Cenk BEYAZ

Son Durağı Olmayan Hayatlar Kırsal Göçmen, Geriye Göç ve Çoklu Mekân Pratiği

Bu makale, göçmenin, asli-menşe olarak gördüğü mekânla ve cemaatle sürdürmeye çalıştığı aidiyet ve bağlılık ile ilgilidir.Klasik göç literatürü, göçmenlerin asli-menşe yerden hedef-menzil yere gidişlerinin bir kopuşa ve terk edişe denk geldiğinisavunagelmiştir. Buna karşın bu araştırmada da öne sürüldüğü üzere göçmenler vaktiyle muhtelif sebeplerle gittikleri veyerleştikleri hedef-menzil mekânlarda, o mekânların gerektirdiği hâl, tavır ve eylemle hayatlarını sürdürürlerken asli-menşemekânla bağlarını koparmamakta hatta o mekânları hedef alan geri yönlü bir göç hareketliliğine de girişmektedirler. Ancakbu göçmen için geri dönmek çoğunlukla birden fazla mekânı kapsayan yerleşim biçiminde kent ve kır hayatının sürdürülmesine denk gelmektedir. Bu yer yer kişisel bağlılıklar ve nostalji ihtiyacını karşılamada yer yer de bu bağlılığı arkadan gelennesle devir motivasyonunu canlı tutmada kullanılmaktadır. Böylelikle geriye dönüşler çoğu kez kesin bir dönüşten ziyadeasli olarak görülen toprağın ve cemaatin zihnen unutulamadığı, terk edilemediği ve çoklu mekân pratiğinde yaşatılmayaçalışıldığı bir göç hareketliliğine denk gelmektedir. Bu minvalde bireyler çoğu kez kendileri ve aileleri adına kesin kararlaralmaktan geri durmakta ve mekânlara aidiyet bakımından “son durak yok” tavrı takınmaktadırlar. Göçmenin bu tecrübesi,Bauman’ın “akışkan modernlik” tabirine benzemekte ve bu araştırma kapsamında “son durağı olmayan” hayat algıları olarakgözlemlenen sosyalizasyon sürecine denk gelmektedir. Buna göre kırsal göç sona eren değil devam eden bir sürecin karşılığıolmaktadır. Yine bu tecrübe, Weber’in tabiriyle değer yönelimli akılcılığa da yakın bir konum teşkil etmekte, bireyin kararverme süreçleri, modernliğin öngördüğü doğrusal ve analitik rasyonelliğin ya da fayda-maliyetin ötesinde akılcılık ve akıldışılığın arasında göçmen tarafından fedakârlıkların gerçekleştirilmesi ile mümkün hâle gelmektedir. Bu çalışma, kırsal göçmenin son durağı olmayan ve rasyonel birey tercihiyle açıklanamayan bu geriye göç tecrübesini, Rizeli kırsal göçmenin geriyedönüş hikâyesinin realist bir metodolojik incelemesiyle ele almaktadır.

Lives Without a Last Stop Rural Migrant, Return Migration, and Practice of Multiple Place

This article is concerned with the belonging and loyalty tried to be maintained by the migrant towards the place and society they consider as the true origin. The traditional migration literature has retrospectively argued that the migrant’s moving from the place of origin to the targeted place corresponds to a discontinuity and abandonment. On the other hand, as suggested in this research, the migrants maintain their lives in the target place through complying with the behaviors, attitudes and actions required by those spaces; they do not break their ties with the original place of origin and even engage in a backward movement. However, the return of these migrants often coincides with the continuation of urban and rural life in the form of a multi-site settlement. This is sometimes used to meet the need for personal loyalties and nostalgia, and sometimes for keeping the motivation of passing it down to next generation alive. In this way, rather than a definite turn, the returns often correspond to a migration movement in which the place and society of origin cannot be mentally forgotten and abandoned, and comes to be endeavored to be survived in the practice of multiple spaces. In this sense, individuals often refrain from making definite decisions on behalf of themselves and their families. This experience of the migrant corresponds to the socialization process described as “liquid modernity” by Bauman and observed as life perceptions “without a last stop” within the scope of this research. Accordingly, rural migration is the equivalent of a continuous process, not an ending one. This experience constitutes a close position to the value-oriented rationalism in Weber’s words; the decision making processes of an individual becomes possible by self-sacrifices made by the migrant between rationalism and irrationalism or beyond cost-benefit or linear and analytical rationalism foreseen by modernism. This research deals with the rural migrant’s experience of returning back, which doesn’t have a last stop and cannot be explained with a rational individual preference, through a realistic and methodological analysis of the story of rural migrant from Rize returning back..

