Kamu Yönetimi Bağlamında Afet Yönetiminde Örnek Bir Uygulama: AYDES

Dünyanın küresel salgınla birlikte kaosa sürüklendiği bir dönemde artan nüfusla birlikte kamu yönetimi kavramı önem kazanmakta ve devletlerin yeni politikalar oluşturarak bunların planlanmasında aktif roller üstlenecek aktörleri tayin etmesi ve güçlendirmesi hayati bir anlam ifade etmektedir. Geleneksel kamu yönetimi anlayışının terk edildiği günümüzde kamu yönetiminde şeffaf, esnek, vatandaş odaklı, kamuya açık kaynakların doğru kullanılması sürecini öne çıkaran politikalara duyulan ihtiyaç yeni kamu yönetimi paradigmasını desteklemektedir. Yeni kamu yönetimi anlayışının hâkim olduğu afet yönetimi ise esnek tabanlı yapısını ortaya koymakta ve afetlerde hızlı karar alma mekanizmalarının uygulanmasına olanak tanıyan işlev üstlenmektedir. 2018 yılında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı bünyesine katılan AFAD afetlerin öngörülmesi, planlanması, organize edilmesi, her aşamasının takip edilmesi ve iyileştirilmesi konusunda yetkili kılınmıştır. İçişleri Bakanlığının hem afet yönetimi hem de iç güvenlikten sorumlu olmasının sinerjetik etkileri de bu kapsamda önemli görülmektedir. Afet durumlarında doğru bilgi ve konuma ulaşmak, sağlıklı iletişimi sağlamak büyük önem taşımaktadır. AFAD’ın afetler konusunda dünya standartlarını takip ettiğinin en önemli göstergelerinden biri olan AYDES uygulaması bileşenleriyle birlikte kapsamlı bir bilgi ağı sunmakta ve ekiplere destek sağlamaktadır. Coğrafi bilgi sistemleri üzerine inşa edilen, karar destek mekanizmalarına sahip web tabanlı bir uygulama olan AYDES’in, büyük kısmının alt bileşeni ilgili kurum ve kuruluşlarla ortak kapalı bir sistem üzerinden veri akışını sağlarken yine bir alt modül olarak, Bütünleşik Afet Yönetim Platformuyla vatandaş erişimine imkân sunmaktadır. Bu imkân vatandaşı da afet yönetiminin bir parçası haline getirmektedir. Ulusal/uluslararası düzeyde çok tanınmayan bu uygulamanın literatürde kaynağı sınırlıdır. Bununla birlikte sınırlı erişime sahip olan uygulama hakkında eldeki verilerin bir araya getirilmesi ve yorumlanması çalışmanın önemini ortaya koymaktadır. Kamu yönetimindeki yeni yönetim anlayışının bir yansıması olarak değerlendirilebilecek bu uygulama hakkında literatürde sınırlı bilgiye rastlanmaktadır. Afet yönetiminin Türkiye’deki işleyiş biçimlerini konu kapsamında gösteren çalışma AYDES uygulamasının geniş bir analizini yapmayı amaç edinmiştir. Gelişmiş teknolojik imkânlarla oluşturulmuş uygulamanın bilgi akışını sağlamak konusunda büyük katkılar sağlayacağı ve afet yönetiminin şeklini değiştireceği göz önünde bulundurulduğunda uygulamanın teknolojik olarak sürekli güncellenmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması son derece önemli görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kamu Yönetimi, İçişleri Bakanlığı, AFAD, Stratejik Yönetim, Afet, AYDES

