B. Gülçin ÖZDEMİR

Beş Vakit’in Sonsuz Zamanlarının Heterotopyalarında Gezinen Çocuklar

Film anlatısında mekân ve zaman, karakterlerin anlatıyla kurduğuilişkiyi izleyiciye sunmakta ve öyküyle karakter ilişkisinin gelişmesine olanaksağlamaktadır. Karakterlerin mekânla kurdukları ilişkiler, mekânın izleyici açısındananlamlandırılmasında önemli rol oynamaktadır. Zaman öğesi ise, anlatının önemliöğelerinden biri olmakla birlikte mekân öğesinin anlamlandırılmasına da katkısağlamaktadır. Çalışma, Reha Erdem’in Beş Vakit filmindeki baş karakterler;Yakup, Ömer ve Yıldız adlı çocukların köydeki hayatlarını anlatıbilimin öğelerindenmekân öğesi temelinde Henri Lefebvre’nin tartıştığı heterotopya kavramıylaincelemiştir. Köy, anlatıda odak merkezde bulunan bir mekândır ve köydeyaşanılan zaman da bu minvalde karakterlerin yaşamlarını şekillendirmektedir.Bu bağlamda, karakterlerin anlatıyla olan ilişkisi temelinde anlatıdaki zamanöğesi de Mikhail Bakhtin’in yorumladığı kronotop kavramıyla incelenmiştir. Anlatımekanının sunumunun teorik çerçevesi ise Michael Foucault’nun heterotopyakavramı ve Edward Soja’nın üçüncü mekan tartışmalarıyla oluşturulmuştur.Anlatının odak merkezindeki mekân ve zaman öğelerinin karakterlerle ilişkilerininanlatıbilim temelinde; heterotopya ve kronotop kavramlarıyla incelenmesi, filminanlatım dilinin izleyiciler açısından sorgulanışını da sağlamaktadır.

Children Walking Through the Heterotopias of the Endless Time of Five Time and Winds

Space and time in film narrative represent the relationships between characters and narrative and allow developing the relation between the narrative and the character. Relations between characters and space have a vital role to understand the space with regard to spectators. In this case, time concept contributes in explaining the meaning of space element, which is an important element in the narrative. In this study, main characters of Reha Erdem’s film Beş Vakit, Yakup, Ömer and Yıldız’s lifes in the village are discussed as the basis of space element through the heterotopia concept of Henri Lefebvre. Village is a space in the focus of the narrative and the time spent in the village also shapes the lives of the characters in that respect. In this context, based on the relationship of the characters with the narrative, time element in the narrative is interpreted through the chronotope concept proposed by Mikhail Bakhtin. Theoretical framework of the represented narrative space is constituted by Michael Foucault’s heterotopia concept and Edward Soja’s third space discussions. Analyzing space and time concepts in the focus of the narrative in terms of their relationships with characters with heterotopia and chronotope concepts on the basis of narratology also enables the spectators question the film’s inference.

