Kırsal Bir Bölgede Hizmetkâr Liderliğin Okul Toplumu Üzerindeki Yansımalarının İncelenmesi: Nitel Bir Araştırma

Bu araştırmanın amacı, kırsal bir bölgede görev yapan eğitimcilerin ve köy sakinlerinin okul müdürünün hizmetkâr liderlik rollerine ve bu rollerin okul toplumuna yansımalarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırmada nitel araştırma türlerinden, vaka çalışması kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki bir ilin yaklaşık 700 nüfuslu köyündeki bir okulda görev yapan 8 öğretmen, 1 müdür yardımcısı ve bu köyde yaşayan 7 köy sakini olmak üzere toplam 16 kişi oluşturmaktadır. Çalışmanın sonuçlarına göre okul müdürünün hizmetkâr liderlik rolleri ihtiyaçları karşılayan, hizmet eden, çıkar gözetmeyen, adil, işbirlikçi, vizyon ve misyon sahibi bir lider olduğu vurgulanmıştır. Hizmetkâr bir lider rolündeki okul müdürünün okul çevresini ve sosyal imkânları geliştirdiği, onların okul çalışmalarına katılımını, eğitim düzeylerini, devlete olan bağlılıklarını arttırdığı ve takdirlerini kazandığı görülmektedir. Öğretmenler açısından ise onların motivasyonunu ve üretkenliğini, sorumluluk almalarını sağlayabilmekte ve okulda güven ortamı oluşturmaktadır. Ayrıca öğrencilerin okula bağlılıklarını ve sevgilerini arttırmakla birlikte onlara kendilerini değerli hissettirmektedir. Hizmetkâr liderlik rollerini benimsemiş okul müdürlerinden beklentiler ise okul-aile işbirliğini arttırması ve köyde okuma-yazma bilmeyenlere yönelik çalışmalar yürütmesi olarak belirtilmektedir. Karşılaşılan problemler ise bürokratik engeller, bütçe sıkıntısı, bölgenin iklim ve doğa yapısı, alt yapı yetersizlikleri ve bazı köylülerin okul uygulamalarında değişimlere gösterdiği direnç olarak sıralanabilir.

Anahtar Kelimeler:

Hizmetkâr Liderlik, Kırsalda Eğitim, Okul Toplum İlişkileri, Okul Yöneticisi, Hizmetkâr Liderliğin Çıktıları

