Kur’an Metni Üzerine Bazı İçerik Analizi Örnekleri

Bir metin çözümleme yöntemi olarak içerik analizi, metinleri nicel verilere dönüştürüp sayılabilen özellikleri üzerinden analiz etmeye çalışır. Kitab–ı Mukaddes metinleri üzerine bazı içerik analizi uygulamaları yapılmış olmasına rağmen Türkçe akademik literatürde bu yöntemin Kur’an metnine uygulandığını gösteren bir araştırmaya rastlanmamıştır. Dolayısıyla bu makale, içerik analizini tanıtıp bu yöntemin yazar tarafından Kur’an metni üzerine uygulandığı bazı örneklere yer vererek Türkçe literatürdeki söz konusu boşluğu doldurma yönünde bir adım atmaya ve ayrıca bu girişim aracılığıyla sosyolojik Kur’an yorumunun bir örneğini vermeye çalışacaktır. Kur’an, nazil olduğu dönemden bu yana bitmek tükenmek bilmeyen bir anlama çabasına konu olmuştur ve bu çerçevede 1400 yıllık tefsir geleneği oldukça zengin bir bilimsel birikim oluşturmuştur. Ancak, içerik analizi gibi görece yeni bilimsel yöntemlerin de Kur’an’ı anlama konusunda bazı fırsatlar sunabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Metin analizi, içerik analizi, Kur’an, Din Sosyolojisi, Kur’an Sosyolojisi

Some Examples of Content Analysis on the Qur’anic Text: A Sociological Analysis

Content analysis as a text analysis method attempts to convert texts into quantitative data and tries to analyze them through their countable features. Although there are some content analysis applications to the Biblical texts, it has not been found any study showing that this method was applied to the Qur’anic text in the Turkish academic literature. Thus, this article will introduce the content analysis, and give some examples of the application of this method to the Qur’anic text, and try to take a modest step to fill the gap in the literature. Additionally, this article will try to give an example of sociological interpretation of the Qur’an through this effort. 1400 years old tradition of tafsir has created a very rich scientific material about the understanding of the Qur’an. However, new scientific methods such as content analysis can also offer some opportunities to understand the Qur’an.

Keywords:

Text analysis, content analysis, the Qur’an, Sociology of Religion, Sociology of the Quran,

