Realist Konstrüktivizm Perspektifinde Bill Clinton Döneminde Uygulanan Güvenlik ve Terör Politikalarının Türkiye-ABD İlişkilerine Etkisi

1991 yılı Aralık ayı itibariyle sona eren Soğuk Savaş sürecinin akabinde George Bush, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) süper güç olarak “yeni dünya düzeni” içerisinde yerini alacağını belirtmiştir. Bush dönemi sonrası, Demokrat Parti adayı olarak başkan seçilen Bill Clinton, yeni düzen dizaynının gereklilikleri çerçevesinde, bir yol haritası oluşturmuştur. Realist parametreler ile hareket etmiş olan Bush yönetiminin aksine Clinton göreve gelir gelmez, güvenlik ve terör politikaları konusunda idealist bir bakış açısıyla hareket edileceğine dikkat çekmiştir. Clinton bu durumu, uluslararası örgütler, müttefikler ve diğer devletler ekseninde “sert güç”ten “yumuşak güç”e geçiş olarak değerlendirmiştir. Bu bağlamda, 1990 yılı Ağustos ayında başlayan Körfez Savaşı’ndan itibaren ortak müttefik anlayışıyla sürdürülen Türkiye-ABD ilişkileri, Clinton dönemi ile birlikte yakın işbirliği hedefli olarak ilerlemiştir. Türkiye’nin, Irak Savaşı sırasında oynadığı etkin rol ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) kapsamında ABD’nin yanında yer alması, Clinton dönemi itibariyle ilişkileri, kimileri tarafından kabul görmüş olmasa da “stratejik ortaklık” boyutuna taşımıştır. Çalışma, Clinton’un başkanlık dönemi içerisinde, Türkiye ile ABD’nin birbirlerine karşı aldıkları pozisyonu, dış politika analizleri üzerinden, realist konstrüktivist analitik bakış açısı doğrultusunda değerlendirmeyi amaçlamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Realist konstrüktivizm, Bill Clinton, Güvenlik, Terör, Türkiye

The Effect of Security and Terror Policies in Bill Clinton Era in the Perspective of Realist Constructivism on Turkey-USA Relations

The Soviet Union dissolved in December 1991, and George Bush declared that the United States of America (USA) was a superpower with the “New World Order”. Then, Bill Clinton from the Democratic Party was elected president. Clinton forged a roadmap in accordance with the requirements of the New World Order. Bush administration embraced realist parameters. Contrary to this approach, Clinton pursued idealist policies on security and terror. Clinton regarded it as a transition from “hard power” to “soft power” on the axis of international organizations, allies, and other states. In this context, since the Gulf War that started in August 1990, Turkey-USA relations have been maintained with the understanding of a “common ally”. They have progressed within the framework of “close cooperation” during the Clinton era. Turkey’s active role in the Iraq War and its siding with the USA within North Atlantic Treaty Organization (NATO) brought the relations to a “strategic partnership” level, although some sections did not accept it. This study aims to evaluate the positions of Turkey and the USA during the presidency of Clinton through making foreign policy analysis in line with the realist constructivist analytical perspective.

Keywords:

Realist constructivism, Bill Clinton, Security, Terror, Turkey,

PDF

___

Albright, M. K. (1998). The testing of American foreign policy. Foreign Affairs, 77(6), 50−64. https://www.foreignaffairs.com/articles/china/1998-11-01/testing-american-foreign-policy.
Arı, T. (2001). Türkiye, Irak ve ABD: Soğuk savaş sonrası Basra körfezinde yeni parametreler. (İ. Bal, Der.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türk Dış Politikası, Alfa Yayınları.
Arı, T. (2004). Geçmişten günümüze orta doğu. Alfa Yayınları.
Arı, T. (2017). Geçmişten günümüze orta doğu: Irak, İran, ABD, petrol, Filistin sorunu ve arap baharı. 2, Alfa Akademi Yayınevi.
Arı, T. & Pirinççi, F. (2011). Soğuk savaş döneminde ABD’nin balkan politikası. Alternatif Politika, 3(1), 1−30. https://alternatifpolitika.com/eng/site/dosyalar/arsiv/7-Mayis-2011/1.tayyar-ari-ferhat-pirincci.pdf
Arıboğan, D. Ü. (2007). Uluslararası ilişkiler düşüncesi: Tarihsel gelişim. Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları.
Asmus, R. D. (1995). The rise or fall? Of multilateralism: America’s new foreign policy and what it means for Europe. European Security and İnternational Institutions After the Cold War (M. Carnovale, Der.), Macmillan.
Atmaca, A. Ö. (2011). Yeni dünyada eski oyun: Eleştirel perspektiften Türk-Amerikan ilişkileri. Ortadoğu Etütleri, 3(1), 157–192. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/209600
Baba, G. & Önsoy, M. (2021). Resilience versus vulnerability: Turkey’s small power diplomacy in the 1930s. International Politics, 1−21. https://doi.org/10.1057/s41311-021-00296-2
Balcı, A. (2013). Türkiye dış politikası: İlkeler, aktörler, uygulamalar. Etkileşim Yayınları.
Barkin, J. S. (2003). Realist constructivism. International Studies Review, 5, 325−342. https://doi.org/10.1046/j.1079-1760.2003.00503002.x
Barkin, J. S. (2010). Realist constructivism rethinking international relations theory. Cambridge University Press.
Barkin, J. S. (Ed.). (2020). The social construction of state power applying realist constructivism. Bristol University Press.
Bostanoğlu, B. (1999). Türkiye−ABD ilişkilerinin politikası. İmge Kitabevi.
Brzezinski, Z. (2005). Büyük satranç tahtası: Amerika'nın küresel üstünlüğü ve bunun jeostratejik gereklilikleri. İnkılap Kitapevi.
Cem, İ. (2005). Avrupa’nın Birliği ve Türkiye. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Cook, S. A. & Sherwood-Randall, E. (2006). Generating momentum for a new era in U.S.−Turkey relations. 15, CSR.
Çelebi, Ö. (2011). 1990’lardan 2000’lere Türk dış politikası ve ABD ile ilişkiler: Stratejik ortaklıktan model ortaklığa. Y. Demirağ & Ö. Çelebi (Ed.), Türk dış politikası son on yıl (ss. vii−xvi). Palme Yayıncılık.
David, C.-P. (2004). Dissecting Clinton’s foreign policy making: A first cut. Certer for United States studies of the raoul dandurand chair of strategic and diplomatic studies, 1, 3−18. 20 Şubat 2022’de erişim adresi, https://www.ieim.uqam.ca/IMG/pdf/foreign_policy_firstcut.pdf
Dobson, A. P. (2002). The dangers of US interventionism. Review of International Studies, 28, 577–597. https://doi.org/10.1017/S0260210502005776
Erhan, Ç. (2001). Türkiye−ABD ilişkilerinin mantıksal çerçevesi. (İ. Bal, Der.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türk Dış Politikası. Alfa Yayınları.
Foreign Policy. (Ed.). (2000). Clinton’un dış politikası. Foreign Policy Türkiye Baskısı, 6, 12–19.
Gaddis, J. L. (1993). What role for America?. Current History, 92(573). https://www.jstor.org/stable/45316840 (20.02.2022).
Hale, W. (2013). Turkish foreign policy since 1774. (3. Baskı), Routledge.
Hayes, J. (2012). Securitization, social identity and democratic security: Nixon, India, and the ties that bind. International Organization, 66, 63–93. https://doi.org/10.1017/S0020818311000324
Indyk, M. (2009). Innocent abroad: An intimate account of American peace diplomacy in the middle east. Simon & Schuster.
İnsel, A. (1991). Dünyanın yeni hiyerarşik düzeni. Birikim Dergisi, 26, 24–28.
İşyar, Ö. G. (2013). Karşılaştırmalı dış politikalar yöntemler–modeller–örnekler ve karşılaştırmalı Türk dış politikası. Dora Yayınları.
İşyar, Ö. G. (2019). Devletler ve davranışları: Dış politika. Dora Yayınları.
İşyar, Ö. G. (2021). Türk dış politikası: sorunlar ve süreçler. (2. Baskı), Dora Yayınları.
Jackson, P. T., Nexon, D. H., Sterling-Folker, J., Mattern, J. B., Lebow, R. N., & Barkin, J. S. (2004). Bridging the gap: Toward a realist-constructivist dialogue. International Studies Review, 6(2), 337−352.
Jane, M. & Yılmaz, S. (2016). Post−cold war era and stability in international system in the perspective of system approach of Richard Rosecrance. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(1), 131−143. https://doi.org/10.24289/ijsser.279092
Johnson, A. (2007). The Neoconservative persuasion and foreign policy: An interview with Joshua Muravchik. Democratiya, 11(1), 260–287. https://www.dissentmagazine.org/wp-content/files_mf/1391450581d11Muravchik.pdf
Jørgensen, K. E. & Jørgensen, F. A. E. (2021). Realist theories in search of realists: The failure in Europe to advance realist theory. International Relations, 35(1), 3–22. https://doi.org/10.1177/0047117820940355