PDF

___

Aaron, N., & Keith, R. (2015). Servant teaching: An exploration of teacher servant leadership on student outcomes. Journal of the Scholarship of Teaching and Learning, 15(6), 16-38. Aksoy, N. (2008). Multigrade schooling in Turkey: An Overview. International Journal of Educational Development,28, 218–228. Akyüz, Y. (2015). Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000-M.S.2015, Ankara: Pegem Akademi Akyüz, B., & Eren, M. Ş. (2013). Hizmetkâr Liderlik Davranışlarının Eğitim Sektörü Üzerindeki Etkisine Yönelik Teorik Bir Çalışma. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 8(2), 191-205. Balay, R., Kaya, A. & Yılmaz, R. G. (2014). Eğitim Yöneticilerinin Hizmetkâr Liderlik Yeterlikleri ile Farklılıkları Yönetme Becerileri Arasındaki İlişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 229-249. Bilir, A. (2008). Birleştirilmiş Sınıflı Köy İlköğretim Okullarında Öğretmen ve Öğretim Gerçeği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41 (2), 1-22. Birleşmiş Milletler (2014). Human development report. http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-report-en-1.pdf adresinden 27.02. 2018 tarihinde erişilmiştir. Bovee, J. A. (2012). School leadership retention: A study of servant leadership and school leader satisfaction (Unpublished Doctoral dissertation). Nova Southeastern University, Florida. Çağlar, İ. (2004). İktisadi ve idari bilimler fakültesi öğrencileri ile mühendislik fakültesi öğrencilerinin liderlik tarzına ilişkin eğilimlerinin karşılaştırmalı analizi ve Çorum örneği. Gazi Üniversitesi, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi,1(2), 91-108. Çakıroğlu, E., & Çakıroğlu, J. (2003). Reflections on teacher education in Turkey. European Journal of Teacher Education, 36(2): 253–264. Cerit, Y. (2008). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi,(55), 547-570. Cerit, Y. (2010). The effects of servant leadership on teachers' organizational commitment in primary schools in Turkey. International Journal of Leadership In Education, 13(3), 301-317. Çiftçi, Ş. K. (2010). Kırsal bölgelerde matematik eğitimi sorunları: Öğretmen ve öğrenci açısından bir değerlendirme çalışması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir. Çiftçi, Ş. K., & Cin, F. M. (2017). What matters for rural teachers and communities? educational challenges in rural Turkey. Compare: A Journal of Comparative and International Education. doi: 10.1080/03057925.2017.1340150 Creswell, J. W. 2005. Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research. Upper Saddle River, N. J: Merrill. Efendioğlu, A., Berkant, H. G., & Arslantaş, Ö. (2010). John Dewey’in Türk Maarifi Hakkında Raporu ve Türk Eğitim Sistemi, I. Ulusal Eğitimi Programları ve Öğretimi Kongresi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir, https://www.pegem.net/Akademi/kongrebildiri_detay.aspx?id=117783 adresinden 18.09. 2018 tarihinde erişilmiştir. Eren, E. (2003). Yönetim ve organizasyon: çağdaş ve küresel yaklaşımlar. İstanbul: Beta Yayınları. Farling, M. L., Stone, A. G. & Winston, B. E. (1999). Servant leadership: Setting the stage for empirical research. Journal of Leadership Studies, 6(1/2), 49-72. Greenleaf, R. K., (2002). Essential of servant-leaderhip. In L. C., Spears& M, Lawrence (Eds.). Focus on leadership: Servant-leadership for thetwenty-first century (19-26). New York: John Wiley&Sons, Inc. Greenleaf, R.K. (1970). The servant as leader. Indianapolis : The Robert Greenleaf Center. Greenleaf, R.K., (1977). Servant leadership: A journey into the nature of legitimate power and greatness. New York : Paulist Press. Gündüz, G. A. (2009). Merkezi ve kırsal bölgede yaşayan ilköğretim okulu ikinci kademe öğrencilerinin çalışma alışkanlıkları, akademik başarıları, okul türleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara. Hardin, F. (2003). Impacting texas public schools through a student servant leader model: A case study (Unpublished Doctoral dissertation).Texas Tech University, Texas. Herndon, B.C. (2007). An analysis of the relationship between servant leadership, school culture, and student achievement (Unpublished Doctoral Dissertation). University of Missouri, Missouri. Işık, H. ve Maya, İ. (2003). Taşımalı İlköğretim Uygulaması ve Bu Uygulamaya Son Verilmesiyle İlgili Veli Görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 2(11), 285-296. Kahveci, H. ve Aypay, A. (2012). Hizmetkâr Örgütlerde Örgütsel Liderlik Değerlendirme Ölçeği: Türk Kültürüne Uyarlama, Dil Geçerliği ve Faktör Yapısının İncelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 19-42. Kızılaslan, I. 2012. Teaching in rural Turkey: Pre-service teacher perspectives. European Journal of Teacher Education, 35 (2), 243–254. Kohle, P. W. & Colleen, F. (2015). Advising as servant leadership: Investigating student satisfaction.NACADA Journal, 35(2), 28-35. Lambert, W.E. (2004). Servant leadership qualities of principals, organizational climate and student achievement: A correlational study(Unpublished Doctoral dissertation). Nova Southeastern University, Florida. Laub, J. (2004). Defining servant leadership: A recommended typology for servant leadership studies. http://www.strandtheory.org/images/Laub_-_Defining_Servant_Leadership.pdf adresinden 27.02.2018 tarihinde erişilmiştir. Liden, R. C., Wayne, S. J., Zhao, H. & Henderson, D. (2008). Servant leadership: Development of a multidimensional measure and multi-level assessment. The Leadership Quarterly, 19(2), 161–177. Mazarei, E., Hoshyar, M. & Nourbakhsh, P. (2013). The relationships between servant leadership style and organizational commitment. Archives of Applied Science Research, 5(1), 312-317. McMillan J. H. & Schumacher S. 2010. Research in Education: Evidence-Based Inquiry. (7th. ed.). Boston, MA: Pearson. Mulligan, D. F. (2016). Servant leadership and ıts ımpact on classroom climate and student achievement (Unpublished Doctoral Dissertation). Grand Canyon University, Phoenix. Oğdul, H. G. (2010). Urban and rural definitions in regional context: A case study on Turkey. European Planning Studies,18 (9), 1519–1541. Özpınar, M. (2008). Köyde görev yapan sınıf öğretmenlerinin sorunları: Aydın ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın. Patterson, K.A. (2003) Servant leadership: A theoratical model (Unpublished Doctoral Dissertation). Regent University. Virginia. Russell, R. F. & Stone, A. G. (2002). A review of servant leadership attributes: Developing a practical model. Leadership & Organization Development Journal, 23(3), 145-157. Shaw, J. & Newton, J. (2014). Teacher retention and satisfaction with a servant leader as principal. Education,135(1), 101-106. Sipe, J. W. & Frick, D. M. (2009). Seven pillars of servant leadership: practicing the wisdom of leading by serving. New Jersey: Paulist Press. Spears, L. C. (2002). Tracing the past, present and future of servant- leadership. In L. C., Spears & M, Lawrence (Eds.). Focus on leadership: Servant-leadership for the twenty-first century (s.1-16). New York: John Wiley&Sons, Inc. Spears, L. C. (2004): Practicing servant-leadership. Leader to leader, (34), 7-11. Spears, L. C. (2010). Character and servant leadership: Ten characteristics of effective, caring leaders. The Journal of Virtues & Leadership, 1(1), 25-30. TUIK.(2017). Türkiye Nufus İstatistik verisi. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27587 adresinden 25.02. 2018 tarihinde erişilmiştir. Walker, J. (2003). A new call to stewardship and servant leadership. Nonprofit World, 21(4),25.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.