Kıbrıs Türk Kimliğinin İnşasında Atatürk İlke ve İnkılâplarının Etkisi*

Bu çalışmanın amacı, Kıbrıs Türk milliyetçiliğinin doğuşu ve Atatürk İlke ve İnkılâp Hareketlerinin Türk milliyetçiliği üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Bu dönemi en iyi şekilde anlayabilmek için Kıbrıs Adası'nın Osmanlı İmparatorluğu yönetimi ile başlayan ve İngiltere Hükümeti dönemiyle devam eden süreci genel hatları ile anlatılmaya çalışıldı. Kıbrıs Rum toplumunun milliyetçilik hareketleri ile Kıbrıs Türk toplumunun milliyetçilik hareketleri ayrı ayrı ele alınarak, Kıbrıs Türk toplumunda dönemin aydın kesiminin Türk milliyetçiliğinin gelişmesindeki etkileri üzerinde durulmuştur. Kıbrıs Türk toplumunun, kendilerini Anadolu'nun bir parçası olarak görmeleri ve Atatürk'ün de Kıbrıs Türk toplumuna değer veren davranışlar sergilemesi iki toplum arasındaki ilişkilerin gelişmesinde etkili olmuştur. Çalışmanın sonucunda, Kıbrıs Türk toplumunun; Kıbrıs Rum toplumunun Enosis propagandaları ve İngiltere'nin baskı politikaları karşısında vermiş olduğu mücadele üzerinde durulmuş ve Atatürk İlke ve İnkılâpları'nın Türk toplumu üzerindeki etkileri araştırılmıştır.

The Impact of Ataturk's Principles and Reforms in the Construction of Turkish Cypriot Identity

The aim of this study Turkish Cypriot was the emergence of nationalism and Ataturk's principles and Turkish revolution Movements, was to investigate the effects on Turkish nationalism. The best way in order to understand this period of the Ottoman Empire, starting with the administration of the island of Cyprus, the UK government tried to explain in general terms the ongoing process of the era. Nationalist movements of the nationalist movements of the Greek Cypriot community and the Turkish Cypriot community were undertaken separately the intellectuals of the period of the Turkish Cypriot community has been focused on the effects on the development of Turkish nationalism. The Turkish Cypriot community see themselves as part of Anatolia, and Ataturk's exhibit behavior that values the Turkish Cypriot community has been influential in the development of relations between the two communities. As a result of, Cyprus enosis of the Greek Cypriots the Turkish Cypriot community in the face of opperession propaganda and focused on the fight that gave England and Ataturk's Principles and Reforms Turkish the effects on society were investigated.