Kaya, S. (2008). Uluslararası ilişkilerde konstrüktivist yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(3), 83−111. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002074
Kaya, S. (2011). Rus Dış Politikasında Batı. (1. Baskı), Dora Yayınları.
Kissinger, H. (2011). Diplomasi. (İ. H. Kurt, Çev.), İş Bankası Kültür Yayınları.
Kirişçi, K. (2004). Huzur mu huzursuzluk mu: çekiç güç ve Türk dış politikası (1991–1993). (F. Sönmezoğlu, Der.), Türk Dış Politikasının Analizi, (3. Baskı), Der Yayınları.
Klein, J. (2003). The natural, the misunderstood presidency of Bill Clinton. (1st ed.), Broadway Books.
Kuniholm, B. R. (1991). Turkey and the west. Foreign Affairs, 70(2), 34−48.
Kurtbağ, Ö. (2010). Amerikan yeni sağı ve dış politikası: Hegemonya ekseninde bir analiz. Usak Yayınları.
MacGinty, R. (1997). American influences on the northern Ireland peace process. Journal of Conflict Studies, 17(2), 31−50. https://journals.lib.unb.ca/index.php/JCS/article/view/11750
Molla, A. (2009). Soğuk savaş sonrası körfez krizleri ve Türkiye, ABD, NATO ilişkileri. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 11(1), 29−45. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/203488
Morgenthau, H. J. (1973). Politics among nations: The struggle for power and peace. (5th ed.), Knopf.
Münkler, H. (2009). İmparatorluklar, eski Roma’dan ABD’ye dünya egemenliğinin mantığı. (Z. A. Yılmazer, Çev.), İletişim Yayınları.
Okur, M. A. (2010). Emperyalizm, hegemonya, imparatorluk. Binyıl Yayınevi.
Oran, B. (2003). Türk dış politikası, kurtuluş savaşı’ndan bugüne olgular, belgeler, yorumlar 1980–2001. 2, (6. Baskı), İletişim Yayınları.
Önal, B. (2010). Amerikan dış politikasının oluşum sürecinde başkanın rolü ve Türkiye−Amerikan ilişkilerinde Clinton faktörü. (1. Baskı), Umuttepe Yayınları.
Özdal, B. & Jane, M. (2014). La der des ders’in uluslararası sistemin yapısına etkileri. Gazi Akademik Bakış, 7(14), 215−245. https://doi.org/10.19060/gav.51262
Özlem, K. (2017). Sosyal inşacılığın temel varsayımları itibarıyla güvenlik yaklaşımı ve Avrupa Birliği’nin balkanlar genişlemesi. Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kuramları ve Sorunlarına Temel Yaklaşımlar, S. Turan & N. Özkural (Ed.), (ss. 205−222). Transnational Press London.
Palta, M. & Özdal, B. (2020). Kopenhag okulu’nun güvenlik anlayışı bağlamında soğuk savaş sonrası dönem’de Balkanların güvenliğinin analizi. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 249−269.
Parris, M. R. (2005). On the future of US – Turkish relations. The EU & Turkey: A glittering prize or a millstone?, M. Lake (Ed.), Federal Trust for Education and Research.
Reçber, K. (2007). Türkiye’nin Irak’ın kuzeyi’nde sınır ötesi operasyon ve sıcak takip hakkı. (USAK) Uluslararası Hukuk ve Politika, 3(9), 16−27.
Ross, D. (2004). The missing peace: The inside story of the fight for middle east peace. Farrar, Straus and Giroux.
Sander, O. (2005). Siyasi tarih II. (15. Baskı), Alkım Kitapevi.
Sönmezoğlu, F. (2006). Türk dış politikası. Der Yayınevi.
Steinfels, P. (2013). The Neoconservatives: The origins of a movement: With a new foreword, from dissent to political power. Simon & Schuster.
Stroschein, S. (2014). Consociational settlements and reconstruction: Bosnia in comparative perspective (1995–Present). The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 656, 97–115. http://doi.org/10.1177/000271621459
Sümer, G. (2008). Amerikan dış politikasının kökenleri ve Amerikan dış politik kültürü. Uluslararası İlişkiler, 5(19), 119−144. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/539890
Sümer, G. (2010). Stratejik işbirliği ve stratejik ortaklık kavramlarına karşılaştırmalı bir bakış. Ege Akademik Bakış, 10(1), 671−698. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/558373
Tunç, H. (2004). Amerika’nın Irak savaşı. Harmoni Yayınları.
Turani, A. (2003). Çağdaş sanat felsefesi. 4. Basım, Remzi Kitabevi.
Viotti, P. R. & Kauppi M. V. (2012). International relations theory. (5th ed.), Pearson Education.
Walt, S. M. (2000). Two cheers for Clinton’s foreign policy. Foreign Affairs, 79(2), 63−79. https://www.foreignaffairs.com/articles/2000-03-01/two-cheers-clintons-foreign-policy
Waltz, K. N. (2000). Structural realism after the cold war. International Security, 25, 5–41. https://doi.org/10.1162/016228800560372
Wendt, A. (1987). The agent−structure problem in international relations theory. International Organization, 41, 335–370. https://doi.org/10.1017/S002081830002751X
Yılmaz, S. & Koyuncu, Ç. A. (2019). Teritoryalite beşeri ve siyasal etkileşimlerin düzenlenmesinde neden hala önemli. International Journal of Social Inquiry, 12(1), 317–343. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/743650
U.S. Department of Defense. (2021a, Haziran). A national security strategy for a new century May, 1997. https://history.defense.gov/Historical-Sources/National-Security-Strategy
U.S. Department of Defense. (2021b, Haziran). A national security strategy for a new century December, 1999. https://history.defense.gov/Historical-Sources/National-Security-Strategy