Kıbrıs Cumhuriyeti’ne Gidilen Süreçte Nihat Erim ve Kıbrıs (1956-1960)

Bu çalışma İngiltere’nin 1950’li yıllarda Kıbrıs’tan çekilmek üzere aldığı karar sonrasında Nihat Erim’in Türkiye’nin Kıbrıs politikası konusunda yürüttüğü çalışmaları ele almaktadır. Nihat Erim, CHP’li bir siyasetçi olmasına rağmen Demokrat Parti’nin Türkiye’nin Kıbrıs politikasının oluşmasında aktif olarak görev almıştır. Nihat Erim’in Demokrat Parti iktidarı yönetiminde Kıbrıs konusundaki temel görevi, Türkiye’nin hukuki ve siyasi tezini oluşturmak ve oluşturulan bu tezi İngiltere ve Yunanistan’a karşı savunmak olmuştur. Bu doğrultuda Nihat Erim, 1956 yılında Başbakan Adnan Menderes’in görevlendirmesi doğrultusunda Türkiye’nin Kıbrıs’a yönelik tüm seçeneklerini içeren bir rapor hazırlayarak Türkiye’nin Kıbrıs konusundaki çizgilerinin belirlenmesine yardımcı olmuştur. Sonraki süreçte ise Nihat Erim, Türkiye’nin tezini Kıbrıs konusunun taraflarına anlatarak savunmuştur. Kıbrıs’ta bağımsız bir cumhuriyet idaresinin kurulması ile Nihat Erim’in Kıbrıs konusundaki en önemli görevi, Ada’daki Türklerin haklarını korumak üzere Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’nı hazırlamak olmuştur. Bu çerçevede çalışma, elde edilen veri ve belgeler ışığında, Nihat Erim’in 1956-1960 yılları arasında Türkiye’nin Kıbrıs politikasının kurumsallaşmasında üstlendiği misyonu ortaya koymaya çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Nihat Erim, Kıbrıs, Türkiye, Yunanistan

Nihat Erim and Cyprus in the Process Leading to the Republic of Cyprus (1956-1960)

This study approaches the studies carried out by Nihat Erim concerning Turkey’s Cyprus policy, following the UK’s decision to retreat from Cyprus in the 1950s. Although Nihat Erim was a politician from CHP, he was actively involved in the formation of Turkey’s Cyprus policy by Democrat Party. Erim’s main task concerning Cyprus under the administration of the DP government was to create Turkey’s legal and political thesis and to defend this thesis against the UK and Greece. Accordingly, Nihat Erim prepared a report containing all options of Turkey concerning Cyprus in accordance with the assignment of the President Adnan Menderes in 1956 and assisted in shaping Turkey’s lines concerning Cyprus. In the following process, Nihat Erim defended Turkey’s thesis against the parties of the Cyprus issue. Upon the establishment of an independent republic in Cyprus, Erim’s most important task on Cyprus was to draft the Constitution of the Republic of Cyprus to protect the rights of Turks on the island. In this context, the study endeavors to reveal the important mission undertaken by Nihat Erim in the institutionalization of Turkey’s Cyprus policy between 1956 and 1960, in the light of the data and documents acquired.

Keywords:

Nihat Erim, Cyprus, Turkey, Greece,

PDF

___

Armaoğlu, F. (1959). 1955 Yılında Kıbrıs Meselesinde Türk Hükümeti ve Türk Kamu Oyu. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 14 (2). s. 57-86.Erim, N. Bildiğim ve Gördüğüm Ölçüler İçinde Kıbrıs. 2. Baskı. Ankara: Ajans-Türk Matbaacılık Sanayii.Erim, N. (2005). Günlükler 1925-1979 II. Cilt. (Hzrl: Ahmet Demirel). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Fırat, M. (1999). Kıbrıs Sorunun Türk Dış Politikasına Etkileri (1955-1997). Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. s. 553-565.Fırat, M. (2002). Yunanistan’la İlişkiler. Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, (Ed., Baskın Oran), Cilt I, 6. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları. s. 576-614.Koçak, C. (2017). Demokrat Parti Karşısında CHP Bir Muhalefetin Analizi. İstanbul: Timaş Yayınları.Kodal, T. (2013). Kıbrıs Sorununun Çözümü Konusunda Bilinmeyen Bir Kaynak: Prof. Dr. Nihat Erim’in Başbakan Adnan Menderes’e Sunmuş Olduğu Rapor. Belgi Dergisi. 6 (II). s. 771-801.Roberts, J. M. (2003). Yirminci Yüzyıl Tarihi. (Çev., Sinem Gül). Ankara: Dost Kitabevi.Sakin, S., Dokuyan, S. (2010). Kıbrıs ve 6-7 Eylül Olayları (Menderes ve Zorlu’nun Tarihi Sınavı), İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.Türkmen, İ. (2017) “1950’li Yıllarda Türk Dış Politikası”, Türk Dış Politikası (1830-1989). (Ed., Serkan Kekevi, Yunus Emre Tekinsoy, İsmet Türkmen). Ankara: Berikan Yayınevi. s. 519-585.Uçarol, R. (2006). Siyasi Tarih 1789 - 2000, İstanbul, Filiz Kitabevi, 2006.