PDF

___

A. Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Fon Kodu: 030.10.0.0, Yer No: 28.159.2
BCA, Fon Kodu: 030.10.0.0, Yer No: 106.695.47
B. Resmi Yayınlar
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi
C. Araştırma Eserler
Afet, "Türk İstiklali ve Lozan Muahedesi", Belleten, Cilt: II, Sayı: 7/8, (1994): 277-291.
Akın, Veysi, "Kıbrıs Sorunu'nun Ortaya Çıkışı ve Gelişmeler", Kıbrıs Laboratuvarı, (ed.) Şenol Kantarcı, İstanbul: Aktüel Yayınları, 2005, s. 33-53.
Akıncı, Abdulvahap, "Milliyetçilik Kuramları", C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), (2014): 131-150.
Alasya, Halil Fikret,"Atatürk İnkılâpları ve Kıbrıs Türkleri", Kemalist Atılım Dergisi, 24, (1983): 13-15.
Altan, Mustafa Haşim, Atatürk Devrimlerinin Kıbrıs Türk Toplumuna Yansıması, Ankara: KKTC Milli Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları - 39, 1997.
Atatürk, Mustafa Kemal, "Nutuk",c. I, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, 10. bs., İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1970.
Ateş, Nevin Yurdsever, "Lozan'dan Kıbrıs Cumhuriyeti'ne_____", Karizma, 18, (2004): 19-30.
Birmeç, Meryem, "Kıbrıs Türk Basını'nda Lozan Barış Antlaşması", Yüksek Lisans Tezi, A. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005.
Cantemur, Türkan, "Türkiye-İtalya İlişkileri (1930 - 1950)", 38. ICANAS (İnternational Congress of Asian and North African Studies), II. Cilt, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları: 14/2, (2012): 779-813.
Çağlayan, Pınar, "Kıbrıs'taki Milliyetçiliklerin Düşünsel Kökenleri ve Tarihsel Gelişimi (1878-2004)" Doktora Tezi, A. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
Çakmak, Zafer, "Kıbrıs'tan Anadolu'ya Türk Göçü (1878-1938)", A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 36, (2008): 201-223.
Çakmak, Zafer, Kıbrıs'ta İsyan-Kıbrıslı Rumların 1931 Enosis İsyanı ve Kıbrıs Türklerine Etkisi, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2009.
Çay, Abdulhaluk, Kıbrıs'ta Kanlı Noel - 1963, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları: 93 Seri I-Sayı: A.13, 1989.
Demiryürek, Mehmet, "Cumhuriyet Hükümetleri, Atatürk Devrimleri ve Kıbrıs Türk Basını (1920 - 1940)", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Cumhuriyetin 80. Yılına Armağan, (2004): 135-182.
Demiryürek, Mehmet, "Lozan Sonrası Kıbrıs'tan Anadolu'ya Türk Göçü (1923-1926)" Toplumsal Tarih, 115, (2003): 90-93.
Emgili, Fahriye, "Kıbrıs'tan Türkiye'ye Yapılan Göçlerin Kıbrıs Türk Basınına Yansımaları (1923 - 1938)", Karadeniz Araştırmaları, 39, (2013): 111-136.
Gazioğlu, Ahmet C., Enosis Çemberinde Türkler 2. bs., Lefkoşa: Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi (CYREP), 2000.
Gazioğlu, Ahmet C, İngiliz İdaresinde Kıbrıs (1878 - 1960) Cilt:1 Statü ve Anayasa Meseleleri, Lefkoşa: Ekin Basımevi, 1960.
Göktürk, Turgay Bülent, "Rumlar'ın Kıbrıs'taki Enosis İsteklerinin Şiddete Dönüşmesi: 1931 İsyanı; Öncesi ve Sonrası", ÇTTAD, VII(16 - 17), (2008): 335-363.
Gürel, Şükrü Sina, Kıbrıs Tarihi (1878 - 1960) Kolonyalizm, Ulusçuluk ve Uluslararası Politika, Ankara: Kaynak Yayınları, 1984.
Hale, William, Türk Dış Politikası 1774 - 2000, çev. Petek Demir, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2003.
İsmail, Sabahattin ve Birinci, Engin, Atatürk Döneminde Türkiye - Kıbrıs İlişkileri 1919 - 1938, KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınları - 14, 1989.
İsmail, Sabahattin, "Atatürk'ün Kıbrıs'a ve Kıbrıs Türklerine Verdiği Önem (2. Bölüm)", Müdafaa-i Hukuk Dergisi, erişim tarihi 04.06.2015, http://mudafaai-hukuk.com.tr/arsiv/eylul01_14.html
Kamel, Ayhan, 1923'ten Günümüze Türk Dış Politikası ve Diplomasisi, İstanbul: İnkılâp Yayınevi, 2014.
Kızılyürek, Niyazi, "Rauf Denktaş ve Kıbrıs Türk Milliyetçiliği", Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce, (ed.) Tanıl Bora, İstanbul: İletişim Yayınları, 2009, c.4, 4. bs., s.335-344.
Kızılyürek, Niyazi, Milliyetçilik Kıskacında Kıbrıs, 4. bs., İstanbul: İletişim Yayınları, 2011.
Koloğlu, Orhan, "İngiliz Gözüyle Lozan", Popüler Tarih, 35, (2003): 68-73.
Korkmaz, Zeynep, "Atatürk ve Dil Devrimi", Tarih Tarih Dergisi, erişim tarihi 05.04.2015, http://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=355584
Nesim, Ali, "Kıbrıs Türklerinde Atatürk İlke ve İnkılâpları", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 5(14), (1989): 309-341.
