Aile ve Dini Rehberlik Bürolarına Yapılan Başvurular Bağlamında Ailede Ortaya Çıkan Sorunların Analizi: İstanbul Örneği

Toplumların varlığı ve devamı açısından en önemli kurum olan aile, özellikle son 50 yılda geçirmiş olduğu dönüşümler nedeniyle tarih boyunca görülen en büyük çözülmeyi yaşamaktadır. Bu nedenle, günümüz hukuk sistemleri, ailede ve özellikle eşler arasında yaşanan çatışma ve anlaşmazlıkların sonlandırılması için farklı arabuluculuk yöntemleri geliştirerek ortaya çıkan sorunlara çözüm arayışına girmiştir. Hukuki normların yanında dini ve ahlaki ilkeler temelinde uygulanan çözüm yöntemleri de geçmişte olduğu gibi günümüzde de kullanılmaktadır. Bu açıdan bu çalışmada İslam temelli ilkeler doğrultusunda aile içi ve özellikle eşler arası sorunlarda dini danışmanlık faaliyetleri yürüten Aile ve Dini Rehberlik Bürolarına yapılan başvurular İstanbul örneklemi bağlamında ele alınmıştır. Araştırmada 2016-2021 yılları arasındaki 5 yıllık süreç içerisinde İstanbul genelindeki Aile ve Dini Rehberlik Bürolarına yapılan başvurular ele alınmıştır. 2016-2021 yılları arasında İstanbul’daki bürolara yapılan başvurular incelendiğinde, “aile, çocuk, evlilik-nikâh-boşanma, genç, kadın, sağlık ve sosyal durumlar” şeklinde ana başlıklara ayrıldığı görülmüştür. Başvurular arasında en fazla başvuru 6328 adet ile “evlilik-nikâh-boşanma” ana başlığında olmuştur. “Aile” ana başlığı 5369 adet başvuru ile ikinci sırada yer almış, onu 1500 başvuru adedi ile “sağlık” ana başlığı izlemiştir. “Sosyal Durumlar” ana başlığı ise toplam 186 başvuru ile son sırada yer almıştır. Çalışmada bu ana konular ve alt başlıkları incelenerek bazı veriler ışığında değerlendirmeleri yapılmıştır. Yine bu çalışmada, Diyanet İşleri Başkanlığı Aile ve Dini Rehberlik Büroları Çalışma Yönergesi çerçevesinde bu büroların çalışma esaslarına, büroların misyonuna ve dini danışmanlara yönelik önerilere yer verilmiştir. Bu çalışma ile ayrıca, Aile ve Dini Rehberlik Bürolarında faaliyetleri yürüten din görevlilerinin aile içi ve özellikle eşler arası sorunların çözümüne yönelik olarak başvuru yapanlara katkılarının neler olabileceğine dair tespitlerin yapılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Aile ve Dini Rehberlik Büroları, Aile, Arabuluculuk, Eşler, Aile Hakemliği, İslam Dininde Arabuluculuk

Analysis of Family Problems in the Context of Applications to Family and Religious Guidance Offices: The Case of Istanbul

The family, which is the most important institution in terms of the existence and continuation of societies, is experiencing the greatest disintegration throughout history, especially due to the transformations it has undergone in the last 50 years. For this reason, today's legal systems have sought solutions to emerging problems by developing different mediation methods to end conflicts and disagreements in the family and especially between spouses. In addition to legal norms, solution methods applied on the basis of religious and moral principles are also used today as in the past. In this respect, in this study, applications made to the Family and Religious Guidance Offices, which carry out religious counseling activities in family and especially between spouses, in line with Islamic-based principles, are discussed in the context of Istanbul sample. In the research, the applications made to the Family and Religious Guidance Offices throughout Istanbul during the 5-year period between 2016-2021 were examined. When the applications made to the offices in Istanbul between the years 2016-2021 are examined, it is seen that they are divided into main headings as "family, children, marriage-nuptial-divorce, youth, women, health and social situations". Among the applications, the highest number of applications was in the main title of “marriage-nuptial-divorce” with 6328. The main title “Family” took the second place with 5369 applications, followed by the main title “health” with 1500 applications. The main title of “Social Situations” was in the last place with a total of 186 applications. In the study, these main topics and sub-headings were examined and evaluations were made in the light of some data. Again in this study, within the framework of the Directorate of Religious Affairs Family and Religious Guidance Offices Working Directive, the working principles of these offices, the mission of the offices and suggestions for religious counselors are included. With this study, it is also aimed to determine what the contributions of the religious officials who carry out activities in the Family and Religious Guidance Offices can be to the applicants for the solution of the problems within the family and especially between the spouses.

