Yakın Geçmişte Camilerin Farklı Kurumlara Tahsisi ve Askeri lı Kullanımı Üzerine Bir İnceleme

1923-1950 arası dönem, Türkiye Cumhuriyeti'nin inşa ve yeni baştan yapılandığı bir sürece işaret etmekteydi. Bu dönemin hakimi olan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), 27 yıl boyunca iktidar koltuğunda oturdu. Bir devrim partisi olarak CHP öncülüğünde yürütülen politikalar ve toplum mühendisliğiyle ilgili olarak literatürde çeşitli eleştiriler söz konusudur. Yapılan eleştirilerden birini de tek parti dönemindeki cami politikaları oluşturur. Bu çalışmanın odaklandığı husus da geçmişten günümüze tartışılagelen bu konudur. Lakin bu çalışma, satılan cami ve mescitlerden ziyade askeriye tarafından kullanılan, farklı kurumlara tahsis edilen camiler üzerine yoğunlaşmaktadır. Çalışmada 1920'lerden 1950'ye farklı işler için kullanılan camiler, konuyla ilgili yapılan değerlendirmeler ve yasal düzenlemeler ele alınmaktadır.

A Research on the Allocation of Mosques to the Various Institutions and Their Military Use in the Near Past

The term between 1923 and 1950, is the period in which the Republic of Turkey was constructed and restructured. The Republican People's Party (CHP), the ruling party of this period, had the power for 27 years. There are various criticisms in the literature related to the politics and social engineering carried out under the leadership as a revolutionary party. One of these criticisms is the mosque policies in the single-party regime. The issue, which has been discussed from the past to the present, has been focused on in this study. However, the study focuses on the mosques used for military purposes or allocated to the other institutions rather than the mosques and prayer rooms that were sold. The mosques used for different purposes between 1920s and 1950s, the evaluations and the legal acts on this issue are discussed in this study.

___

  • Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA], 030.10/15.84.4.
  • BCA, 030.10/26.151.24.
  • BCA, 030.01/56.344.8.
  • BCA, 030.01/66.414.7
  • BCA, 030.10/73.480.4.
  • BCA, 030.10/127.911.20.
  • BCA, 030.10/139.998.2.
  • BCA, 030.10./139.998.6.
  • BCA, 030.10/192.315.17.
  • BCA, 030.10/192.316.2.
  • BCA, 030.10/192.316.5.
  • BCA, 030.10/192.316.10.
  • BCA, 030.10/192.317.9.
  • BCA, 030.10/192.317.10.
  • BCA, 030.10/192.318.1.
  • BCA, 030.10/192.318.12.
  • BCA, 030.10/192.318.16.
  • BCA, 030.10/192.318.18.
  • BCA, 030.10/192.318.26.
  • BCA, 030.10/192.318.35.
  • BCA, 030.10/213.446.5.
  • BCA, 030.10/213.447.11.
  • BCA, 030.18.1.2/49.79.6.
  • BCA, 030.18.1.2/57.61.4.
  • BCA, 030.18.1.2/109.70.6.
  • BCA, 030.18.1.2/110.15.11.
  • BCA, 030.18.1.2/115.82.15.
  • BCA, 030.18.1.2/115.99.2.
  • BCA, 030.18.1.2/125.18.16.
  • BCA, 51.0/8.67.16.
  • BCA, 51.0/13.115.75
  • BCA, 180.09/31.168.16.
  • Belgesel Nitelikli Kaynaklar Resmi Gazete, 16 Kanunusani 1933, Sayı:2305.
  • Resmi Gazete, 22 Teşrinisani 1935, Sayı:3163.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, 15.11.1935.
  • TBMM Tutanak Dergisi, 4 Mayıs 1953.
  • Diğer Kaynaklar
  • Eygi, Mehmed Şevki, Yakın Tarihimizde Câmi Kıyımı, Tarih ve İbret Yayınları, İstanbul, 2003.
  • Esen, A. Kıvanç, "Tek Parti Dönemi Cami Kapatma/Satma Uygulamaları", Tarih ve Toplum - Yeni Yaklaşımlar 13, (Güz 2011): 91-158.
  • Öztürk, Nazif, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Ankara: TDV Yayınları, 1995.