PDF

___

Al-Ali, N. ve Koser, K. (2002). New approaches to migration?: Transnational communities and the transformation of home. Londra ve New York: Routledge.
Alkan, M. N. (2011). Yeni bir fenomen olarak çift yönlü göç. F. Şen (Ed.). 50. yılında göç içinde (ss.180-193). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Bartram, D., Poros, M. V. ve Monforte, P. (2017). Göç meselesinde temel kavramlar. I. Ağabeyoğlu-Tuncay (Çev.). Ankara: Hece Yayınları.
Bauman, Z. (2017). Akışkan modernite. S. O. Çavuş (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
Berger, J. ve Mohr, J. (2018). Yedinci adam: Avrupa’da bir göçmen işçinin hikâyesi. Cevat Çapan (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Belik-Kıray, M. (1998). Sosyo-ekonomik hayatın değişen düzeni: Dört köyün monografik karşılaştırması. O. Baydar (Ed.). 75. yılda köylerden şehirlere içinde (ss. 151-162). İstanbul: Tarih Vakfı.
Bovenkerk, F. (1974). The sociology of return migration: A bibliographic essay. The Hague: Nijhoff.
Boym, S. (2009). Nostaljinin geleceği. F. B. Aydar (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Callea, S. (1986). Different forms, reasons and motivations for return migration of persons who voluntarily decide to return to their countries of origin. International Migration, 24(1), 61-76.
Carling, J., Bolognani, M., Erdal, M. B., Ezzati, R. T., Oeppen, C., Paasche, E., Pettersen, S. V., Sagmo, T. H. (2015). Possibilities and realities of return migration. Oslo: Peace Research Institute.
Cassarino, J. P. (2004). Theorising return migration: The conceptual approach to return migrants revisited. International Journal on Multicultural Societies (IJMS), 6(2), 253-279.
Castles, S. ve Miller, M. J. (2008). Göçler çağı: Modern dünyada uluslararası göç hareketleri. B. U. Bal ve İ. Akbulut (Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Cerase, F. (1974). Expectations and reality: A case study of return migration from the United States to Southern Italy. International Migration Review, 8(2), 245–262.
Cole, S. (1999). Sosyolojik düşünme yöntemi. B. Demirkol (Çev.). Ankara: Vadi Yayınları.
Constant, A. ve Massey, D. (2002). Return migration by German guestworkers: Neoclassical versus new economic theories. International Migration, 40(4), 5-38.
Faist, T. (2006). The transnational social spaces of migration (COMCAD Working Papers, 10). Bielefeld: Universität Bielefeld, Fak. für Soziologie, Centre on Migration, Citizenship and Development (COMCAD).
Farrell, M., Mahon, M. ve McDonagh, J. (2012). The rural as a return migration destination. European Countryside, 4(1), 31-44.
Febvre, L. (1995). Rönesans insanı. M. A. Kılıçbay (Çev.). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları. Gedik, A. (1996). Internal migration in Turkey, 1965-1985: Test of some conflicting findings in the literature. Working Papers in Demography. 66. Canberra: The Australian National University.
Giddens, A. (2010). Modernite ve bireysel-kimlik: Geç modern çağda benlik ve toplum. Ü. Tatlıcan (Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
Gmelch, G. (1983). Who returns and why: Return migration behavior in two North Atlantic societies. Human Organization, 42(1), 46-54.
Gmelch, G. (1980). Return migration. Annual Review of Anthropology, 9, 135–159.
Green, A., Hogarth, T. ve Shackleton, R. (1999). Long distance living: Dual location households. Bristol: Policy Press.
