İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN EN YENİ İHLALİ: WİKİPEDİA’YA ERİŞİM ENGELİ

Bir ülkede demokrasinin egemen olduğunu gösteren en önemli verilerden biri bireylerin kendini özgürce ifade edebiliyor olmasıdır. Bu özgürlük ise hukukta ifade özgürlüğü kavramı altında kurumsallaşmıştır. Demokrasinin ayrılmaz parçası olan ifade özgürlüğü, iletişim araçlarının da özgür olmasını gerektirmektedir. Günümüzün en etkin kullanılan iletişim aracı olan internet ve internet tabanlı sosyal medyada da ifade özgürlüğünün sağlanmasının gerektiği şüphesizdir. Ne var ki Türkiye geleneğinde yaygın kullanılan sosyal medya araçlarına erişimin engellenmesi gibi bir durum vardır. Daha önce YouTube ve Twitter gibi dev sitelere uygulanan bu tedbir bugün de Wikipedia’ya uygulanmaktadır. Yıllar içinde ifade özgürlüğünün sınırlandırılmasında gözetilmesi gereken birtakım hususlar belirlenmiştir. Bu değerlendirmede esas olarak, üç aşamalı test olarak da bilinen, sınırlandırmanın kanunlarla düzenlenmiş olması, meşru bir amaca hasredilmesi ve demokratik toplum düzeninin bu tedbiri gerektirmesi şartlarının sağlanıp sağlanmadığı denetimi yapılmaktadır. Çalışmada, bu ölçütlerin belirlenmesinde ciddi katkısı olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararları asıl başvuru kaynakları olacaktır. Anayasa Mahkemesinin Twitter kararı da dikkate alınarak Wikipedia’ya erişim engeli değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

İfade özgürlüğü, ifade özgürlüğünün sınırlandırılması, İnternet, sosyal medya, erişimin engellenmesi tedbiri, Wikipedia

THE LATEST VIOLATION OF FREEDOM OF EXPRESSION: BLOCKING ACCESS TO WIKIPEDIA

One of the most important indicators of a state ruled with democracy is that individuals who are able to express themselves freely. This freedom secured its position under the concept of freedom of expression in the law. Freedom of expression, which is an inseparable part of democracy, requires communication tools be free. There is no doubt that freedom of expression should be provided in the internet and internet-based social media, which are the most effective means of communication today. However, Turkey has a tradition as blocking access to widely-used social media. This measure, previously applied to the giant sites like YouTube and Twitter, is still applied to Wikipedia today. A number of points that should be followed in limiting the freedom of expression have been determined over the years. In this assessment, it is mainly investigated whether the conditions are met -which also known as the three-stage test- that the limitation is regulated by the law and it is confined to a legitimate purpose and that the democratic society order requires this measure. The precedents of the European Court of Human Rights, which makes a significant contribution to the determination of these criteria, will be the main reference in the study. Taking into consideration the Constitutional Court's Twitter decision, blocking access to Wikipedia will be examined.

Keywords:

Freedom of expression, restrictions to freedom of expression, internet, social media, access blocking, Wikipedia,