Keywords:

Family and Religious Guidance Offices, Family, Mediation, Spouses, Family Arbitration, Mediation in Islam,

PDF

___

Aktay, Y. (2004). Modern Dünyada Ailenin Toplumsal Dönüşümü ve Muhtemel Geleceği Üzerine Mülahazalar. Fikir Dünyası Düşünce Dergisi 2, 70-77.
Aybey, S. (2015). Diyanet İşleri Başkanlığı Aile Ve Dini Rehberlik Bürolarına Gelen Soruların Analiz Ve Değerlendirilmesi (Ege Bölgesi Örneği) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
Bayer, A. (2018). Ailede Yaşanan Anlaşmazlıklar ve Çözüm Önerileri. Antakiyat/Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1(2), 215-234.
Bayer, A. (2013). Değişen Toplumsal Yapıda Aile: Eşler Arası Şiddet Ve Din İlişkisi Üzerine Bir Araştırma (Konya Örneği) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
Buhârî, M. (1992). el-Câmiʿu’s-sahîh. nşr. Bedreddin Çetiner. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Çalışkan, N. ve Aslanderen, M. (2014). Aile İçi İletişim ve Siber Yaşam: Teorik Bir Çözümleme. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 15 (2), 263-277.
Çopur, Z. ve Şafak, Ş. (2003). Ailede Gelirin Kullanımına İlişkin Karşılaşılan Problemlerin İncelenmesi. Aile ve Toplum (Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi) 6 (6).
Demir, E. (2006). Birey ve Aile Yaşamına İlişkin Konularda İnternet Kullanımının Belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Diyanet İşleri Başkanlığı Aile ve Dini Rehberlik Büroları Çalışma Yönergesi.
Ebû Dâvûd, S. (1992). es-Sünen. nşr. Bedreddin Çetiner. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Güleç, V. (2018). Aile İlişkilerinin Sosyal Medyayla Birlikte Çöküşü. Yeni Medya Elektronik Dergi 2(1), 105-120. İbn Mâce, M. (1972). es-Sünen. thk. Muhammed Fuâd Abdu’l-Bâkî. Mısır: y.y.
İmamoğlu, A. ve Ferşadoğlu, S. (2013). Psikolojik Açıdan Ergenlerde Dini Tutum ve Davranışların Tahlili. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (1), 19 – 40.
Karslı, E. (2019). Modernleşme Sürecinde Çözülen Aile Yapısı ve Kadının Yeniden İnşası. Uluslararası Hukuk ve Sosyal Bilim Araştırmaları Dergisi 1 (1), 1-14.
Kaşdibi, A. (2022). İslam Aile Hukukunda Şiddetli Geçimsizlik ve Aile Arabuluculuğu (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Karabük Üniversitesi, Karabük.
Kırman, A. ve Doğan, Ö. (2017). Anne-Baba Çocuk İlişkileri: Bir Meta-Sentez Çalışması. H.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 4 (1), 28-49.
Kızmaz, Z. ve Altuğ, S. (2019). Aile Sorunlarının Ortaya Çıkmasında Ebeveyn Müdahalelerinin Etkisi. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8(2), 538-557.
Köse, S. (2014). Genetiğiyle Oynanmış Kavramlar ve Aile Medeniyetinin Sonu. Konya: Mehir Vakfı Yayınları.
Mürsel, C. ve Onur, F. (2020). Aile ve Dini Rehberlik Bürosu Görevlilerinin Karşılaştıkları Problemlere Dini Danışmanlık ve Rehberliğin Katkısı (Bingöl Örneği). Antakiyat/Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (2), 231-255.
Müslim, M. (1992). el-Câmiʿu’s-sahîh. nşr. Bedreddin Çetiner. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Ortaylı, İ. (2007). Osmanlı Toplumunda Aile. İstanbul: Tan Yayınları.
Temel, A. (2019). İslam Aile Hukukundaki Arabulucu-Hakemlik Uygulamasının Türkiye’de Aile Arabuluculuğuna Muhtemel Katkıları. darulfunun ilahiyat 30 (2), 311-336.
Tezcan, M. (2010). Sosyolojiye Giriş. Ankara: Anı Yayınları.
Tirmizî, M. (1992). Sünenü’t-Tirmizî. nşr. Bedreddin Çetiner. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Yaşa, U. ve Yücer, H. M. (2019). Aile Bütünlüğünün Korunmasında Aile Arabuluculuğunun Gerekliliği. A. Arslan (Ed.). II. Uluslararası İnsan Hakları-Ailenin Korunması Hakkı. Ankara Sempozyumu, Ankara: İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu.
Yüksekbilgili, Z. ve Akduman, G. (2016). Bireysel Mutluluk ve İşkoliklik İlişkisi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 31, 95-112.