Güveli, A., Ganzeboom, H. B. G., Platt, L., Nauck, B., Baykara-Krumme, H., Eroglu, S., Bayrakdar, S., Sozeri, E. K. ve Spierings, N. (2016). Intergenerational consequences of migration: Socio-economic, family and cultural patterns of stability and change in Turkey and Europe. Londra: Palgrave Macmillan.
Haas, H. de (2008). Migration and development: A theoretical perspective. International Migration Institute Working Paper 9. Oxford: University of Oxford.
Haas, H. (2008). Migration and development: A theoretical perspective. International Migration Institute Working Paper. 9. University of Oxford.
Halfacree, K. (2012). Heterolocal identities? Counter-urbanisation, second homes and rural consumption in the era of mobilities. Population, Space and Place, 18(2), 209–224.
İçduygu, A., Sirkeci, İ. ve Aydıngün, İ. (1998). Türkiye’de içgöç ve içgöçün işçi hareketine etkisi. A. İçduygu (Der.). Türkiye’de içgöç içinde (ss. 207-244). İstanbul: Tarih Vakfı.
İçduygu, A. ve Sirkeci, İ. (1998). Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinde göç hareketleri. O. Baydar (Ed.). 75. yılda köylerden şehirlere içinde (ss. 249-268). İstanbul: Tarih Vakfı.
İslamoğlu, E., Yıldırımalp, S. ve Benli, A. (2014). Türkiye’de tersine göç ve tersine göçü teşvik eden uygulamalar: İstanbul ili örneği. Sakarya İktisat Dergisi, 3(1), 68-93.
Karpat, K. H. (2003). Türkiye’de toplumsal dönüşüm. A. Sönmez (Çev.). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Karpat, K. H. (1973). Structural change, historical stages of modernization, and the role of social groups in Turkish politics, Social change and politics in Turkey: A structural-historical analysis. Social change and politics in Turkey: A structural-historical analysis. Leiden: E. J. Brill, 11-92.
Keyder, Ç. (1998). Türkiye’de tarımda küçük meta üretiminin oluşumu. O. Baydar (Ed.). 75. yılda köylerden şehirlere içinde (ss. 163-172). İstanbul: Tarih Vakfı.
King, R. (2012). Theories and typologies of migration: An overview and a primer. Willy Brandt Series of Working Papers in International Migration and Ethnic Relations (3/12), Malmö: Malmö Institute for Studies of Migration, Diversity and Welfare (MIM) Malmö University.
King, R., Christou, A. ve Ahrens, J. (2011). ‘Diverse mobilities’: Second generation Greek-Germans engage with homeland as children and as adults. Mobilities, 6(4), 483-502.
King, R. (1978). Return migration: A neglected aspect of population geography. Area, 10(3), 175-182.
Kolars, J. (1973). The integration of the villager into the national life of Turkey. Social Change and Politics in Turkey: A Structural-Historical Analysis. Leiden: E. J. Brill, 182-202.
Kunuroğlu, F. K. (2015). Turkish return migration from Western Europe: Going home from home. Yayımlanmamış doktora tezi. Hollanda: Tilburg Üniversitesi.
Layder, D. (2015). Sosyolojik araştırmanın pratiği: Teori ve sosyal araştırmanın ilişkilendirilmesi. S. Ünal (Çev.). Ankara: Heretik Yayınları.
Lee, E. S. (1966). A theory of migration. Demography, 3(1), 47-57.
Massey, D. S., Arango, J., Hugo, G., Kouaouci, A., Pellegrino, A. ve Taylor, J. E. (1993). Theories of international migration: A review and appraisal. Population and Development Review, 19(3), 431-466.
Mitchell, C. J. A. (2004). Making sense of counterurbanization. Journal of Rural Studies, 20(1), 15-34.
Mortan, K. ve Sarfati, M. (2011). Vatan olan gurbet: Almanya’ya işçi göçü’nün 50. yılı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
