ORTAK MİTOLOJİK UNSURLARIN ÇOK KÜLTÜRLÜ YAPININ OLUŞMASINA ETKİSİ VE BUNUN SANATSAL YANSIMALARI

İnsanoğlu, dünya üzerinde her ne kadar çok farklı coğrafi ve iklimsel yapıya sahip bölgelerde varlık göstermiş olsa da, genel anlamda benzer yaşanmışlıklara ve inanç sistemlerine sahip olmuştur. Bu durum, bir taraftan çok kültürlü bir yapının oluşmasına neden olurken, diğer taraftan da birbirlerinden haberdar olmayan toplumların ortak/aynı değerler peşinden gittiği hakkında bilgi vermektedir. Kültürel anlamda ortaya konulan bu zengin yapıyı besleyen kaynaklardan bir tanesi, birçok topluluk tarafından benzer örneklerle ele alınmış olan, mitolojilerdir. Mitolojiler, toplumların yaşanmışlıkları hakkında aydınlatıcı bilgiler verirken, diğer taraftan da farklı coğrafyalarda yaşayan insan gruplarının ortak değerlerini gün yüzüne çıkarmakta, bu değerlerin kaynaklarını araştırmaktadır. Bazen gerçekle çok da bağlantısı olmayan sıradan söylenceler olarak kabul edilen mitolojiler, ortaya konulan maddi kalıntılarla çoğu zaman insanları şaşırtmıştır. Yaşandığı konusunda şüpheler uyandıran ve sadece mitolojilerde yer alan olayların, arkeolojik gelişmeler neticesinde gerçekten yaşanmış olaylar olarak kendini göstermesi, insanlık tarihinde birçok yeni oluşumların ve değerlendirmelerin gerçekleşmesine neden olmuştur. Kuşkusuz benzer özelliklere sahip mitolojik olayların birçok farklı coğrafyada sadece isimlerde yaşanan farklılıklarla tekrarlanması ya da aynı şekilde varlık göstermesi, toplumlar arasındaki etkileşim hakkında bilgilendirici bir durum arz etmektedir. İşte bu mitolojik unsurların devamlılıklarının sağlanmasına ve benzerliklerin ortaya konulmasına katkı sağlayan alanlardan birisi de sanattır. Nitekim sanatın farklı dallarında benzer mitolojik olayların yoğun bir şekilde ele alındığı, tarihi bir vesika olarak geçmişi aydınlattığı bilinmektedir. Yapılan bu çalışmanın amacı toplumların yaşamlarında önemli yere sahip olan ortak mitolojik olaylar arasındaki ilişkilendirmeleri yapmak ve bundan yola çıkarak da sanat eserlerinin bu olayların tanınması ve devamlılığına sağladığı katkıyı örneklerle ortaya koymaktır. Mitolojik benzer olayların sanatın farklı alanlarına ait örneklerle ortaya çıkarılması ve bu etkileşimlerin sağlam temellerle ispatının yapılmasının, günümüz toplumları arasında kültürel etkileşimin güçlendirilmesi ve yaşanmasının yanında uluslararası barışa da katkı sağlayacağı düşünülmektedir. 

THE IMPACT OF COMMON MYTHOLOGICAL ELEMENTS ON THE FORMATION OF MULTICULTURAL STRUCTURE AND THE ARTISTIC REFLECTIONS OF THIS SITUATION

