Kırım Tatar Müzik Geleneğinde Taşıyıcı Bir Unsur Olarak Kırım Tatar Kadınları: "Apakaylar" ve "Kartanaylar"1

Müziksel/kültürel kimlik çalışmaları, cinsiyet bağlamında kadın ve erkek olmak üzere iki farklı temel özne içerir. Bu özneler genel-geçer algıya göre, hiyerarşik bir düzende ele alınırken, erkekler öncül; kadınlar ise soncul olarak değerlendirilir. Temel olarak bu hiyerarşik düzene bir tepki olarak gelişen feminist yaklaşımlar, erkek lehine olan bu algının değiştirilmesini ve kadınların da aynı düzeyde ele alınmasını hedefler. Kırım Tatar sosyal yaşamında kadın cinsiyeti toplumdan soyutlanmış, katı normlar aracılığıyla kısıtlanmış ve bir alana hapsedilmiş değildir. Özellikle müzik kültürünün/geleneğinin sürdürülmesi bakımından Kırım Tatar kadınları, enstrüman çalımından, vokal formlara ve danslara kadar birçok müziksel edimin içinde yer almışlardır. Kırım Tatar dilinde yaş kategorilerine göre "Apakaylar" (genç kadınlar) ve "Kartanaylar" (ihtiyar kadınlar) olarak nitelendirilen Tatar kadınlarının, Tatar kültürel kimliğinin müzik yoluyla taşınmasında ve aktarılmasındaki aktif rolleri bu makalenin konusunu oluşturur. Bu makale Türkiye'de (Eskişehir, İstanbul/Çatalca ve Ankara/Polatlı) ve Ukrayna'nın Kırım bölgesinde gerçekleştirilen alan çalışmalarındaki gözlemler, görüşmeler ve müzik derlemelerinden elde edilen veriler ışığında oluşturulmuştur

The Crimean Tatar Women As A Conveyor Component In The Tradition Of Crimean Tatar Music: "Apakays And Kartanays"

The studies of musical/cultural identity includes two different basic subjects as woman and man in the context of gender. According to the perception that is generally accepted, the men are appraised as the former the women, are appraised as the secondary. The feminist approaches that have basically been developed as a reaction to this perceptional hierarchical order aim to change this sense which is in the favor of the men by getting the women to be taken up in the same level with the former. The fact that the young women are called as Apakays and the old ones are called as Kartanays, accordingly with their age categories in the language of The Crimean Tatar and these Tatar women have active roles in carrying and transferring their cultural identity by means of music constitutes the main topic of this article

PDF

___

Agat, S. (2002). Kırım Türkleri Halk Ounlları ve Geleneksel Giysileri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Altuntek, N. S. (2009). Yerli'nin Bakışı Etnografya: Kuram ve Yöntem. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Assmann, J. (2001). Kültürel Bellek. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Atabey, N. (2010, Mart 08). Şefika Gaspıralı ve ilk kadın dergisi "Alemi Nisvan" (Hanımlar Dünyası). Mart 03, 2015 tarihinde Haberiniz: http://www.haberiniz.com.tr/yazilar/koseyazisi7651-
Sefika_Gaspirali_ve_ilk_kadin_dergisi_Alemi_Nisvan_Hanimlar_Dunyasi.h tml adresinden alındı
Auerbach, S. (2007). Şarkıdan Ağıta: Bir Yunan Köyünde Kadınların Müzikal Rolü. Dans Müzik Kültür / Folklora Doğru, 221-244.
ERSOY, İ. (2010). Diaspora Müzik ve Kimlik. İzmir : Ege Üniversitesi. Hablemitoğlu, Ş. H. (1998). Şefika Gaspıralı ve Rusya'da Türk Kadın Hareketi (1893-1920). Ankara: Ajans-türk Matbaacılık.
Kara, K. A.-Ç. (2002). Eskişehir Tatarlarının Kültürel Kimlik Göstergeleri Zamana Uyumlu Gelenekler. Eskişehir.
Kırım Postası. (1998). Kırım Postası, Yıl 1, Sayı 3, 10.
Koskoff, E. (2007). Sol Alanda Tek Başına: Post-Postmodern Bilimin, Müzikoloji ve Etnomüzikoloji Alanlardaki Feminist ve Toplumsal Cinsiyet Temelli Çalışmalara Etkileri 1990-2000. Dans Müzik Kültür/Folklora Doğru, 205-220.
Kurt, B. (2007). Dans Sahnesinde Kadınlar. Dans Müzik Kültür / Folklora Doğru, 245-258.
Mcclary, S. (2007). Bir Disiplini Yeniden Şekillendirmek: 1990'larda Müzikoloj ve Feminizm. Dans Müzik Kültür / Folklora Doğru, 175-205.
Özdil, M. (2009). İsmail Gaspralı'nın Din ve Toplum Anlayışı. Isparta: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Pierre Bourdieu, R. C. (2014). Sosyolog ve Tarihçi. İstanbul: Açılım Kitap.
Stone, R. M. (2008). Theory for Ethnomusicology. New Jersey: Pearson Education Inc.
Şen, R. (2002, Haziran). Görüşme. (İ. Ersoy, Röportaj Yapan)