PDF

___

Anderson, Tom H. C. (2016). “Text analysis answers: Is the Quran really more violent than the Bible?”. http://odintext.com/blog/, (Erişim Tarihi: 17.08.2016).
Bayyiğit, Mehmet (Ed.) (2003). Kur’an Sosyolojisi Üzerine Denemeler. Konya: Yediveren.
Bazergan, Mehdi (1998). Kur’an’ın Nüzul Süreci. Çev.: Y. Demirkıran, M. M. Feyzullah. Ankara: Fecr.
Best, Michael L. (2009). “An Ecology of Text: Memes, Competition, and Niche Behavior”. In The Content Analysis Reader. Edited by K. Krippendorff and M. A. Bock. Thousand Oaks, California: Sage, s. 163–175.
Bilgin, Nuri (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi. 2. Bsk.. Ankara: Siyasal.
Burke, Kenneth (1941). Philosophy of Literary Form: Studies in Symbolic Action. Louisiana: State University Press.
Çapcıoğlu, İhsan (2009). "Türkiye’de Din Sosyolojisi: Tarihsel Arkaplan ve Yeni Gelişmeler", Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, ss. 219-233.
Danielson, Wayne Allen (1963). “Content Analysis in Communications Research”. In Introduction to Mass Communications Research. Edited by R.O. Nafziger and D.M. White. Baton Rouge, La.: Louisiana State University Press, s. 180–206.
Demir, Zekiye (2013). “Diyanet Hutbelerinde Kadın Söylemi (2001–2011)”. Toplum Bilimleri Dergisi, 7 (14), ss. 95–118.
Demirci, Muhsin (2016). Kur’an’ın Ana Konuları. İstanbul: MÜİFAV Yay..
Dovring, Karin (2009). “Quantitative Semantics In 18th Century Sweden”. In The Content Analysis Reader. Edited by K. Krippendorff and M. A. Bock. Thousand Oaks, California: Sage, s. 4–8.
Fazlurrahman (2009). Major Themes of the Qur’an (2nd ed.). Chicago: The University of Chicago Press.
Franzosi, Roberto (2007). “Content Analysis: Objective, Systematic, and Quantitative Description of Content”. In Content Analysis, Vol. 1. Edited by R. Franzosi. Thousand Oaks, CA: Sage, pp. xxi–l.
Gavora, Peter (2015). “The State-of-the-Art of Content Analysis”. Neveléstudomány, 2015/1, s. 6–18.
Glesne, Corrine (2013). Nitel Araştırmaya Giriş. 2. Bs.. Çev. Ed. Ali Ersoy, Pelin Yalçınoğlu. Ankara: Anı.
Griffin, William Paul (1997). The God of the Prophets: An Analysis of Divine Action. Sheffield, England: Sheffield Academic Press.
Guérin-Pace, France (1998). “Textual Statistics: An Exploratory Tool For The Social Sciences”. Population: An English Selection, Special Issue New Methodological Approaches in the Social Sciences, 10 (1), pp. 73–95.
Günaydın, Fatih (2013). Toplumsal ve Dini Değerlerin Görsel Medyada Sunumu Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme: Ekmek Teknesi Dizisi Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Holsti, Ole R. (1968). “Content Analysis”. In Handbook Of Social Psychology, Vol. 2. 2nd ed.. Edited by G. Lindzey and E. Aronson. Reading, MA: Addison-Wesley, s. 596–692.
Holsti, Ole R. (2009). “Evaluative Assertion Analysis”. In The Content Analysis Reader. Edited by K. Krippendorff and M. A. Bock. Thousand Oaks, California: Sage, s. 156–162.
Demir, Zekiye (2013). “Diyanet Hutbelerinde Kadın Söylemi (2001–2011)”. Toplum Bilimleri Dergisi, 7 (14), ss. 95–118.
Demirci, Muhsin (2016). Kur’an’ın Ana Konuları. İstanbul: MÜİFAV Yay..
Dovring, Karin (2009). “Quantitative Semantics In 18th Century Sweden”. In The Content Analysis Reader. Edited by K. Krippendorff and M. A. Bock. Thousand Oaks, California: Sage, s. 4–8.
Fazlurrahman (2009). Major Themes of the Qur’an (2nd ed.). Chicago: The University of Chicago Press.
Franzosi, Roberto (2007). “Content Analysis: Objective, Systematic, and Quantitative Description of Content”. In Content Analysis, Vol. 1. Edited by R. Franzosi. Thousand Oaks, CA: Sage, pp. xxi–l.
Gavora, Peter (2015). “The State-of-the-Art of Content Analysis”. Neveléstudomány, 2015/1, s. 6–18.
Glesne, Corrine (2013). Nitel Araştırmaya Giriş. 2. Bs.. Çev. Ed. Ali Ersoy, Pelin Yalçınoğlu. Ankara: Anı.
Griffin, William Paul (1997). The God of the Prophets: An Analysis of Divine Action. Sheffield, England: Sheffield Academic Press.
Guérin-Pace, France (1998). “Textual Statistics: An Exploratory Tool For The Social Sciences”. Population: An English Selection, Special Issue New Methodological Approaches in the Social Sciences, 10 (1), pp. 73–95.
Günaydın, Fatih (2013). Toplumsal ve Dini Değerlerin Görsel Medyada Sunumu Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme: Ekmek Teknesi Dizisi Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Holsti, Ole R. (1968). “Content Analysis”. In Handbook Of Social Psychology, Vol. 2. 2nd ed.. Edited by G. Lindzey and E. Aronson. Reading, MA: Addison-Wesley, s. 596–692.
Holsti, Ole R. (2009). “Evaluative Assertion Analysis”. In The Content Analysis Reader. Edited by K. Krippendorff and M. A. Bock. Thousand Oaks, California: Sage, s. 156–162.
Hsieh, Hsiu-Fang and Sarah E. Shannon (2005). “Three Approaches to Qualitative Content Analysis”. Qualitative Health Research, 15 (9), pp. 1277–1288.
http://www.bibleserver.com/index.php, erişim tarihi: 30.09.2016
Izutsu, Toshihiko (1975). Kur’an’da Allah ve İnsan. Çev.: Süleyman Ateş. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
