Okçuluk ve Hat Sanatı

İnsanlık tarihi kadar eski olan okçuluk, insanoğlunun hem avlanarak gıda ihtiyacını karşılaması hem de düşmanlarıyla savaşarak güvenliğini sağlaması için gerekli bir meziyet olmuştur. Aynı zamanda en önemli spor dallarından biri olarak günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Türk kültüründeki önemine ilaveten İslam dininin de teşvik etmesiyle okçuluk, Türkler’in hayatında vazgeçilmez bir konum elde etmiştir. En muteber İslam sanatlarından olan hat sanatıyla okçuluk arasında çok yakın ilişkiler söz konusudur. Bilhassa Osmanlı hattatları arasında, okçuluğuyla da tanınan isimlere sıkça rastlanır. Bunlardan bazıları hem hattatların reisi hem de okçular şeyhi sıfatlarını haizdir. Ayrıca şehzadelerin eğitim sürecinde okçuluk en gözde spor, hat sanatı da en yaygın sanat dalı olduğu için bazı padişahlar hem iyi bir okçu hem de iyi bir hattat olarak tanınmışlardır. Okçulukla ilgili hat levhalarına sıkça rastlanmakla birlikte menzil taşlarının kitabeleri de hat sanatı tarihi bakımından büyük öneme sahiptir. Bu çalışmada, iki kadim spor ve sanat dalı olan okçuluk ve hat sanatı arasındaki ilişkiler ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Okçuluk, Hat Sanatı, Hattat, Sanat, Estetik

Archery and the Art of Calligraphy

As old as the history of humankind, archery has been an important skill for purposes of hunting and warfare. Encouraged by Islam, archery has an indispensable place in Turkish culture. There are very close relations between archery and the art of calligraphy, one of the most venerated Islamic arts. Many Ottoman calligraphers were also well-known archers. Some of them even hold the titles of the leader of archers and sheikh of calligraphers at the same time. Furthermore, since shahzadas, heirs to the throne in were trained in the both as favorite pastimes, some of the Ottoman Sultans are renowned as talented archers and masterly calligraphers. There are numerous calligraphic works about archery, in addition to epigraphs on archery milestones, which are of great significance in terms of history of calligraphy. The present study discusses the relationship between archery and calligraphy as two ancient occupations.

Keywords:

Archery, The Art of Calligraphy, Calligrapher, Art, Aesthetics,

PDF

___

Acar, Şinasi (2007). İstanbul’un Son Nişan Taşları, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.Alif Art (2006). Alif Art Osmanlı ve Karma Sanat Eserleri Müzayede Kataloğu 5 Mart 2006, İstanbul.Alparslan, Ali (1999), Osmanlı Hat Sanatı Tarihi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Alparslan, Ali (2001): “Ta’lîk Yazının Büyük Üstâdı Hocam Hezarfen Necmeddin Okyay”, Toplumsal Tarih, 25-28.Ayanoğlu, İ. Fazıl (1974). Ok Meydanı ve Okçuluk Tarihi, Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.Bayat, A. Haydar (2003). Hüsn-i Hat Bibliyografyası, İstanbul: IRCICA Yayınları.Beydilli, Kemal (2003). “Mahmud II” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 352-357.Derman M. Uğur (1976a). “Bir Sanat Hazinesini Gömdük” Hayat Mecmuası, S. 3, 14. Derman M. Uğur (1976b). “Uğur Derman Necmeddin Hoca’yı Anlatıyor”, Röportaj: Pınar Dergisi, S. 50, 37-41.Derman, M. Uğur (1976c). “Necmeddin Okyay ve Hat Sanatımız”, Pınar, c. 5, S. 50, 34-36. Derman, M. Uğur (1983). “Padişah Tuğralarındaki Şekil İnkılâbına Dair Bilinmeyen Bazı Gerçekler”, TTK Bildiriler VIII, c. III, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1613-1618.Derman, M. Uğur (1990). “Sultan II. Mahmûd’un Hattatlığı”, Sultan II. Mahmûd ve Reformları Semineri, Bildiriler, İstanbul, 37-46.Derman, M. Uğur (1990). Türk Hat Sanatının Şaheserleri, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Derman, M. Uğur (2003). “Medresetü’l-Hattâtîn”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 28, Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 341-342. Derman, M. Uğur (2006a). “Medrestü’l-Hattatîn’e Dâir”, Prof. Dr. Mübahat S. Kütükoğlu’na Armağan, İstanbul, 511-547.Derman, M. Uğur (2006b). M. Uğur Derman, “Toygartepesi’ndeki Ev”, Türk Edebiyatı, S. 389, 24-32.Derman, M. Uğur (2011): “Hat Dehalarımızdan Şeyh Hamdullah”, Ömrümün Bereketi 1, İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 79-87. Derman, M. Uğur (2015). “Kadıasker Mustafa İzzet Efendi”, Hattat, Neyzen ve Bestekâr Kadıasker Mustafa İzzet Efendi, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Topkapı Sarayı Müzesi Yayınları, 6-30.İnal, İbnülemin M. Kemal (1955). Son Hattatlar, İstanbul: Maarif Basımevi.Kurt, Nizamettin (2017). “Yay Sabrı, Ok İtaati Sembolize Eder”, Nizamettin Kurt ile Röportaj (Röp. İ. Ethem Gören), www.islamanahtarı.com, Haziran 2017.Kuşoğlu, M. Zeki (2006). Türk Okçuluğu ve Sultan Mahmud’un Ok Günlüğü, İstanbul: Ötüken Yayınları.Mustafa Kânî Bey (2010). Telhîs-i Resâilât-ı Rumât (Okçuluk Kitabı), İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.Özkafa, Fatih (2008). İstanbul Selâtin Camilerinin Kuşak Yazıları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Rado, Şevket (ts.). Türk Hattatları, İstanbul.Serin, Muhittin (1992). Hattat Şeyh Hamdullah, İstanbul: Kubbealtı Yayınları.Serin, Muhittin (1999). Hat Sanatı ve Meşhur Hattatlar, İstanbul: Kubbealtı Yayınları.Sümer, Faruk (2012). “Üçoklar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 42, : İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, 280-281.Ünsal, Yücel (1999). Türk Okçuluğu, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.