TEFSİR/TE'VİL AÇISINDAN NASSIN GENİŞLEME İMKÂNI (MEFHUMÜ'L-MUVAFAKA)

Nass-mana ilişkisi hanefî usûlcülerinin delalet teorilerinden nassın delaleti, kelamcı-şafiî usûlcülerin ise mantuk-mefhum kavramları altında tartıştıkları bir konudur. Bu bağlamdanassın genişleme imkânı usûl ilminde ele alınması sebebiyle meselenin ahkam boyutu ile sınırlı kalmıştır. Konuya tefsir zaviyesinden bakıldığında, hem mantukmefhum ikilisinin ahbar boyutu, hem de bu teorinin bir tefsir usûl konusu olma imkânı gündeme gelmektedir. Bu çalışma dil, örf ve bağlam araçları ile genişleyen mana (mefhumü'l-muvafaka) ile nass arasındaki ilişki ve genişleyen mananın hücciyetini gündeme taşıyarak, mana da kesinlik ilkesinden hareketle tefsir-tevil ayırımını ele almakta ve mefhumü'l-muvafakanın tefsir-tevil kavramlarından hangisine ait bir delalet türü olduğunu tespit etmeye çalışmaktadır

IN TErMS OF TAFSIr/glOSS THE POSSIBIlITY OF THE ExPAN- SION OF THE MEANINg OF TExT (ExPANDINg MEANINg)

The relation between text and meaning is discussed by Hanafi scholars in the category of the indication of text, of all their indication theories. However Shafii-Mutakallimun scholars discuss it in the category of utterance-notion. Thus, the possibility of the expansion of the meaning of text is limited to legal provision, because of being handled in the science of methodology (usul). From the perspective of tafsir, both, the report dimension of utterance-notion twain and possibility of this theory to be a subject of science of tafsir deserves attention. This study tries to determine the category of relation between meaning and text which expand via the language, custom and context; depending on the principle of certainty and bringing up the evidentiary of the expanding meaning, tries to decide whether this expanding meaning resides in category of tafsir or gloss

