Türk Dilinin Cumhuriyet Devri Terimsel Gelişim Sürecine Tarihi Bakış (II)

Bu makalede, Cumhuriyet döneminde büyük bir Türkçe terim hazinesi kurulması için verilen mücadele ile terimler hakkındaki görüşler, düşünceler, tartışmalar ve kazanımlar Türk Dil Kurumu'nun düzenli yapmış olduğu Türkoloji Kurultayları izleği üstünden anlatılmaya çalışılmıştır. Bu dönemde iktidarlar tarafından belirlenen dil ve terim politikalarını uygulamak üzere Türk Dili Tetkik Cemiyeti kurulmuştur. Sonra bu kurum faaliyet alanlarına göre kendi içinde kollara ayrılmıştır. Bu kollardan biri olan terim kolu, birinci Türk Dili Kurultayı'ndan itibaren tüm bilim dallarına ait terim sözlerin Türkçeleştirilmesi gibi iddialı bir çalışma içine girmiştir. Bu gayretleri 1923-1945 yıllarında idealist, 1945-1980 yılları arasında tasfiyeci bir anlayışla, kullanımdaki bütün terimlerin sadece öz Türkçe olması, İslamî ve dinî terimlerin atılması anlayışla tasfiye hareketi yaşanmıştır. 1982'de Anayasanın kabulünden sonra Türk Dil Kurumu yeniden yapılandırılmış, terimler konusunda normale dönüş diyebileceğimiz serbest dönem başlamıştır

Historical Overview of Terminological Development in The Republic Period of Turkish Language (II)

In this article, the struggle to establish a large Turkish term treasury in the Republican period, the opinions, thoughts, arguments and achievements about the terms were tried to be explained over the Turkology Congresses that the Turkish Language Institution regularly conducted.In this period, the Turkish Language Institution was established to implement the language and term policies determined by the authorities. Then this institution is divided into branches according to its field of activity. One of these chapters is the term, and from the first Turkish Language Congress, the term belonging to all branches of science has entered into an ambitious work such as Turkishization of words.These efforts were carried out in the years of 1923-1945 with an idealist, with a liquidator understanding between 1945-1980, all the terms in use were solely Turkish, and Islamic and religious terms were taken out. After the adoption of Constitution in 1982, the Turkish Language Institution was restructured, and the free period started with the term "normalization"