An Exemplary Application for Disaster Management in Public Administration: AYDES

The concept of public administration is becoming more prominent in an age when the whole world is plunged into chaos due to a global pandemic and suffers from an increasing human population. Within this concept, it is also essential for states to appoint and enforce the actors to be able to assume active roles in generating and implementing novel policies. The need for policies that emphasize the transparent, flexible, citizen-oriented, and efficient use of public resources promotes the new public administration paradigm. Disaster management, predominated by the new public administration approach, shows off its flexible structure and assumes the function that allows the implementation of rapid decision-making mechanisms in disasters. Disaster and Emergency Management Presidency (AFAD), affiliated with the Ministry of Interior of the Republic of Turkey with the presidential decree in 2018, is authorized to predict, plan, organize, monitor, and improve every stage of disasters. The synergetic effects of the Ministry of Interior being responsible for both disaster management and internal security are also considered important in this context. In the case of a disaster, it is of great importance to reach the correct information and location and to ensure healthy communication. AYDES application, one of the most prominent indicators that AFAD pursues world standards in disaster management, provides a comprehensive information network with its components and convenience to disaster teams. While most sub-components of the AYDES application provide data flow through a closed system jointly with the relevant institutions and organizations, it also offers citizens access to relevant information thanks to another sub-module, the AYDES Integrated Disaster Management Platform, which also makes citizens a part of disaster management. The relevant literature hosts limited knowledge on this application which is also not well known in national and international spheres. Thus, gathering and interpreting the available data on the application may reveal the significance of the present study. The study attempts to demonstrate the functioning of disaster management in Turkey and to engage in a broad analysis of the AYDES application. Considering that the application with advanced technologies would bring significant contributions to the flow of information and change the way of disaster management, the application may need to be constantly updated to ensure its sustainability.

Keywords:

Public administration, Ministry of Interior, AFAD, Strategic Management, Disaster, AYDES,

