bağımsız Dış Denetim Maliyeti Üzerindeki Etkileri, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 343-358.
Selimoğlu, S. K., Özbirecikli, M., Uzay, Ş. (2019). Bağımsız Denetim-Türkiye Denetim Standartlarıyla Uyumlaştırılmış, Geliştirilmiş 3. Basım, Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık.
Senal, S. (2011). Bağımsız Denetim Kalitesinin Arttırılmasında Kamu Gözetim Kurulu’nun Rolü: Bağımsız Denetim Firmaları Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Isparta.
Seyedhossein, N., Sofian, S. ve Saat, M. B. M. (2013). The Effect of Audit Firm Size on Independent Auditor’s Opinion: Conceptual Framework, Asian Social Science, 9(9), 243-248.
Tepalagul, N. (2012). Audit Completion Phase: Determinants and Implications for Audit Quality, Doktora Tezi, Boston University, Boston, Massachusetts, ABD.
Tunçay, D. (2011). İç Kontrol İle İç Denetimin Bağımsız Denetim Açısından Önemi ve Bir Anket Çalışması, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Uzay, Ş. (2004). Türkiye’de Denetçi Bağımsızlığı, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası , 1-25.
Wallace, W. (1980). The Economic Role of The Audit in Free and Regulated Markets, Touche Ross, London.
Wan, Z. W. A., Ismail, S. ve Jamaluddin, N. (2008). The Impact of Board Composition, Ownership and Ceo Duality on Audit Quality: The Malaysian Evidence, Malaysian Accounting Review, 7(2), 17-28.
Yang, Y. F., Yang, L. W. ve Lee, M. N. (2015). Service Quality, Size and Performance of Audit Firms: Consideration of Market Segments and Business Strategies, The International Journal of Business and Finance Research, 9(4), 51-66.
Ye, K., Cheng, Y. ve Gao, J. (2014). How Individual Auditor Characteristics Impact The Likelihood of Audit Failure: Evidence from China, Advances in Accounting, 30(2), 394-401.
Yıldırım, S. (2014). İç Kontrol İle İç Denetimin Etkinliğinin Dış Denetim Süresine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Yuniarti, R. (2011). Audit Firm Size, Audit Fee and Audit Quality, Journal of Global Management, 2(1), 84-97.