Oran, Baskın, "Lausanne Barış Antlaşması", Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, (ed.) Baskın Oran, İstanbul: İletişim Yayınları, 2013, c. I, 18. bs., s.215-238.
Öksüz, Hikmet, "Lozan'dan Sonra Kıbrıs Türkleri'nin Anavatana Göçleri", Tarih ve Toplum Dergisi 32(187), (1999): 35-38.
Önalp, Ertuğrul, Geçmişten Günümüze Kıbrıs, 2. bs., Ankara: Berikan Yayınevi, 2010.
Özmen, Süleyman, Avrasya'nın Kırılma Noktası KIBRIS, 3. bs., İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2007.
Özoran, Beria Remzi, "Atatürk İnkılâpları ve Kıbrıs Türk'ü (2)", Türk Kadını Dergisi, 32, (1969): 28-29.
Özoran, Beria Remzi, "Atatürk İnkılâpları ve Kıbrıs Türk'ü (4)", Türk Kadını Dergisi, 34, (1969): 26-27.
Özoran, Beria Remzi, "Atatürk İnkılâpları ve Kıbrıs Türk'ü (5)", Türk Kadını Dergisi, 35, (1969): 29-31.
Özoran, Beria Remzi, "Atatürk İnkılâpları ve Kıbrıs Türk'ü (6)", Türk Kadını Dergisi, 37, (1969): 27-28.
Özoran, Beria Remzi, "İstiklal Harbi Sırasında Kıbrıs Türkünün Anavatana Yardım Kampanyası", Kıbrıs Mektubu Dergisi, 14(6), (2001): 42-45.
Özoran, Beria Remzi "Kıbrıs'ta Türk Gazeteciliği - İngiliz Geçici İdaresi Devrinde", Türk Kültürü, 41, (1966): 471-476.
Özoran, Beria Remzi, "Kıbrıs'ta Türk Gazeteciliği", Türk Kadını Dergisi, 40, (1969): 24-25.
Özoran, Beria Remzi, Mustafa Kemal Atatürk İnkılâbı ve Kıbrıs Türkü, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1989.
Sakin, Serdar ve Dokuyan, Sabit, Kıbrıs ve 6-7 Eylül Olayları (Menderes ve Zorlu'nun Tarihi Sınavı), İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2013.
Sarıkaya, Makbule, "Cumhuriyet'in İlk Yıllarında Bir Sosyal Hizmet Kurumu: Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti", A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 34, (2007): 321-338.
Seha L. Meray, Lozan Barış Konferansı Tutanak Belgeler, Takım II, Cilt: II, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları: No. 348, Ankara. (Uluslararası Literatürde; "Yakın Doğu Sorunları Üzerine Lausanne Konferansı, 1922-1923")
Sonyel Salahi R., "İngiliz Dışişleri Belgelerine Göre: Osmanlı Padişahı Abdülhamit, 48 Saat İçinde Kıbrıs'ı İngilizlere Nasıl Kiraladı", Belleten, Cilt: XLII, Sayı: 168 (1978): 727-759.
Sonyel Salahi R., "İngiliz Yönetiminde Kıbrıs Türklerin Varlık Savaşımı (1878- 1960)", Belleten, Cilt: LIX, Sayı: 224, (1995): 133-187.
Soysal, İsmail, Türkiye'nin Siyasal Andlaşmaları, I. Cilt (1920 - 1945), 3. bs., Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2000.
Sönmezoğlu, Faruk, İki Savaş Sırasında ve Arasında Türk Dış Politikası, İstanbul: Der Yayınları, 2011.
Şahin, İsmail, "Geçmişten Günümüze Kıbrıslı Rumlar: Dil, Din ve Kimlikleri", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 39, (2015): 340-353.
Şahin, İsmail, "İngiltere'nin Akdeniz Siyasetinde Kıbrıs (1580-1878)", Asia Minor Studies, Cilt: 4, Sayı: 7, (2016): 149-176.
Şahin, İsmail, Kıbrıs'ta Siyasal Çatışmaların Toplumsal Kökeni, Ankara: Sonçağ Yayınları, 2016.
Şahin, İsmail ve Müezzinoğlu, Ersin "Lokarno ve Musul Kıskacında Türk Dış Politikası", İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 5, (2016): 641-676.
Şahin, İsmail ve Cemile Şahin, Mine Öztürk, "Barış Harekâtı Sonrasında Türkiye'den Kıbrıs'a yapılan Göçler ve Tatbik Edilen İskân Politikası", Turkish Studies - International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8/7, (2013): 599-630.
Şanlı, Hasan, Kıbrıs 1878 - 1924 Siyasal - Toplumsal Değişimler, 2. bs., Ankara: Güneş Matbaacılık T.A.Ş., 1967.
Taner, Tahir, "Lozan Muahedesi ve Kapitülasyonların İlgası", İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 7(4), (1941): 723-730
Toprak, Zafer, "80. Yıldönümünde Lozan Barış Antlaşması", Toplumsal Tarih 115, (2003): 64-71.
Tuncer, Hüner, Kıbrıs Sarmalı Nasıl Bir Çözüm?, Genişletilmiş 2. bs., Ankara: Kaynak Yayınları, 2012.
Tunçay, Mete, "Siyasal Tarih (1908-1923)", Çağdaş Türkiye Tarihi 1908-1980, (ed.) Sina Akşin, Ankara: Cem Yayınevi, 1989, s.27-85.
Turan, Orhan, Tarihten Günümüze Kıbrıs Türk Basını (1879 - 2009), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2013.
Ünlü, Cemalettin, Kıbrıs'ta Basın Olayı (1878 - 1981), Ankara: Basın Yayın Genel Müdürlüğü, 1981.
Yurdakul, Erdal, Kıbrıs Türkleri ve Atatürk İnkılâplarının Kıbrıs'ta Uygulanması, Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 2002.
Yümlü, Murat, "Yüzellilikler Meselesi, Mesud Fani ve Risalesi Üzerine Bir İnceleme" Hıstory Studies, Volume: 2, Issue: 3, (2010): 333-349.