PDF

___

Akgül, M.E. (2012). İfade Özgürlüğünün Tarihsel Süreci ve Milli Güvenlik Gerekçesiyle İfade Özgürlüğünün Kısıtlanması. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61 (1), 1-42.
Atakan, A. (2010). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Takdir Yetkisi Doktrinine İlişkin Bir İnceleme. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 16(3-4), 29-36.
Benedek, W. ve Kettemann, M.C. (2014). İfade Özgürlüğü ve İnternet. Ankara: Matbam Ajans&Reklam&Tanıtım, 12-48.
Bulunmaz, B. (2011). Yeni Medya Eski Medyaya Karşı: Savaşı Kim Kazandı ya da Kim Kazanacak?. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 4(7), 22-29.
Erdoğan, M. (2001). Demokratik Toplumda İfade Özgürlüğü: Özgürlükçü Bir Perspektif. Liberal Düşünce Dergisi, (24), 8-13.
Fendoğlu, H.T. (2016). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İfade Özgürlüğü. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (25), 1-17.
Karan, U. (2015). Sosyal Medya ve Azınlıklar: Uluslararası Standartlar ve Bazı AB Üyesi Ülkelerin Mevzuatı ile Türkiye Mevzuatının Karşılaştırılması. (http://www.sosyalmedyaveazinliklar.com/uploads/2/9/5/4/2954793/legal_framework_research_in_the_eu_and_turkey-3.0.pdf) 134-140.
Kohnstamm, J. (2014). Opinion 01/2014 on the Application of Necessity and Proportionality Concepts and Data Protection within the Law Enforcement Sector. Brüksel; Data Protection Working Party.
Korkmaz, E. (2016). Demokrasi Kavramı ve Modern Demokrasi Kuramlarından Biri Olarak Müzakereci Demokrasi. Balcı, M. (Editör). Genç Hukukçular Hukuk Okumaları Birikimler –V-, İstanbul: Hukuk Vakfı Yayınları, 365-369.
Özbey, Ö. (2013). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında İfade Özgürlüğü Kısıtlamaları. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (106), 41-92.
Sağlam, A. (2016). AİHS’YE Göre İfade Özgürlüğü Hakki Kapsamında Kamu Görevlileri Açısından Görev ve Sorumluluk Kavramı. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (25), 89-123.
Sunay, R. (2001). Avrupa Sözleşmesinde ve Türk Anayasasında İfade Hürriyetinin Muhtevası ve Sınırları, Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu, 73-130.
Şen, A.F. ve Şen, Y.F. (2015). Sosyal Medya, İletişim Hakkı ve İfade Özgürlüğü Üzerine Bir Değerlendirme. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (2), 123-136.
Türmen, R. (2002). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Açısından Temel Hak ve Özgürlüklerin Kapsamı ve Sınırlamaları. Yargıtay Dergisi, 28(1-2), 192-213.
Zoller, E. (2009). Freedom of Expression: Precious Right in Europe, Sacred Right in The United States. Indiana Law Journal, 84 (3).
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
Sürek v. Türkiye, Başvuru No. 26682/95, 08.07.1999
Nilsen ve Johnsen v. Norveç, Başvuru No. 23118/93, 25.11.1999
Bergens Tidende ve diğerleri v. Norveç, Başvuru No. 26132/95, 02.05.2000
Coster v. Birleşik Krallık, Başvuru No. 24876/94, 18.01.2001
Times Newspapers Limited v. Birleşik Krallık, Başvuru No. 3002/03, 23676/03, 11.10.2005
Erbakan v. Türkiye, Başvuru No. 59405/00, 06.07.2006
S. ve Marper v. Birleşik Krallık, Başvuru No. 30562/04 ve 30566/04, 04.12.2008
Glor v. İsviçre, Başvuru No.13444/04, 30.04.2009
Yaman Akdeniz ve diğerleri, Başvuru No. 2014/3986 E. 02.04.2014
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5ac0e0a8dc3a15.31766364
http://www.nisanyansozluk.com/?k=sosyal%20medya&view=annotated
http://www2.tbmm.gov.tr/d24/2/2-1914.pdf
http://www.osce.org/fom/78309?download=true
https://www.alexa.com/siteinfo/wikipedia.org
https://en.wiktionary.org/wiki/media#Etymology_1
https://en.oxforddictionaries.com/definition/media
https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Introduction
https://en.wikipedia.org/wiki/Censorship_of_Wikipedia
https://en.wikipedia.org/wiki/Foreign_involvement_in_the_Syrian_Civil_War
https://en.wikipedia.org/wiki/State-sponsored_terrorism
https://www.independent.co.uk/news/long_reads/wikipedia-explained-what-is-it-trustworthy-how-work-wikimedia-2030-a8213446.html
https://turkeyblocks.org/2017/04/29/wikipedia-blocked-turkey/
http://www.loc.gov/law/foreign-news/article/u-n-human-rights-council-first-resolution-on-internet-free-speech/
http://www.diken.com.tr/devlet-destekli-terorizm-wikipediaya-erisim-engelinin-nedeni-iki-ingilizce-madde/
https://www.ntv.com.tr/teknoloji/wikipedia-anayasa-mahkemesine-basvurdu,p3tezeQnhk-7OaFGkuyCQw
https://www.takvim.com.tr/guncel/2017/05/05/mahkemeden-wikipedia-karari
https://www.birgun.net/haber-detay/bakan-arslan-dan-wikipedia-aciklamasi-199201.html
http://www.yurtgazetesi.com.tr/gundem/btk-baskani-omer-fatih-sayanwikipedia-ve-benzeri-servisler-ulkemizde-h79108.html
https://tr.sputniknews.com/turkiye/201801171031840319-wikipedia-turkiye-erisim-engeli-katherine-maher/