Mukaddimetü İbni's-Salâh İsimli Eser Üzerine Yapılan Çalışmalar

Mukaddime, İbnü's-Salâh eş-Şehrezûrî'nin (ö. 643/1245) hadis usûlüne dair meşhur eseridir. Müellif esirini, Eşrefiyye Darülhadisi'nde hocalık yaptığı süre içerisinde, derslerde talebelerine imlâ ettirmiştir. Kendisinden önce yazılmış usûl eserlerinden istifade etmiş ve yazıldığı dönemde hadis usûlünün yeniden ihyâsı olarak kabul edilmiştir. Eserin girişinde hadîs ve hadîs ilmiyle meşgul olanların önemine vurgu yapılmıştır. Daha sonra hadîs ıstılahları, hadîs çeşitleri, hadîs yazma usulleri ve bu ilmin adâbı gibi konular üzerinde durulmuştur. Bazı alimler tarafından usûle dair en değerli çalışma kabul edilirken, bazıları tarafından da tertibinin iyi olmadığı yönünde eleştirildiği de olmuştur. Fakat sahasında ilk derli toplu eser olduğundan çok büyük ilgi görmüş ve bu eserle ilgili sonraki dönemde ihtisar, şerh, ikmal, manzume türünde sayısız eser yazılmıştır. Günümüzde yazılan hadis usûlü esreleri için de vazgeçilmez bir kaynak vazifesi görmektedir. Bu itibarla bu eser üzerine yapılan çalışmaların derli toplu bir arada verilmesi, günümüz hadîs usûlü çalışmalarının tarihi seyri açısından önemli bir katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler:

: Mukaddime, İbn Salâh, etki, usûl, Hadis

Studies on Muqaddimah Ibnu Ash-Shalah

The muqaddime is the well-known work of the hadith method of Ibnu Ash-Shalah al-Shahrezûrî (d. 643/1245). He began his work as a teacher in Esrefiyye Darülhadis. He was accepted as a re-requisition of hadith method at the time it was written. At the entrance of the work, the emphasis was placed on those who are engaged in hadith and science of hadith. It explains the necessities to understand the hadiths correctly. It was centered on types of hadiths, methods of hadith writing, and the subject of this affirmation. While some of the scholars regarded the most valuable work as procedural, some of them criticized by some for not being well-schemed. However, it attracted attention in the fact that it was the first genuine work in the genre, and in the next period, numerous works have been written in the form of expert, commentary, replenishment, manzume.

Keywords:

Muqaddimah, Ibnu Ash-Shalah, Effect, Method, Hadith,

PDF

___

Kaynakça: Abdülhay el-Leknevî, el-Ecvibetü'l-Fâdıla li'l-es'ileti'l-aşareti'l-kâmile, (çev. Harun Reşit Demirel, Temel Hadis Meseleleri), Hüner, Konya, 2014. Abdullah Aydınlı, Hadis Istılahları Sözlüğü, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 8. baskı, İstanbul, 2015. Ahmed Bâbâ et-Tinbüktî, Neylü'l-ibtihâc bi tadrîzi'd-dîbâc, Dâru'l-kitâb, Trablus, 2000. Altıkulaç, Tayyar, "İbnu'l-Cezerî", DİA, c. 20, s. 551-557. Bağcı, Musa, "Hadis Çalışmalırın Gerileme Dönemlerinde Hadiste İçtihad Kapısının Kapatılması Sorunu", İslam'ın Anlaşılmasında Sünnetin Yeri ve Değeri Kutlu Doğum Sempozyumu-2001, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2003, ss. 514-573. Bozkurt, Nebi, "Medrese", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 2003, c. 28, ss. 323-327. Bulut, Ali, "Mansûr et-Tabelâvî, Hayatı, Eserleri ve “Nazmü'l-İstiâre” adlı Manzûmesi", İ.Ü. Şarkiyat Mecmuası, Sayı 23 (2013-2), ss. 23-36. Brockelmann, Carl, Târîhu'l-edebi'l-arabiyyi, (Arapçaya çeviren: Abdulhalim en-Neccâr, Dâru'l-meârif, Kâhire, 1959. Çakan, İsmail Lütfi, Hadis Edebiyatı, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1997. İbn Hacer el-Askalânî, Nuzhetu'n-Nazar fi Tavzihi Nutıbetil-Fiker, terc.:Talak Koçyiğit, Hadis Istılahları Hakkında Nuhbetu'l-Fiker Şerhi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay., Ankara, trs. …………, ed-Dürerü'l-kâmine, I-IV, Dârul'cîl, Beyrût, 1993. İbnu'l Imâd, Ebu'l-Feâh Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed es-Sâlihî el-Hanbelî Şezerâtü'z-zeheb fî ahbâri men zeheb, thk. Abdülkâdir el-Arnaût ve Mahmûd el-Arnaût, Beyrut 1406-1416/1986- 1995. İbn Türkmânî, el-Müntehab, thk. Avvâd el-Halef, Beyrut, 2008. İbnü n-Nefîs, Ebü'I-Hasan Alâüddin Ali b. Ebi'I-Hazm el-Kareşi ed-Dımaşkî (ö. 687/1288), el-Muhtasar fî ilmi usûli'l-hadîsi'n-nebevî, nşr. Ammâr et-Tâlibî, Katar, trs. İbn Receb, Ebu'l-Ferec Zeynüddîn Abdurrahman b. Ahmed İbn Receb el-Hanbelî, Câmiu'l-ulûm ve'l-hikem, Kâhire 1962. İbnü's-Salâh, Ulûmu'l-hadîs, thk. Nurettin Itr, Dâru'l-fikr, Dımaşk, 1406/1986. (Not: Dipnotta daha ziyade bu eser tercih edilmiş olup, diğer tahkik esere yeri geldiğince işaret edilmiştir). İbnu's-Salâh, Ma'rifetu envâi ulûmi'l-hadîs, thk. Abdullatîf el-Hümeym, Mâhir Yâsîn el-Fahl, Dâru'l-kütübü'l-ılmiyye, 2002, Beyrût. Kahraman,Hüseyin, "İbnu's-Salâh ve Ulûmu'l-hadîs’i", Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 6, Cilt: 6, Bursa, 1994, ss. 335-341. Kallek, Cengiz, "İbn Cemâa Muhammed b. Ebû Bekir", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1999, cilt: 19, sayfa: 394-395. Kandemir, M. Yaşar, "Mukaddimetü İbni's-Salâh", DİA, İstanbul, 2006, c. 31, s. 121-124. ………, "İbn Hacer el-Askalânî", DİA, İstanbul, 1999, c.19 s. 514-531. Kettânî, Muhammed b. Ca'fer, er-Risâletü'l-müstadrafe, Dâru'l-beşâir, Beyrût, 1993. (Ayrıca eserin tercümesine gerekli yerlerde işaret edilmiştir. Kettânî, Muhammed b. Ca'fer, Hadis Literatürü (trc. Yusuf Özbek), İstanbul, 1994. el-Kâsımî, Celâleddin b. Muhammed Said b. Kâsım el-Kâsımî, Kavâidu’t-tahdîs, thk. Mustafa Şeyh Mustafa, Müessesü’r-risâle, Lübnân, 2004. Kâtib Çelebi, Keşfüz'z-zünûn, Beyrût, 1941. Koçyiğit, Talat, "İmi Usûli'l-hadîs veya İlmi Mustalahi'l-Hadîs", Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt. 17, Ankara, 1969, ss. 116-135. Köycü, Erdoğan, Muhammed b. Îsâ et-Tirmizî'nin Eserleri Üzerine Yapılan Çalışmalar, Araştırma Yayınları,Ankara,2016. M. Ali SÖNMEZ, "İbnu's-Salâh'ın Mukaddime'sinden Önce Hadis Usûlü Alanındaki Çalışmalar", Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı 1, Konya, 1985, ss. 51-60. Nuri Tuğlu, Hadis İlminde Kitap Esaslı Sıhhat Tespiti Üzerine Bazı Mülahazalar (Hâkim en-Neysâbûrî Ve İbnu’s-Salâh Özelinde), Dini Araştırmalar, Temmuz - Aralık 2012, Cilt : 15, Sayı : 41, ss. 136- 155. Özkan, Halit, "Tîbî", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 2012, c. 41, ss. 125-127. Özşenel, Mehmet, "Bir Kriz Dönemi Alimi Olarak İbnu's-Salâh ve Eseri Ulûmü'l-Hadîs", Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 15, 2007, ss. 55-68. Sandıkçı, Kemal, Sahîh-i Buharî Üzerine Yapılan Çalışmalar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları ,Ankara, 1991. Sönmez, M. Ali, "İbnu's-Salah'ın Mukaddime'sinden önce Hadis Usûlü Alanındaki Çalışmalar", Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Konya, 1985, sayı 1, ss. 51-60. Suyûtî, Buğyetü'l-vuât fî tabakâti'l-luğaviyyûîn ve'n-nuhât, thk. Muhammed Ebu'l-Fazl İbrâhîm, Dâru'l-fikr, Mısr,1979. Thamer Hatamleh, "Zerkeşî İle İbn Hacer’in en-Nüket Adlı Eserlerindeki Yöntemlerin Karşılaştırılması", Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 43, Erzurum 2015, ss. 452-474. Mahmut Tahhan, Yeni Hadis Usulü, çev. Cemal Ağırman, İstanbul: Rağbet Yayınları, 2013. Yardım, Ali, Hadis I, İzmir, 1984. Yücel, Ahmet, Hadis Tarihi, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul, 2013. …………, "İlk Hadîs Usûlü Eserlerinin Yazıldığı İlmi Ortam", Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, sayı 12, 2003, ss. 53-67. Zeynüddîn el-Irâkî, Şerhu (et-Tebsıra ve’t-tezkira – Elfiyeti’l-Irâkî), nşr. Abdüllatîf el-Hümeym–Mâhir Yâsîn el-Fahl, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrût 1423/2002. ez-Zehebî, Ebû Abdillah Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed, Tezkiratü'l-huffâz, Haydarâbâd ,1958. ………………..,Siyer-u A'lâmi'n-Nubelâ, thk. Şuayb el-Arnaût başkanlığında komisyon, Müessesetü'r-risâle, baskı yy, 1986.