PDF

___

Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan Romana: Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar. (C. Soydemir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bal, M. (1999). Narratology Introduction to the Theory of Narrative (Second Edition). Toronto: University of Toronto Press.
Bhabha K. H. (2016). The Commitment to Theory, S. 5. Erişim 1 Mart 2016, http://banmarchive.org.uk/collections/newformations/05_05.pdf
Bergson, H. (1997). Zaman ve Özgür İstenç. (A. Tümertekin, Çev.). Cogito Dergisi, 11, 7-15.
Bordwell, D. (2017). Three Dimensons of Film Narrative, Erişim 2 Aralık 2016, http://www.davidbordwell.net/books/poetics_03narrative.pdf
Bordwell, D. (2017). Camera Movement and Cinematic Space, Cıné - Tracts: A Journal of Film, Communications. Culture, and Politics. (D. Allen, T. De Lauretis, Çev.). Erişim 6 Ekim 2017, https://library.brown.edu/cds/cinetracts/CT02.pdf
Bordwell, D., Thompson, K. (2012). Film Sanatı: Bir Giriş. (E. Yılmaz, E. S. Onat, Çev.). Ankara: Deki Yayınları.
Bordwell, D. (1985). Narration in the Fiction Film. United States of America: University of Wisconsin Press.
Borges, L. J. (2015). Ficciones: Hayaller ve Hikâyeler. (F. Özgüven, T. Uyar, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Burch, N. (1981). Theory of Film Practice. (H. R. Lane, Çev.). Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
Chatman, S. (2009). Öykü ve Söylem: Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı. (Ö. Yaren, Çev.). Ankara: Deki Yayınları.
Cutting, E. J., Iricinschi C., Brunick L. K. (2013). Mapping Narrative Space in Hollywood Film. Erişim 5.01.2018, https://pdfs.semanticscholar. org/013f/847298891d58a2f4604ec53d9f1bd6b65d5b.pdf
Deleuze, G. (1997). Cinema 2 The Time-Image. (H. Tomlinson, R. Galeta, Çev.). Minneapolis: University of Minnesota Press.
Dökmeci, İ. ve Dökmeci, H. (2005). Türkçe Okunuşlu Yeni Tıp Sözlüğü. Nobel Yayınları: İstanbul.
Eşli, Ö. M. (2012). Türk Sinemasının Felsefi Arka Planı: Sinemayı Felsefeyle Düşünmek. İstanbul: Doruk Yayınları.
Fabian, J. (1999). Zaman ve Öteki: Antropoloji Nesnesini Nasıl Kurar?. (S. Budak, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Foucault, M. (2017). Öteki Mekânlara Dair, (B. Boysan, D. Erksan, Çev.). Erişim 4 Kasım 2016, https://www.academia.edu/31432896/%C3%96teki_mekanlara_ dair
Gürbilek, N. (2016). Yer Değiştiren Gölge Denemeler. İstanbul: Metis Yayınları.
Harvey, D. (2011). Umut Mekânları. (Z. Gambetti, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Johnson, P. (2006). Unravelling Foucault’s Different Spaces. History of The Human Sciences. 19, 14, 75-90, England: Sage Publications.
Heath, S. (2017). Narrative Space. Erişim 08.01.2018, http://staff.washington. edu/cbehler/teaching/coursenotes/Heathnarrsp.html
Kern, S. (2013). Zaman ve Uzam Kültürü (1880-1918). (A. Selman, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Lefevbre, H. (2014). Mekânın Üretimi. (I. Ergüden,Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları.
Lefevbre, H. (2007). Modern Dünyada Gündelik Hayat. (I. Gürbüz, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Lefevbre, H. (2017). Ritimanaliz: Mekân, Zaman ve Gündelik Hayat. (A. L. Batur). İstanbul: Sel Yayıncılık.
Locke, J. (2000). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme. (M. D. Topçu, Çev.). Ankara: Öteki Yayınları.
Özdemir, B. G. (2016). Filmler İçin Denemeler (Yayımlanmamış Deneme). İstanbul.
Ricoueur, P. (2015). Zaman ve Anlatı 4: Anlatılan (Öykülenen) Zaman. (U. Öksüzan, A. Altınörs Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Soja, E. (1996). Thirdspace: Journey to Los Angeles and Other Real and Imagined Places. Cambridge, Mass.: Blackwell.
Süalp, A. T. Z. (2010). Taşrada Saklı Zaman-Geri Dönülmeyen. Z. T. A. Süalp, A. Güneş, (Ed.), Taşrada Var Bir Zaman içinde (87-116). İstanbul: Çitlembik Yayınları.
Topinka, J. R. (2010). Foucault, Borges, Heterotopia: Producing Knowledge in Other Spaces. Foucault Studies, 9, 54-70.
Urbach, H. (1998). Writing Architectural Heterotopia. The Journal of Architecture, 3:4, 347-354.
Urry, J. (2015). Mekânları Tüketmek. (R. Öğdül, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Yücel, F. (2009). Reha Erdem Sineması: Aşk ve İsyan. İstanbul: Çitlembik Yayınları.
Zourabichvili, F. (2011). Deleuze Sözlüğü. (A. U. Kılıç, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.