PDF

___

Abdülaziz el-Buharî, Alaüddin Abdülazîz b. Ahmed b. Muhammed,Keşfü'l-esrar an usuli Fahrülislam el-Pezdevi = Keşfü'l-esrar fi şerhi usuli'l-Pezdevi,y.y, 1997.
Ak, Halid Abdurrahman,usulü't-Tefsir ve Kavaidüh, Beyrut, 2007.
Alûsî, Ebü's-Senâ Şehâbeddîn Mahmûd b. Abdullâh b. Mahmûd, ruhü'l-meâni fî tefsiri'l- Kur'âni'l-azim ve's-seb'i'l-mesani,Dâru İhyai't-Türasi'l-Arabi, t.y.
Amidî, Ebü'l-Hasan Seyfeddin Ali b. Muhammed b. Salim el-İhkam fî usuli'l-ahkâm, thk. Abdürrezzak Afifî, Riyad, 2003.
Attar, Hasan, hâşiyetü'l-Attar ala Cem'i'l-cevami, Beyrut, t.y.
Bâcî, Ebu'l-Velîd Süleyman İbn Halef, Kitabü'l-hudud fi'l-usûl, thk. Dr. Nezih Hammad, Beyrut, 1973.
Bakıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed Basri,et-Takrib ve'l-irşad: es- sagir, thk. Abdülhamid b. Ali Ebû Zenid, Beyrut, 1993.
Basrî, Muhammed b. Ali Ebü'l-Hüseyin, el-Mu'temed fî usuli'l-fıkh,thk. Muhammed Hami- dullah, Dımaşk, 1964.
Beyzâvî, Ebû Saîd Nasırüddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed,Minhacü'l-vüsul ila ilmi'l- usul,Dimeşk, t.y.
Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî Râzî,el-Fusul fi'l-usul, drs. ve thk. Uceyl Casim en-Neşemi, Kuveyt, 1984.
Cüveynî, İmâmü'l-Haremeyn Ebü'l-Meâlî Rüknüddîn Abdülmelik b. Abdullâh b. Yûsuf,el- Burhân fî usûli'l-fıkh, thk. Abdülazim ed-Dib, Devha, 1978.
Debusî, Ebû Zeyd Abdullah (Ubeydullah) b. Muhammed b. Ömer b. Îsâ,Takvimü'l-edille fî usuli'l-fıkh= Takvimü'l-edille, kaddeme lehu ve hakkakahu Halil Muhyiddin Meys, Beyrut, 2001.
Ebu Hayyan, Muhammed b. Yusuf el-Endülüsî, el-Bahru'l-Muhît, drs. thk. tlk. Adil Ahmed Abdülmevcud, Ali Muhammed Muavvid, Beyrut, 1993.
Ebu Ubeyde, Ma'mer b. Müsenna et-Teymi el-Basri, Mecazü'l-Kur'an, thk. Fuat Sezgin, Kahire, 1954.
Gazalî, Ebû Hamid Huccetülislam Muhammed b. Muhammed,el-Müstesfa min ilmi'l- usul,dirase ve tahkik Hamza b. Züheyr Hafız, Cidde, eş-Şeriketü'l-Medineti'l- Münevvere li't-Tıbaa ve'n-Neşr, t.y.
Şifaü'l-ğalil fî beyâni'ş-şebeh ve'l-muhil ve mesalikü't-ta'lil, thk. Hamd Kebisi, Bağdad, 1971.
Hazin, Alauddin Ali b. Muhammed b. İbrahim,lübabü't-Tevil fi Meani't-Tenzil, Beyrut, 1979.
İbn Atıyye, Ebu Muhammed Abdülhak b. Galib el-Endülüsî, el-Muharrerü'l-Vecîz, thk. Ab- düsselam Abdüssânî Muhammed, Beyrut, 2001.
İbn Cevzi, Ebü'l-Ferec Cemaleddin Abdurrahman b. Ali,nüzhetü'l-a'yüni'n-nevazir fî ilmi'l- vücuh ve'n-nezair, thk. Muhammed Abdülkerim Kazım er-Râzî, Beyrut, 1987.
İbn Hacib, Ebu Amr Cemaleddin Osman b. Ömer Ebî Bekr,Muhtasaru Müntehe's-sûl ve'l- emel fi ilmiyyi'l-usul ve'l-cedel, drs. thk. Nezir Hamadu, Beyrut, 2006.
İbn Hazm, Ebu Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Said ez-Zahiri,el-İhkâm fi usuli'l-Ahkâm, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Beyrut, Menşuratü Dari'l-Afak el-İttihadiyye, t.y.
İbn Teymiyye, Ebü'l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim,er-risaletü's-safediyye,thk. Muhammed Hasen Muhammed Hasen İsmail, Beyrut, 2000.
İcî, Ebü'l-Fazl Adudüddin Abdurrahman b. Ahmed b. Abdülgaffar Şerhü'l-Adud ala muhtasari'l-münteha'l-usuli = Şerhu Muhtasari'l-Münteha, thk. Fadi Nasıf, Tarık Yahyâ, Beyrut, 2000.
Kâfiyeci, Ebu Abdullah Muhammed b. Süleyman, Kitabü't-Teysir fi Kavaidi İlmi't-Tefsir, thk. nşr. İsmail Cerrahoğlu, Ankara, 1974.
Karafî, Ebü'l-Abbas Şehabeddin Ahmed b. İdris b. Abdürrahim,nefaisü'l-usul fî şerhi'l- Mahsul, thk. Adil Ahmed Abdülmevcud, Ali Muhammed Muavviz, Mekke, 1997.
Leknevî, Abdülali Muhammed b. Nizameddin Muhammed Sehalevi el-Ensârî,Fevatihü'r- rahamut bi-şerhi Müsellemi's-sübut,zabtuhu ve sahhahahu Abdullah Mahmûd Mu- hammed Ömer, Beyrut, 2002.
Maturidî, Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed Mahmud, Tevilat-ü Ehi's-sünne, thk. Fatıma Yusuf el-Haymî, Beyrut, 2004.
Müsaid b. Süleyman, Süleyman b. Nasır et-Tayyar, Mefhumü't-Tefsir ve't-Tevil ve'l-İstinbat ve't-Tedebbür ve'l-Müfessir, Beyrut, 2007.
Pezdevî, Ebü'l-Hasan Ebü'l-Usr Fahrülislam Ali b. Muhammed b. Hüseyin,usulü'l- Pezdevi=Kenzü'l-vüsûl ila marifeti'l-usûl, y.y, t.y.
Ragıb el-İsfehanî, Ebü'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal,Mukaddimetü Camii't- Tefâsîr, thk. Dr. Ahmed Hasen Ferhat, Kuveyt, 1984.
Razî, Ebû Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer Fahreddin,el-Mahsul fî ilmi usuli'l-fıkh, thk. Taha Cabir [Feyyaz] Alvani, Beyrut, 1992.
Sem'anî,Ebü'l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed b. Abdilcebbâr Temîmî Mervezî,Kavâtıü'l- edille fi'l-usûl, thk. Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmail eş-Şafî, Beyrut, 1997.
Serahsî, Ebû Bekr Şemsüleimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl,usulü's-serahsî, thk. Ebü'l- Vefâ el-Efganî, Beyrut, 1994.
Sığnakî, Hüsamüddün Hasan b. Ali b. Haccac, el-Kafi, thk. Fahrüddin Seyyid Muhammed Kanit, Riyad, 2001.
Suyutî, Ebü'l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr,el-İtkan fî ulumi'l-Kur'ân, thk. Fev- vaz Ahmed Zümerli, Beyrut, 2003.
Sübkî, Ebû Nasr Taceddin İbnü's-Sübkî, Ebü'l-Hasan Takıyyüddin Ali b. Abdilkafi b. Ali,el- İbhac fî şerhi'l-Minhac ala Minhaci'l-vüsul ila ilmi'l-usul, thk. Şa'ban Muhammed İs- mail, Kahire, 1981.
ref'ü'l-hacib an muhtasari İbni'l-hacib,thk. Ali Muhammed Muavviz, Adil Ahmed Abdülmev- cud, Beyrut, 1999.
Şafiî, Ebû Abdullah Muhammed b. İdris b. Abbas,er-risâle, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Beyrut, t.y.
Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethu'l-Kadir, thk. Abdurrahman Umeyra, y.y, t.y.
Urmevî, Ebü's-Sena Siracüddin Mahmûd Siraceddin, et-Tahsil mine'l-mahsul, thk. Abdül- hamid b. Ali Ebû Zenid, Beyrut, 1988.
Zerkeşî, Ebû Abdullah Bedreddin Muhammed b. Bahadır b. Abdullah Bahrü'l-muhit fî usuli'l- fıkh,göz.geç. Ömer Süleyman Eşkar, haz. Abdülkadir Abdullah Ani, Kuveyt, 1988.
el-Burhan fi ulumi'l-Kur'an, thk. Muhammed Ebu'l-Fadl İbrahim, Kahire, 1984.
Zürkânî, Muhammed Abdülazîm Menâhilü'l-irfân fî ulûmi'l-Kur'ân, Beyrut, 1995.