ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİYLE TÜRKİYE’DE YARGIDA ÇOĞULCULUK UYGULAMALARI

Yargıda çoğulcu uygulamalar yargı bağımsızlığını sağlayarak hukuk devletinin bir gereğinin yerine getirilmesi olarak tartışılmaktadır. Türkiye’de bu tartışmalar, yargıda çoğulculuğun sağlanmasına yönelik Anayasa değişiklikleriyle birlikte yürütülmektedir. Buna göre hukuk devletinin bir gereği olarak, yargı kurullarının oluşturulmasında çoğulcu yapının sağlanması gerektiği öne sürülmüş ve böylece söz konusu Anayasa değişikliklerinin meşru bir zemine taşınması mümkün olmuştur. Türkiye’de bu konudaki tartışmaların seyrini ele almayı amaçlayan bu çalışmada yargıda çoğulculuğun hukuk devleti için bir gereklilik olup olmadığını sorgulanırken; bir yandan da yargıda çoğulculuğun nasıl anlaşıldığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu itibarla Türkiye’deki yüksek yargı organlarından Anayasa Mahkemesi ve Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun yapısına dair önemli anayasa değişiklikleri incelenmektedir. Bu inceleme sonucunda ortaya konulacağı gibi yargıda çoğulculuk, Türkiye’de farklı yorumlanarak dünyadaki diğer uygulama örneklerinden oldukça farklı anlaşılmaktadır. Bu farklı anlayış ise yargıda çoğulculuk uygulamaları adı altında Türkiye’deki düzenlemelerin, yargı bağımsızlığına gölge düşürmede araç olarak işlev görmesine kaynaklık etmektedir. Buna ek olarak dünyadaki yargıda çoğulculuğu sağlamaya ilişkin uygulamaların da doğrudan olumlamasını yapmak mümkün değildir.

Anahtar Kelimeler:

hukuk devleti, yargı bağımsızlığı, yüksek yargı kurulları, Yargıda çoğulculuk, yüksek yargı kurulları

PRACTICES ON JUDICIAL DIVERSITY IN THE CONSTITUTIONAL AMENDMENTS IN TURKEY

Practices on judicial diversity is discussed as the fulfillment of a requirement of the rule of law by providing judicial independence. In Turkey, these discussions are conducted with constitutional amendments that provide judicial diversity on the Bench. In these discussions it is suggested that, judicial diversity is necessary on the Bench as a requirement of rule of law. Therefore it has been possible that the constiutional amendments to be legitimised. This article which aims to address the direction of the discussions about judicial diversity in Turkey examines both whether judicial diversity is a necessity for the rule of law and how judicial diversity is understood in Turkey. In this respect, some of the important constituonal amendments that are related to the structure of higher judicial boards - Constitutional Court and the Council of Judges and Prosecutors- in Turkey is reviewed. As revealed in this review, in Turkey, judicial diversity is interpreted and understood differently compared with the other example countries. This different understanding gives rise to the instrumentalisation of the regulations on judiciary in Turkey so as to detract from judicial independence. Furthermore it is not possible to accept that the practices on judicial diversity in the world always bring to positive results.

Keywords:

Judicial diversity, rule of law, judicial independence, higher judicial boards.,

PDF

___

KaynakçaATAR, Yavuz; “Anayasa Mahkemesi’nin Yeniden Yapılandırılması”, AYD, Yıl 2008, S: 25.
BARONESS, Brenda Hale, The Appointment and Removal of Judges: Independence and Diversity, International Association of Women Judges 8 th Biennial Conference 3-7 May 2006 Sydney, Australia.
BALTACI, Cemal, Demokrasi Ve Yargı Bağımsızlığı Bağlamında Türkiye’de Hakimler Ve Savcılar Yüksek Kurulu, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 14, Sayı 1, 2013.
BİLİR, Faruk, Demokratik Meşruluk, Yargı Bağımsızlığı ve Yargı Tarafsızlığı Bağlamında Yargı Organının (yeniden) Yapılanması, 2012, içinde, Demokratik Anayasa, haz. Ece Göztepe, Aykut Çelebi, Metis Yayınları, İstanbul.
CHEN, Edward M., The Judiciary, Diversity, and Justice for All, California Law Review, Vol. 91, No. 4 Jul., 2003.
ÇOŞAR, Vedat Ahsen; 2010-2011 Yargı Yılı Açılış Konuşması, Ankara, 6 Eylül 2010, Türkiye Barolar Birliği Yayını, Ankara.
DİCEY, Albert V., Hukuk Devleti: Doğası ve Genel Uygulamalar, içinde, Hukuk Devleti Hukuki Bir İlke Siyasi Bir İdeal, ed. Ali Rıza Çoban vd., 2008, Liberte Yayınları, Ankara.
FULLER, L.L., Hukukun Ahlakı, 2016, çev. Engin Arıkan, Tekin Yayınevi, İstanbul.
GÖNENÇ Levent, Siyasi İktidarın Denetlenmesi Ve Yargı, 2014 (1.bs.), Adalet Yayınevi, Ankara.
GÖZLER, Kemal, Elveda Kuvvetler Ayrılığı Elveda Anayasa, erişim: http://www.anayasa.gen.tr/gozler.htm.
GUARNİERİ, Carlo/ PİANA, Daniela, Judicial Independence And The Rule Of Law: Exploring The European Experience, içinde, The Culture of Judicial Independence, ed. Shimon Shetreet, Christopher Forsyth, 2012, Martius Publisher, Leiden.
HAKYEMEZ ,Yusuf Şevki, 2010 Anayasa Değişiklikleri ve Demokratik Hukuk Devleti, 2010, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. Sa. 2.
HAYEK, A. von Friedrich, Siyasal Bir İdeal Olarak Hukuk Devleti, içinde, Hukuk Devleti Hukuki Bir İlke Siyasi Bir İdeal, ed. Ali Rıza Çoban vd., 2008, Liberte Yayınları, Ankara.
İLKİZ, Fikret, Anayasa Değişikliği ve Anayasa Mahkemesi, 2010, içinde, 2010 Anayasa Değişiklikleri Çerçevesinde Yargı Bağımsızlığı, ed. Bahri Öztürk, Fikret İlkiz, Ümit Kocasakal, Seçkin Yayınevi.
İNCEOĞLU, Sibel, Yargı Bağımsızlığı ve Yargıya Güven Ekseninde Yargıcın Davranış İlkeleri, 2008, Beta Basım Yayın, İstanbul.
İNCEOĞLU, Sibel, Yeni Anayasada Bağımsız Bir Yargı İçin Neler Yapmalı?Uluslararası Belgeler Işığında Öneriler, TBB Dergisi 2011 (95).
KABOĞLU, İbrahim, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi (10 Aralık 2016), Ankara Barosu Dergisi, 2016/4.
KARAHANOĞULLARI, Onur, İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler (Yargı Kararlarına Dayalı Bir İnceleme),2015, Turhan Kitabevi, Ankara.
ODYAKMAZ, Zehra; “Yeni Anayasa Çalışmalarında Anayasa Mahkemesi, Danıştay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, Hakimler ve Savılar Yüksek Kurulu İçin Üye Seçimleri ve Bazı Konular Hakkında Görüşler”, AYD, Yıl 2008, S:25.
ÖZBUDUN, Ergun, Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı, 2007, erişim: http://www.dunyabulteni.net/?aType=yazarHaber&ArticleID=1116.
ÖZCAN, M. Tevfik, Modern toplum ve Hukuk Devleti, 2017, Tekin Yayınevi,İstanbul.
ÖZENÇ, Berke, Hukuk Devleti Kökenleri ve Küreselleşme Çağındaki İşlevi, 2014, İletişim Yayınları, İstanbul.
RAZ, Joseph, Hukuk Devleti ve Erdemi, içinde, Hukuk Devleti Hukuki Bir İlke Siyasi Bir İdeal, ed. Ali Rıza Çoban vd., 2008, Liberte Yayınları, Ankara.
SAĞLAM, Fazıl, Türkiye’de Yargı Bağımsızlığı Alanında Son Gelişmeler, 2017, Av. Teoman Ergül’e Armağan, ed. Ozan Ergül, TBB Yayınları, Ankara.
SANCAR, Mithat, Devlet Aklı Kıskacında Hukuk Devleti,2010, İletişim Yayınları, İstanbul.
SCHMİTT, Carl, Liberal Hukuk Devletinin İlkeleri ve Hukuk Devletinde Kanun Kavramı, içinde Hukuk Devleti Hukuki Bir İlke Siyasi Bir İdeal, ed. Ali Rıza Çoban vd., 2008, Liberte Yayınları, Ankara.
VARGAS, Sylvia R. Lazos, Does a Diverse Judiciary Attain a Rule of Law That is Inclusive: What Grutter v. Bolinger Has to Say about Diversity on the Bench, Michigan Journal of Race & Law Vol. 10:101, 2004.
WİLLİG, Onwuachi Angela, Representative Government, Representative Court- Supreme Court as a Representative Body, Minnesota Law Review, Vol 90, 2006.
WYNN, James Adrew Jr., Mazur Eli Paul, Judicial Diversity: Where Independence and Accountability Meet, Albany Law review, Vol 67, 2004.
İnternet Kaynakları:18.01.2017 tarihli A Haber, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğanın Yargıda Birlik Derneği Üyelerine konuşması, Erişim: https://www.youtube.com/watch?v=H7u2br2cZI0
http://anayasadegisikligi.barobirlik.org.tr/Anayasa_Degisikligi.aspx
http://t24.com.tr/haber/yargida-birlik-cemaat-yar-savi-ele-gecirdi-bizim-listemizde-solcu-alevi-milliyetci-ve-dindarlar-var,270124
http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/siyaset/738938/_Yargida_birlik__lafta_kaldi.html
http://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/legal-profession-must-do-more-to-improve-ethnic-diversity-says-supreme-court-president-8664006.html
http://www.star.com.tr/acik-gorus/ust-yargida-alacali-cogulculuk-haber-828301/ tarih: 11.01.2014
http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2010)004-tur
https://www.judiciary.senate.gov/nominations/judicial
https://www.nytimes.com/2017/01/11/us/politics/supreme-court-nomination-trump.html
Judıcıal Dıversıty: Acceleratıng Change https://jac.judiciary.gov.uk/sites/default/files/sync/news/accelerating_change_finalrev_0.pdf