PDF

___

Agakay, M. A. (1943). Türkçe Felsefe Terimlerinin Dil Bakımından Açıklanması Dolayısıyla Bazı Kelime Yapı Yolları, İstanbul: Cumhuriyet Basımevi.
Ahanov, K. (2008). Dilbilimin Esasları, (Aktaran: Murat Ceritoğlu), Ankara: TDK Yayınları.
Akyüz, Y.( 2007). Doğuşunun Yüzüncü Yılında Türkiye’de Öğretmen Örgütlenmesinin İlk On Yılına Bakışlar (1908 - 1918), OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, sayı 22, s.1-50
Arsal, S. M. (1930). Türk Dili İçin, İstanbul: Türk Ocakları İlim ve Sanat Neşriyatı.
Atalay, B. (1946). Türkçe Terim Yapma Yoları, Ankara: TDK Yayınları.
Baytop, T. (1994). Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
Boy, M. ve Küyer, Y. C.(1995). Nükleer Enerji Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
Bingöl, Y. (2004). “Kimlik Tartışmaları Işığında Türk Dil Politikası”.Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi. (59/1), s.27-58.
Bitkibilim Terimleri, (1948). İstanbul: Maarif Matbaası.
Büyük Türkçe Sözlük, (2005), An kara: TDK Yayınları.
Coğrafya Istılahları, (1936). İstanbul: Maarif matbaası.
Demirci, K. (2014). Türkoloji İçin Dilbilim: Konular, Kavramlar teoriler, Ankara: Anı Yaıncılık.
Dilaçar, A. (1957). ‘‘Terim Nedir?’’Türk Dili, 4. cilt, 64 sayı, Dilbilim Terimleri Sözlüğü, (1949), İstanbul: TDK Yayınlar.
Dirilbilim (Biyoloji) Terimleri, (1948). İstanbul: TDK Yayınları.
Dizdaroğlu, H. (1962). Türkçede sözcük Yapma Yolları, Ankara: TDK Yayınları.
Edebiyat ve Söz Sanatı Terimleri Sözlüğü, (1948). İstanbul: TDK yay.
Eker, S.(2013). Modernleşme Sürecinde Türkiye’de Terimbilim Çalışmalarına Genel Bir Bakış, Astana: Turkıc Akademi (Altaistics and Turkology) Yayınları I.
Ercilasun, A. B. (Ed.) (1998).Yabancı Kelimelere KarşılıklarI- II, TDK Yayınları.
İmer, K. (1998). Türkiyede Dil Planlaması, Ankara: K B. Yayınları.
İmer, K. (2001). Dil ve Toplum, Ankara: Gündoğan Yayınları.
İnan, A. K. (1936). Güneş Dil Teorisi Üzerine Ders Notları, İstanbul: Maarif Matbaası. İzbirak, R. (1949). Coğrafya Terimleri Üzerine Bazı Düşünceler, İstanbul: TDK Yayınları.
Hacieminoğlu, M.N. (1966). Dil Devriminde Aşırı Davranışlar, Türk dili İçin I, Ankara, ,s. 109-111
Hacisalihoğlu, H. H. vd (2000), Matematik Terimleri Sözlüğünü, Ankara: TDK Yayınları.
Harita Lügat Makamı Terimleri (1936). İstanbul: Maarif Matbaası.
İlk ve Orta Öğretim Gramer Terimleri, (1946), Ankara: TDK Yayınları.
Karahan, L. (1999). Atatürk Dönemi Dil Kurultaylarında Türk Dünyası, Türk Dili, (574), 10. s. 845-883.
Karol, S. (1963). Zooloji Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
Karol, S. ve diğerleri (1998), Biyoloji Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
Kınıkoğlu, N. (1998).Malzeme Bilimi Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
Korkmaz, Z.(1992). Atatürk ve Türk Dili Belgeler, Ankara: TDK Yayınları.
Korkmaz, Z. (1963). Türk Dilinin Tarihi Akışı İçerisinde Atatürk ve Dil Devrimi, Ankara: TDK Yayınları.
Köklügil, A. (1970). ‘‘Batıdan Gelen Sözcükler’’,Türk Dili Edebiyatı Dergisi, cilt 22, sayı 228, s. 466-467
Köksal, A. (1983). Elli Yıl Boyunca Türk Dil Kurumu Terim Kolu Çalışmaları, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ankara: TDK Yayınları.
Kurmanbayoğlu,Ş.(2004). Türkî Tilderi Arasında Terminalmasıv Turalı, Terminologiyalık Haberşi, No.1, Astana: Gılım Mınıstırlıgı Paspası.
Kurmanbayoğlu, Ş. (2005). Terminkor Kalıptastırıv Közderi Men TermincasamTesilderi, Almatı: Sözdik-Slovar.
Kuruluşundan Günümüze Türk Dil Kurumu (Nizamname, Tüzük, Yasa ve Yönetmelikler), (2007). Ankara: TDK Yayınları.
LEVEND, A. S. (1946). İlim Dili ve terim Meselesi, Türk Dili Belleten, seri III, s. 8-9.
Levend, A. S. (1957). ‘‘Yabancı Kelimeler Salgını’’, Türk Dili Dergisi, ( 6/ 65), s. 249-251.
Levend, A. S. (1972). Türk Dilinde Sadeleşme ve Gelişme Evreleri, Ankara: TDK Yayınları.
Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu, (1963). Ankara: TDK Yayınları
Pilav, S.(2008). Terim Sorunu ve Eğitim Öğretimde Terimlerin Yeri ve Önemi, Kastamonu Eğitim Dergisi (16 /1), s. 267-276
Sızdıkova, R. (1993). Kazak Edebî Dilinin Tarihi, Almatı: Sanat. Topaloğlu, A. (1989). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Tarım Terimleri Sözlüğü I, II., (1949). İstanbul: TDK Yayınları
Teknik Terimler Sözlüğü, (1949). İstanbul: TDK Yayınları.
Terimler ve Açıklamalar, (1970). MEB. Basımevi, T.C. Başbakanlık, İstanbul: DPT yay. No: 865.
Türkçe Terimler Cep Kılavuzu, (1942). İstanbul: Maarif Matbaası.
Özer, Y. Z. (1928).Yunan’dan Evvelki Türk Medeniyeti, Cilt I, (Osmanlı Türkçesi, Eski Harfli Basım), İstanbul: Cihan Matbaası.
Öztek, Z. (1992). Halk Dilinde Sağlık Deyişleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
Özdemir, E. (1973). Terim Hazırlama Kılavuzu, Ankara: TDK Yayınları.
Özön, M. N. (1972). Terim Kılavuzu, İstanbul: Maarif Matbaası.
Özön, Nijat (1963). Sineme Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
Pekel, A. G. (1943). Türkçe Kelime Üreme Yolları, İstanbul: Maarif Matbaası. Selen, N. (2001). Toplumsal Dilbilime Giriş: Uygulamalı Çalışma Örnekleriyle. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi yayınları no. 1280.Eğitim Fakültesi Yayınları no. 77.
Somer, G. ve Yaşar, A. (1999). Fizik Terimleri Sözlüğü, Ankara:TDK Yayınları.
Tavlı, Ş. B. (2013). Toplumsal ve İletişimsel Bir Dönüşüm Uygulaması: Kemalist Türkiyede Dil Devrimi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilimdalı, Ankara: Basılmamış Doktora Tezi.
Tankut, H.R. (1936). Güneş-Dil Teorisine Göre Dil Tetkikleri, İstanbul: Maarif Matbaası
Tan, N. (2001). Kuruluşunun 70. Yılında Türk Dil Kurumu, Ankara: TDK Yayınları.
Temir, A.(1966). Dil Devriminde İlericilik Gericilik, Türk Dili için I, Ankara: 196, s.159-160
Timurtaş, F. K. (1966). “Terimlerin Türkçeleştirilmesi” Türk Dili, TK.44, Ankara,
VARDAR, B. (1980). “Terimsel Etkinlik ve Terimbilim”, Türk Dili, Ankara: Türk Dili Dergisi, (XLI/46),s.385-389.
Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual.
Uçman, A.(1996). İkinci Meşrutiyet Sonrası İlmi Terimlerin Tespitinde Örnek Bir Teşebbüs: Istılahat-ı İlmiye Encümeni, Türk Dili, (536), 8.96, s. 199-205.
Wardhaugh, R. (1997). An Introductionto Sociolinguistics (secondediction), Camb. USA: Blackwell.
Zülfikar, H. (1991). Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları, Ankara: TDK Yayınları.