Abay Kunanbayev’in ‘Nasihatler’ Adlı Eserinde Toplumsal Eleştiri Aracı Olarak İroni

Toplumlar gelişebilmek için değişen zamanın ihtiyaçlarına göre kendilerini yenilemeye mecburdur. Bu gelişme ve yenilenme sırasında değişenler kadar bu değişmeleri biçimlendirecek değişmez kıymet hükümlerine de ihtiyaç vardır. Akıl, ahlak ve gayret bu değişimlere istikamet verecek değişmez kıymetlerden sadece üçüdür.Toplumsal değişme bazen gelişme şeklinde değil gerileme ve bozulma şeklinde de olabilir. Bu durumda gelişmeyi sağlayacak kıymetlerin bilen ve toplumlara önderlik edebilecek şahsiyetler toplumlarını gerileme ve bozulma istikametinden gelişme istikametine taşımak için çalışır. Abay Kunanbayev, Türk dünyası ve tüm insanlık için örnek bir şahsiyettir. Zamanında genelde insanlığın, özelde Türk dünyasının yaşadığı problemlere kayıtsız kalamaz. Halkını ve insanlığı olmaları gereken noktaya taşıyabilmek için eserlerinde problemleri teşhis eder. Sebepleri de gerçekçi ve tarafsız bir tavırla eleştirir. Özellikle 'Kara Sözler-Nasihatler' isimli nesir metinlerinde bir eleştiri tarzı olarak ironiyi tercih eder. Abay, ironinin sarsıcı imkânlarıyla muhatabına daha hızlı tesir eder. Çünkü ironi, hakikati diğer tenkit usullerine göre zıtlıklardan, muhataba yöneltilmiş sarsıcı sorulardan hareketle daha kolay anlatır

Irony as A Social Criticism Method in Abay Kunanbayev’s Work Named ‘Nasihatler’

In order to develop, societies have to renew themselves according to the needs of the different times. Social change can sometimes occur in a regression and distortion way instead of development. In such a case, persons who are aware of the unchanging values which provides development and who can lead societies struggle to move society from the direction of regression and deterioration to the direction of development with their recommendations, proposals and finally with their criticism. Abay Kunanbayev is an example personality both for Turkish world and for the whole humanity. At that time, he wasn’t indifferent to the social problems that were experienced. To move humanity to the point where they should be again, he diagnoses the problems. He criticizes the reasons in a realistic and neutral attitude. Especially in his prose work named ‘Kara Sözler-Nasihatler’, he prefers the irony as a criticism method

PDF

___

Akdemir, A. Müslim (2004), Küreselleşme ve Kültürel Kimlik Sorunu, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.3, S.1, s.43-50
Ataç, Adnan; ŞAR, Sevgi (2008), İroni ve Etik Söylem Üstüne, 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, s.13-24, Ankara
Ayan, Ekrem (26-28 Mayıs 2014), Çağdaş Kazak Edebiyatının Kurucusu Abay Kunanbayev’in Kara Sözlerinde Eğitim, Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi, Eskişehir
Bergson, Henri (1997), Gülme (Le Rire), Çev.: M. Şekip Tunç, MEB Yayınları, İstanbul.
Cebeci, Oğuz (2008), Komik Edebi Türler: Parodi, Satir ve İroni, İthaki Yayınları, İstanbul
Cengiz, İsmail (1995), Kazak Düşünür, Şair ve Yazarı Abay-Doğumunun 150. Yılında, Doğu Türkistan Göçmenler Derneği, İstanbul.
Çınarlı, Ali Abbas (1997), Büyük Kazak Şairi Abay Kunanbayev (1845-1904), Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S.3, s.119-123
Erdem, Tevfik (2001), Abay Yolu Romanının Sosyolojik Açıdan İncelenmesi, Bilig Dergisi S:17, s.1-32, Ankara
Hopaç, Mustafa (2013), Kazak Aydınlanmasında Abay Kunanbayev Düsüncelerinin Etkileri Üzerine Bir Deneme, Akademik Bakış Dergisi, S:37, s.1-11, İstanbul.
İsmail, Zeyneş ve ÇINAR, A. Abbas. (1995), Abay - Abay'ın Eserlerinden Seçmeler, Türksoy Yayınları, Ankara.
Kösoğlu, Nevzat (2012), Türk Dünyası Tarihi ve Türk Medeniyeti Üzerine Düşünceler, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Kibar, Zafer (2014), Abay Kunanbayev-Nasihatler (Kara Sözler) Ön Söz, Ankara.
Kunanbayev, Abay (2014), Nasihatler (Kara Sözler), Çev.: Zafer Kibar, Ankara.
Taşdelen, Vefa (2007), İroni, Hece Dergisi S.124, s.53-66
Tuğluk, Abdulhakim (2017), İroni Nedir?, İdil Dergisi, C.6, S.29, s.441-467
Türkeş Günay, Umay (2009), Türk Kültürüne Eleştiri, Akçağ Yayınları, Ankara
Türkkahraman, Mimar- TUTAR, Hüseyin (2009), Sosyal Değişme, Bütünleşme ve Çözülme Bağlamında Toplumda Farklı Kültür ve Anlayışların Yeri ve Önemi, Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, S.1, s.1-16
Usta, Çiğdem (2009), Mizah Dilinin Gizemi,Akçağ Yayınları, Ankara.