İz, Yaşar (2011). 28 Şubat Sürecinde Yazılı Basın ve Din: Hürriyet ve Yeni Şafak Gazetesi Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kaplan, Abraham (1943). “Content Analysis and the Theory of Signs”. Philosophy of Science, Vol. 10, No. 4, pp. 230–247.
Khalifa, Rashad (1982). Qur'an: Visual Presentation of the Miracle. Tucson, Arizona: Islamic Productions.
Krippendorff, Klaus H. (1967). An Examination Of Content Analysis: A Proposal For A General Framework And An Information Calculus For Message Analytic Situations. Doctoral Dissertation. Urbana, Illinois: The Graduate College of the University of Illinois.
Krippendorff, K. (1989). “Content Analysis”. International Encyclopedia Of Communications, Vol. 1. Edited by E. Barnouw, et al.. New York, NY: Oxford University Press, pp. 403–407.
Krippendorff, K. (2004). Content Analysis: An Introduction to Its Methodology (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Krippendorff, K. (2013). Content Analysis: An Introduction to Its Methodology (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Kümbetoğlu, Belkıs (2012). Sosyoloji ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. 3. Bs.. İstanbul: Bağlam.
Lasswell, Harold D., Daniel Lerner, and Ithiel de Sola Pool (1952). The Comparative Study of Symbols: An Introduction. Stanford, CA: Stanford University Press.
Lasswell, Harold D., Nathan Leites vd. (1949). Language Of Politics: Studies In Quantitative Semantics. Cornwall, NY: Cornwall.
M. Fuad Abdülbaki (1990). el–Mucemü’l–Müfehres li–Elfazi’l–Ķurani’l–Kerim. İstanbul: Çağrı.
Mayring, Philipp (2001). Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş. Çev. Adnan Gümüş, M. Sezai Durgun. Ankara: BilgeSu.
Muhammed el-Gazali (1409). el–Mehavir’ul–Hamse l’il–Kur’âni’l–Kerim. Kahire: Dâru’ş–Şüruk.
Neuendorf, Kimberly A. (2002). The Content Analysis Guidebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
Neuman, W. Lawrence (2014). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches. 7th Ed.. Essex: Pearson.
Okumuş, Ejder (2010). “İbn Haldun’da Kur’an’ı “Sosyolojik” Okuma”. Tarihten Günümüze Kur’an’a Yaklaşımlar. Ed.: Bilal Gökkır vd. içinde. İstanbul: İlim Yayma Vakfı, ss. 339–375.
Onay, Ahmet (2004). “Diyanet Hutebelerinin Muhteva Analizi: Diyanet İşleri Başkanlığı’nın 1999 Yılı Hutbeleri Örneği”. İslami Araştırmalar Dergisi, 17 (1), ss. 1–13.
Osgood, C. E., G. J. Suci & P. H. Tannenbaum (1975). The Measurement Of Meaning. Ninth Printing. Urbana: University of Illinois Press.
Özbolat, Abdullah (2013). “Hutbelerde Söylem Değişimi: Diyanet Hutbeleri Örneği”. Uluslararası Sosyal Arastırmalar Dergisi, 7 (29), ss. 662–679.
Pitch Interactive (2016). http://pitchinteractive.com/. Erişim Tarihi: 16.08.2016.
Rigel, Nurdoğan (2009). “Umberto Eco’yla Metin Okuma: Metinde “Tutuklu Anlamı” Özgürleştirme Yöntemi”. Metin Çözümlemeleri (Ed.: Y. G. İnceoğlu, N. A. Çomak) içinde. İstanbul: Ayrıntı, ss. 81–98.
Rippin, Andrew (1996). “The Commerce of Eschatology”. in S. Wild (ed.), The Qurān as Text. Leiden: Brill, s. 125–135.
Schmid, Nora K. (2010). “Quantitative Text Analysis And Its Application To The Qur’an: Some Preliminary Considerations”. In The Qur’an In Context: Historical And Literary Investigations Into The Qur’anic Milieu. Edited by A. Neuwirth, N. Sinai and M. Marx. Leiden: Brill, pp. 441–460.
Sezgin, Fatih (1993). Dil ve Edebiyatta İstatistik ve Bilgisayar Uygulamaları. İstanbul: Dergah.
Stone, Philip J., et al. (1966). The General Inquirer: A Computer Approach to Content Analysis. Massachusetts: The M.I.T. Press.
Stone, Philip (2000). “Content Analysis”. Encyclopedia of Sociology. Vol. 1. 2nd ed. Edited by Edgar F. Borgatta and Rhonda Montgomery. New York, NY: Macmillan Reference USA, pp. 417–422.
Şimşek, M. Said (1999). Kur’an’ın Ana Konuları. İstanbul: Beyan.
Tavşancıl, Ezel ve Esra Aslan (2001). İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon.
Toorawa, Shawkat M. (2011). “Hapaxes in the Quran: Identifying and Cataloguing Lone Words (and Loanwords)”. In New Perspectives on the Qur'an: The Qur'an in Its Historical Context 2. Edited by Gabriel Said Reynolds. New York, NY: Routledge, pp. 193–246.
Waples, Douglas, Bernard Berelson, and Franklyn R. Bradshaw (1940). What Reading Does to People: A Summary of Evidence on the Social Effects of Reading and a Statement of Problems for Research. Chicago: The University of Chicago Press.
Warner, Bill (2016). “The Status of Women in the Koran”. http://cspipublishing.com. http://cspipublishing.com/statistical/Trilogy Stats/Womans_Status_in_the_Koran.html, Erişim Tarihi: 16.08.2016.
Weber, Max (2009). “Towards A Sociology Of The Press: An Early Proposal For Content Analysis”. Translated by K. Krippendorff. In The Content Analysis Reader. Edited by K. Krippendorff and M. A. Bock. Thousand Oaks, California: Sage, s. 9–11.
Weber, R. Philip (2004). “Content Analysis”. In Social Research Methods: A Reader. Edited by Clive Seale. London: Routledge, pp. 117–124.
White, Marilyn D. and Emily E. Marsh (2006). “Content Analysis: A Flexible Methodology”. Library Trends, 55 (1), pp. 22–45.
Yılmaz, Hasan (2014). Kur’an’ın Konu Tertibi ve İçerik Tahlili. Ankara: Fecr.
YÖK (2016). Tez Merkezi: Tez Bilgileri Detay. https://tez.yok.gov.tr /UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp, Erişim Tarihi: 22 Temmuz 2016.