Dört Halife Dönemi Fetihlerinin Arka Planına Dair Bazı Mülahazalar

Bu makale, Yüksek Lisans Tezinden üretilmiştir. Dört Halife Döneminde yapılan fetihlerin incelendiği bu çalışmada; arka planda kalan unsurlar tespit edilmeye çalışılmıştır. ‎Hz. Peygamber’in vefatından sonraki ortamda en azından bazı Müslümanların savaşlara dair paradigmaları kaynaklara yansıdığı kadarıyla araştırılmıştır. Bu dönem fetihleri, Hz. Peygamber’in ardından oluşan yeni toplumsal yapının bir kısmının durumunu görmek bakımından ilgi çekicidir. Hz. Peygamber sonrası, Müslümanların geniş fetih hareketlerine girişmesinde, bireyler açısından ve otorite açısından farklı maslahatların gözetildiğini söylemek mümkündür. Bu maslahatlar kimi zaman da kesişebilmiştir. Bu dönem fetih hareketlerinde, dini, sosyal ve siyasi unsurlar, ekonomik kaygılar ile karışık bir şekilde rol oynamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Halifeler, Fetih, Ekonomi, Savaş

Some Considerations About the Background of the Conquests of the Four Caliphs

In this study, the elements in the background of Four caliphate conquests are explored. In the aftermath of the Prophet's death, at least some Muslim paradigms of war have been researched in according of the sources. This conquest, it is interesting to see the situation of a part of the new social structure which is formed after the Prophet. It is possible to say that after the Prophet, different attitudes towards the conquest movements of Muslims were observed in terms of individuals and authority. These affairs, sometimes intersected. In this conquest movements, religious, social and political elements played a mixed role with economic concerns. With these conquests, Muslims spread to a wide geography and became a center of power from both religious and social and political considerations.

Keywords:

Caliph Conquest, Economy, War, Jihad,

PDF

___

 Ağırakça, Ahmet, Hz. Ebû Bekir Devri, İslâm Tarihi, 1. bs. İstanbul: ‎Buruc Yay. 1998.‎  Akbaş, Mehmet, “Sûriye Fetihlerinde Müslümanları Başarıya Götüren ‎Sebepler Üzerine”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2008, cilt: ‎‎10, sayı: 2, s. 101-121‎  Apak, Adem, “Hz. Osman Dönemi Fetihleri”, Uludağ Üniversitesi ‎İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2000, cilt: IX, sayı: 9, s. 437-446.‎  Arnold, T.W, İntişari İslâm Tarihi, çev. Hasan Gündüzer, 2.bs., Ankara: ‎Akçağ Yayınları. 1982. ‎  Azimli, Mehmet, “Hulefâ-İ Râşidîn Döneminde Gerçekleşen İlk ‎Fetihlerin Sebepleri Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, İstem: İslâm ‎San’at, Tarih, Edebiyat Ve Mûsikîsi Dergisi, 2005, Cilt: Iıı, Sayı: 6, S. 177-‎‎194.‎  İsrafil Balcı, İlk İslam Fetihleri Savaş-Barış İlişkisi, 1. bs., İstanbul: Pınar ‎Yayınları, 2011.‎  Belâzurî, Ebi’l-Abbas Ahmed b.Yahya b. Cabir, Futuhu’l-Buldan, çev. ‎Mustafa Fayda, 2. bs. Ankara T.C. Kültür Bakaanlığı Yayınları, 1987. ‎  Çağatay, Neşet, İslâm Tarihi, 2. bs. Ankara: Türk Tarih Kurumu ‎Yayınları, 1993.‎  Çelebi, Ahmet, Örnek Halifeler Dönemi, çev. H. Fehmi Ulus, 1.bs. ‎İstanbul: Seriyye Kitapları, 1997.‎  Demircan, Adnan, Raşid Halifeler, 1.bs. İstanbul: Beyan Yayınları, 2015. ‎  Demirci, Abdurrahman, “Hz. Ebu Bekir’in Fetih Anlayışı”, Artuklu ‎Akademi: Mardin Artuklu Üniversitesi İlahiyat Bilimleri Fakültesi Dergisi, ‎‎2014, Cilt: I, Sayı: 1, S. 5-31‎  Ebû Yusuf, Yakup b. İbrahim (182), Kitabü’l-Harac, çev. Muhammed ‎Ataullah, sdlş. İsmail Karakaya, 1.bs., Ankara: Akçağ Yayınları, 1982.‎  Fayda, Mustafa, “Hz. Ebû Bekir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm ‎Ansiklopedisi (DİA) (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1993), X, 104. ‎  Fayda, Mustafa, Halid b. Velid, 1.bs. İstanbul: Çağ Yayınları, 1992.‎  Haddurî, Macid, İslâm Hukukunda Savaş ve Barış, çev. Fethi Gedikli, ‎‎1.bs. İstanbul: Yöneliş Yayınları, 1999.‎  Halife b. Hayyat, Tarihu Halife b. Hayyat (240), thk. Ekrem Ziya Umerî, ‎‎2. bs. Riyad: Daru’t-tayyibe, 1985. ‎  İbn- A’sem, Ebû Muhammed Ahmed b. A’sem el-Kufi (314), el-Futûh, ‎‎1.bs. Beyrut: Daru kutubi’l-ilmiyye, 1986.‎  İbn Abdi Rabih, Ahmet b. Muhammed el-Endelusi; el-İkdu’l-Ferid., 2.bs. ‎Beyrut:Daru’l-fikr, 1983.‎  İbn Abdilhakem, Ebi’l-Kasım Abdurrahman b. Abdilhakem b. A’yün ‎el-Kureşî, Fütuhu Mısr ve Ahbaruha, Thk. Muhammed Huceyî, 2.bs. ‎Beyrut Daru’l-fikr, 1996. ‎  İbn Asakir, Ebûl-Kasım Ali b. Hasen (620), Tarihu Medinet-i Dimeşk, ‎thk. S. Müneccid, 1.bs. Dimeşk: yy. ty. ‎  İbn Hıbban, Ebû Hatim Muhammed b.Hıbban İbn Ahmed et-Teminî ‎el-Busti. (354), es-Siretü’n-Nebeviyye Ve Ahbaru’l-Hulefa, thk: Seyyid Aziz ‎Bek, 1.bs. Beyrut: Müsssesetü Kutubi’s-Sikafiyye, 1991.‎  İbn Sa’d, Muhammed b. Sad b.Müni Ez-Zühri (230), et-Tabakatü’l-‎Kübra, 2. bs. Beyrut: Darü’t-türasi’l-Arabî, ty. ‎  İbnu’l-Esîr, Ebû’l-Hasan İzzettin Ali b. Ebi’l-Kerem Muhammed Eş-‎Şeyban el-Cezerî (630) El-Kamil Fi’t-Tarih, çev. Ahmet Ağırakça, 1.bs. ‎İstanbul: Bahar Yayınları, 1989. ‎  İbnü’l-Cevzî, Cemalüddin Ebi’l-Ferec Abdurrahman b. Ali el-Cevzî ‎‎(597) el-Muntazam fî Tevarihi’l-muluk ve’l-ümem, thk. Süheyl Zekkar, ‎‎2.bs. Beyrut: Daru’l-fikr, 1995.‎  Kapar, M. Ali, “Eyyamu’l-Arap”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi ‎‎(DİA) (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1992), XII, 14.‎  Kaşif, Seyyide İsmail, İslâm Tarihinin Kaynakları Ve Araştırma Metodları, ‎çev. M.Şeker, R.Savaş, R.Şimşek. 1.bs. İzmir: İl-Vak Yayınları, 1997.‎  Keeagan, John, Savaş Sanatı Tarihi, çev. Fusun Doruker, 1.bs. İstanbul: ‎Sabah Kitapları, 1995.‎  Kelpetin, Mahmut “Hz. Ebû Bekir Döneminde Irak Fetihleri”, Ekev ‎Akademi Dergisi -Sosyal Bilimler-, 2010, Cilt: Xıv, Sayı: 43, S. 267-288.‎  L.M., “Savaş”, Meydan Larousse, İstanbul 1963, XII, 41. ‎  Muir, William, The Caliphate: İts Rise, Decline and Fall, 1.bs. London, ‎‎1898.‎  Öz, Şaban, İslam Tarihi, 2.bs. İstanbul: Çizgi Kitabevi, 2013. ‎  Özdemir, Mehmet, “Fetih-Tebliğ İlişkisi”, Kutlu Doğum 2003: İslam’ın ‎Güncel Sunumu, 2006, s. 89-96.‎  Özdemir, Mehmet, Endülüs Müslümanları I, 3.bs., Ankara: Türkiye ‎Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.‎  Öztürk, Murat, “ Zâtüssavârî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi ‎‎(DİA) (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2003), 44, 152-3. ‎  Suyutî, Celalettin Abdurrahman B. Ebû Bekir (911), Tarihu’l-Hulefa, ‎‎1.bs. İstanbbul: Eser Neşriyat, ty.‎  Taberî, Ebû Ca’fer (307), Tarihu’l-Ümem Ve’l-Muluk, 1.bs. Beyrut: Daru’l-‎fikr, 1987. ‎  Töre Sivrioğlu, Ulaş, “İlk İslâm Fetihleri Ve Sâsâni Devleti’nin ‎Çöküşü”, Turkish Studies = Türkoloji Araştırmaları, 2015, Cilt: X, Sayı: 9, ‎S. 389-428.‎  Watt.W Montagomory, İslâm Avrupa’da, çev. Hulusi Yavuz. 1.bs. ‎İstanbul, MÜİF Yayınları, 1989.‎  Yakubî, Ahmed b.Ebi Yakup b.Cafer b. Vehb b. Vazıh el-Katibî el-‎Abbasî, Tarihu’l-Ya’kûbî, 2.bs. Beyrut: Daru sadır, 1995. ‎  Yaman, Ahmet, İslâm Devletler Hukukunda Savaş, 1.bs. İstanbul: Beyan ‎Yayınları, 1998.‎  Yıldız, Hakkı Dursun, “Ecnadeyn” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm ‎Ansiklopedisi (DİA) (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1994), X, 385.‎  Yüksel, Ahmet Turan, “Bazı Batılı Araştırmacılara Göre İlk ‎İslam Fetihleri”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1996, Sayı: ‎‎6, S. 169-196.‎