The humankind generally had similar experiences and belief systems, although they lived in the regions had very different geographical and climatic structures. On one hand, this situation caused the formation of a multicultural structure and on the other hand, it gives the information about the fact that the societies which did not know each other followed the common/same values. One of the sources maintaining this rich structure which was revealed in the cultural sense is the mythologies which were approached with similar samples by many communities. While the mythologies are giving the enlightening information about experiences of communities, on the other hand, they are unearthing the common values of groups of people living in different regions and they are searching for the sources of these values. The mythologies that are sometimes accepted as the common myths which do not have relevance to the reality all astonished the people frequently with the material remains revealed. The fact that the events which raised the doubt if they were lived or not and taken place only in mythologies  showed themselves as the events which were really lived as a result of the archaeological developments caused the realization of many new formations and evaluations in human history. Naturally, being repeated of the mythological events have the similar features in many different geographies with the differences only about the names or showing the presence similarly  poses an informative status about the interaction between communities. Here, one of the areas that contribute the ensuring the continuity and demonstrating the similarity of mythological elements is art. Thus, it is known that the mythological events are approached intensely in different branches of art and the art illuminates the past as the historical documents. The purpose of this study is making the associations among the common mythological events which have an important place in the lives of societies and revealing the contribution of the artworks with the samples for the recognition and continuity of these events. İt is thought that revealing the mythological similar events with the samples belong to the different branches of the art and making the proof of these interactions with solid foundations will make the contribution to the international peace as well as strengthening and experiencing the cultural interaction in today's society. 

___

  • And, M. (2012). Minyatürlerle Osmanlı-İslam Mitologyası. İstanbul: YKY.
  • Mithra (1986). Büyük Larousee Sözlük ve Ansiklopedi içinde (Cilt. 16, s. 8229). İstanbul: Milliyet Gazetecilik A.Ş.
  • Cömert, B. (1980). Mitoloji ve İkonografi, Ankara: Meteksan Ltd. Şti.
  • Cumont, F. V. (1911). The Oriental Religions In Roman Paganism. London: The Open Court Publishing Company.
  • Dizman, İ. (2016). Zehir Kral VI. Mithridates, Atlas Tarih, 14, 37-41.
  • Dörner, F. K. (1999). Nemrud Dağı’nın Zirvesinde Tanrıların Tahtları, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Erder, C. (2007). Tarihi Çevre Bilinci, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
  • Ergun, P. (2004). Türk Kültüründe Ağaç Kültü, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
  • Ergun, P. (2012) Küresel Dünyanın Tüketim Mitleri Fakelore’un Başarısı: Yılbaşı Mı Kutluyoruz Noel Mi?, Millî Folklor, 95, 147-160.
  • Erkal, M.(2000). Semboller ve Yorumları, İstanbul: Zafer Matbaası.
  • Eyüboğlu, İ. Z. (1997). Anadolu Uygarlığı, İstanbul: Der Yayınları.
  • Ferguson, G. (1961). Signs&Symbols in Christian Art, London: Oxrord University Press.
  • Gezgin, D. (2009). Su Mitosları, İstanbul: Sel Yayıncılık.
  • Graves, R.(2012). Yunan Mitleri, İstanbul: Say Yayıncılık.
  • Işık, H. (1997). Dini Kökeni Açısın¬dan Noel ve Yılbaşı, S. Ü. İlahiyat Fakültesi Der-gisi, 7, 447-468.
  • Kızıl, H. (2013) Mitra’dan Mithras’ın Sırları”na Mitraizm’in Kuruluş Serüveni, Ekev Akademi Dergisi, 55,113-136.
  • Korkmaz, M. (2012). Mitoloji Sözlüğü, Ankara: Alter Yayın.
  • Lévi-Strauss, C. (1986). Mit ve Anlam, İstanbul: Alan Yayınları.
  • Mitoloji (2012). Yayına Hazırlayan Emre Ergüven, İstanbul: NTV Yayınları.
  • Tez, Z. (2008). Mitolojinin Kültürel Tarihi, İstanbul: Doruk.
  • Seyidoğlu, B.(2007). Sel Mitleri, Milli Folklor, 76, 26-29.
  • Şentürk, L.V. (2012). Analitik Resim Çözümlemeleri, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Ülken, H.Z. (2006). Anadolu Kültürü ve Türk Kimliği Üzerine, İstanbul: Ülken Yayınları.
  • Ünal, M. Y. (2001). Anadolu Anatanrıçası Kibele, Ankara: Öteki Yayınevi.
  • http://yunanmitolojisi.com/tags/helios.html (Erişim Tarihi: 24.12.2016)