OECD. (2018). International migration outlook 2018. Paris: OECD Publishing.
Önder, S. W. (2011). Bizim burada mikrop olmaz: Bir Karadeniz köyünde tedavi ve şifa usulleri. M. Doğan (Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Özkan, M. (2017). Hemşin öyküleri. İstanbul: Aras Yayıncılık.
Öztürk, M., Jongerden, J. ve Hilton, A. (2018). The (re)production of the new peasantry in Turkey. Journal of Rural Studies, 61, 244-254.
Öztürk, M., Hilton, A. ve Jongerden, J. (2014). Migration as movement and multiplace life: Some recent developments in rural living structures in Turkey. Population, Space and Place, 20(4), 370-388.
Perruchoud, R. ve Redpath-Cross, J. (2009). Göç terimleri sözlüğü. B. Çiçekli (Çev. Ed.). Cenevre: Uluslararası Göç Örgütü (IOM), Nu. 31.
Petersen, W. (1958). A general typology of migration. American Sociological Review, 23(3), 256-266.
Piore, M. J. (1979). Birds of passage: Migrant labor and industrial societies. Cambridge: Cambridge University Press.
Portes, A. ve Rumbaut, R. G. (2006). Immigrant America: A portrait. California: University of California Press.
Portes, A., Guarnizo, L. E. ve Landolt, P. (1999). The study of transnationalism: Pitfalls and promise of an emergent research field. Ethnic and Racial Studies, 22(2), 217-237.
Ravenstein, E. G. (1885). The laws of migration. Journal of the Statistical Society of London, 48(2), 167-235.
Sayer, A. (2016). Sosyal bilimde yöntem: Realist bir yaklaşım. S. Gürses (Çev.). İstanbul: Küre Yayınları.
Schuetz, A. (1945). The homecomer. American Journal of Sociology, 50(5), 369-76.
Sirkeci, İ. ve Göktuna-Yaylacı, F. (2019). Küresel hareketlilik çağında göç kuramları ve temel kavramlar. Kuramsal ve uygulama boyutları ile Türkiye’de sığınmacı, mülteci ve göçmenlerle sosyal hizmetler içinde (ss. 15-39). Londra: Transnational Press London.
Stedman, R. C. (2006). Understanding place attachment among second home owners. American Behavioral Scientist. 50(2), 187-205.
Stouffer, S. A. (1940). Intervening opportunities: A theory relating mobility and distance. American Sociological Review, 5(6), 845-867.
Strauss, A. (1987). Qualitative analysis for social scientists. Cambridge: Cambridge University Press.
Tabak, H. (2016). Metodolojik ulusçuluk ve Türkiye’de dış politika çalışmaları. Uluslararası İlişkiler, 13(3), 21-39.
Tekeli, İ. (2008). Göç ve ötesi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1998). Tarımsal teknolojide ilk gelişmeler: İlk makineleşme. O. Baydar (Ed.). 75. yılda köylerden şehirlere içinde (ss. 6-8). İstanbul: Tarih Vakfı.
Tezcan, M. (1989). Kentten köye göç. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22(1), 37-42.
Thomas, W. I. ve Znaniecki, F. (1918). The polish peasant in Europe and America: Monograph of An immigrant group. Boston: The Gorham Press.
Todaro, M. P. (1976). Internal migration in developing countries. Geneva: International Labour Office.
Urry, J. (1995). Consuming places. Londra ve New York: Routledge.
Vertovec, S. (2009). Transnationalism. Londra ve New York: Routledge.
Weber, M. (1995). Toplumsal ve ekonomik örgütlenme kuramı. Ö. Ozankaya (Çev.). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Weber, M. (1968). Economy and society. G. Roth ve C. Wittich (Ed.). New York: Bedminister.
Winter, E. (2018). Akıllı hissetmek: Duygularımız neden düşündüğümüzden daha rasyoneldir? P. Onur (Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.