HAYVAN TASVİRLİ HAT ESERLERİ
İnsanlar, yaşadıkları coğrafyanın özelliklerini, çevrelerindeki bitkileri ve hayvanları da sanatlarına yansıtmışlardır. İslâm toplumundaki bazı hattatlar ise klasik hat eserleri vermekle birlikte hayvan tasvirli yazı kompozisyonları da yapmışlardır. Yazı ile resmin birleştirildiği kompozisyonlar arasında leylek, kuş, arslan, deve, at, papağan, fil, kelebek gibi figürlere rastlamak mümkündür. Bu hayvanların bazılarına dinî veya efsanevî değerler yüklenmiştir; bazıları ise günlük hayatta en çok görülen ve sevilen hayvanlardır. Gündelik hayatında devenin vazgeçilmez olduğu bir kültürden veya kuşu, papağanı olan bir kimseden bu hayvanların sanata yansıması çok normaldir. Birkaç istisna dışında büyük hattatlar genellikle yazı-resim denilen türde eserler vermemişlerdir. Bunun en büyük sebeplerinden birisi, ortaya bir resim çıkarmak istenirken hat sanatından taviz verilmesi zaruretidir. Hat sanatının kendine mahsus çizgilerinde saf bir güzellik varken bunları deforme ederek kelimelerle resim yapmak büyük sanatçılara pek cazip gelmemiştir. Tasvirli yazılar daha ziyade popüler kaygılarla ortaya çıkarılmıştır. Bu çalışmada hayvan tasvirli hat eserlerinden hat sanatı tarihi bakımından kayda değer örnekler üzerinde durulacaktır.
Calligraphy Works with Animal Depictions
Human beings have reflected the features of the geography they live in, plants and animals in their environment in their artistic works. Some calligraphers have given works of art with animal depictions besides classical calligraphy works. Among these compositions in which writing and drawing are combined are figures of stork, bird, lion, camel, horse, parrot, elephant and butterfly. Some of these animals were given religious or legendary values and some of them are the most commonly seen in daily life and most loved animals. Apart from a few exceptions, great calligraphers generally did not give works in script-drawing genre. One of the largest reasons of this is that it is necessary to make concessions on the art of calligraphy when trying to make a drawing. Calligraphic works with depictions generally emerged from popular concerns. In this study, remarkable calligraphy works with animal depictions will be examined in terms of the calligraphy history.
___
- Serin, Muhittin (2005), Hat Sanatı ve Meşhur Hattatlar, Kubbealtı Yayınları, İstanbul.
- Yazır, M. Bedreddin (1982), Medeniyet Aleminde Yazı ve İslam Medeniyetinde Kalem Güzeli, DİB Yayınları, Ankara.