PDF

___

5902 Sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun (2009, 29 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı:27261). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/06/20090617-1.htm.
7269 Sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun (1959, 25 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı:10213). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/12952.pdf.
AFAD (t.y.). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü. 8 Nisan 2022’de https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu adresinden alındı.
AFAD, (t.y.). AYDES-Kitle Kaynak. 30 Temmuz 2022’de https://www.afad.gov.tr/aydes---kitle-kaynak adresinden alındı. AFAD. (2021). KBRN Terimler Sözlüğü. T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
AFAD. (t.y.). AFAD ve Tarihçesi. 4 Mart 2022’de https://www.afad.gov.tr/afad-hakkinda adresinden alındı. AFAD. (t.y.). AYDES Uzaktan Algılama (UZAL). 17 Mayıs 2022’de https://www.afad.gov.tr/aydes-uzaktan-algilama-uzal55 adresinden alındı.
AYDES. (t.y.). Bütünleşik Afet Yönetimi Platformu. 30 Temmuz 2022’de https://aydes.gov.tr/login adresinden alındı. Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (2018, 15 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 30479). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180715-1.pdf
Boztepe, M. (2018). Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı ve Geleneksel Kamu Personel Rejimi Üzerine Etkileri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (3), 191-210. DOI: 10.32709/akusosbil.425043
Canpolat, H. (2010). Türk Kamu Yönetiminde Değişim: Son Dönem Kamu Yönetimi Reformlarının Küreselleşme ve Yeni Kamu Yönetimi Açısından Değerlendirilmesi. Küreselleşme Karşısında Kamu Yönetimi ve Hizmeti, VII. Kamu Yönetimi Forumu (VII. KAYFOR) Bildiri Kitabı (s.8-17). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
Coşkun, A.M. (2021). Afet Yönetimi ve Karar Destek Sistemi (AYDES) Üzerine Bir Çalışma. Kaytek Dergisi, 3 (1), 61-80 Demirci, A., ve Karakuyu, M. (2004). Afet yönetiminde coğrafi bilgi teknolojilerinin rolü. Doğu Coğrafya Dergisi, 12, 67-100. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunidcd/issue/2433/30906.
Ergun, T. (1995) Kamu Yönetimi Disiplininin Gelişmesine Kısa Bir Bakış. Kamu Yönetimi Disiplini Sempozyumu Bildirileri: Cilt I. (s.7-13). TODAİE Yayını. Eryılmaz, B. (2012). Kamu Yönetimi Düşünceler-Yapılar-Fonksiyonlar-Politikalar (5. Baskı). Umuttepe Yayınları.
Gökçe, O ve Tetik, Ç. (2012). Teoride ve Pratikte Afet Sonrası İyileştirme Çalışmaları. AFAD. Gökçe, O., Tüfekçi, M.K., Çetinkaya, N., Deveci, G. ve Gündoğdu, Ş. T. (2016). Web Tabanlı Coğrafi Bilgi Sistemi Destekli Afet Yönetimi ve Karar Destek Sistemi Yazılımı: AYDES. 69. Türkiye Jeoloji Kurultayı. JMO.
Günday, M. (2002) İdare Hukuku. İmaj Yayınları. Gündoğan, E. (2013). Yönetişim: Kavram, Kuram ve Boyutlar. İçinde M.A. Çukurçayır ve H.T. Eroğlu (Ed.). Yönetişim (s.15-56.). Çizgi Kitapevi.
Hood, C. (1991). A Public Management For All Seasons? Public Administration, 69(1), 3-19. Kadıoğlu, M. (2008). Modern, Bütünleşik Afet Yönetimi. İçinde M. Kadıoğlu ve E. Özdamar (Ed.). Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri. T.C. İçişleri Bakanlığı Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA) Türkiye Ofisi.
Kadıoğlu, M. (2011). Afet Yönetimi Beklenilmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek. Marmara Belediyeler Birliği. Karaçor, S. & Oltulu, A. (2011). Demokrasi ve Yönetişim Boyutu İle Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11 (22), 403-418.
Karaman, Z. T. (2016). Afet Yönetimine Giriş ve Türkiye’de Örgütlenme. İçinde Z. T. Karaman ve A. Altay (Ed.). Bütünleşik Afet Yönetimi (s.1-36). İlkem Yayınları
Keskin, İ., Karacameydan, N., Tosun, M., Tüfekci, M.K., Bulut, D., Avci, F. and Oktay Gökce, O. (2018). AYDES: An All-in-One Solution for Geospatial Information Technology Based Disaster Management and Decision Support. In O. Altan, M. Chandra, F. Sunar and T.J. Tanzi (Eds.). Intelligent System for Crisis Management. Springer. Leonina Emilia, S. ve Ioan, L. (2010). The Public Administratiın to Public Management and Other Sciences. University of Oradea, Faculty of Economics Annals of Faculty of Economics, 1 (2), 1020-1024.
Naschold, F. ve Bogumil, J. (1998). Modernisierung des Staates: New Public Management und Verwaltungsreform. Leske + Budrich.
Özer, M.A. (2005). Günümüzün Yükselen Değeri: Yeni Kamu Yönetimi. Sayıştay Dergisi, 59, 3-46. Özmen, B., Nurlu, M., Kuterdem, K. ve Temiz, A. (2005). Afet Yönetimi ve Afet İşleri Genel Müdürlüğü. Deprem Sempozyumu, 1472-1475.
Skliarov, S., Kaptan, K., and Khorram-Manesh, A. (2017). Definition and general principles of disasters. In A. Khorram-Manesh (Ed.)., Handbook of Disaster and Emergency Management (pp. 17-23). Kompendiet.
Şahin, C. ve Sipahioğlu, Ş. (2002). Doğal Afetler ve Türkiye. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık. Şahin, Ş. & Üçgül, İ. (2019). Türkiye’de Afet Yönetimi ve İş Sağlığı Güvenliği. Afet ve Risk Dergisi, 2 (1), 43-63. DOI: 10.35341/afet.498594
Şat, N. (2009). Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı: Weber Bürokrasisinin Sonu mu? Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 93-108.,
Şengün, H. (2007). Marmara Depreminde Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Çalışmaları ve Hukuksal Sorunlar. TMMOB Afet Sempozyumu (s.57-83). İMO Kongre ve Kültür Merkezi.
Tortop, N., İsbir, E. G., Aykaç, B., Yayman, H., ve Özer, M. A. (2012). Yönetim bilimi. Nobel Akademik Yayıncılık. Türk Dil Kurumu (t.y.). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr.
Vitalii, S., Khorram-Manesh, A. and Nyberg, L. (2017). Disaster cycle and management. In A. Khorram-Manesh (Ed.)., Handbook of Disaster and Emergency Management (pp. 23-30). Kompendiet.
Waldo, D. (1955) The Study of Public Administration. New York: Random House Inc., WHO/EHA. (2002). Disaster & Emergency Definition.
Wilson, W. (1887). The Study of Administration. Political Science Quarterly, 2(2), 197–222.