Sevimece KARADOĞAN DORUK, Sezgin SAVAŞ

Arketipsel İmgelerin İkna Boyutu ve Türk Reklamlarında Görülme Sıklığı Üzerine Bir Araştırma

Bu makalenin amacı Türk reklamlarında arketipsel imgelerin ne sıklıklave hangi amaçla kullanıldığını ortaya koymak, sektörel bazda hangi arketiplereyoğunlaşıldığına yönelik çözümleme sunmaktır. Çalışma üç bölümdenoluşmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde ikna kavramının kuramsal çerçevesiortaya koyulmuş; ikinci bölümde reklamlarla arketip kavramı arasındaki bağlantıirdelenerek, söz konusu bağlantının ikna edebilme aşamasındaki rolüneodaklanılmıştır. Üçüncü bölümde ise reklam analizi yoluyla reklamlarda arketipbulunup bulunmadığı ve hangi sektörde hangi arketipin baskın olarak kullanıldığıortaya çıkarılmıştır. Bunu takiben sektörel anlamda baskın arketipin değişmesininanlamına yönelik çıkarımlarda bulunularak genel bir tablo ortaya koyulmuştur.Araştırmanın sonuçları arketiplerin reklamlarda ikna amacı ile bilinçli olarakkullanıldığını ve sektörlerin yapısına göre yine bilinçli olarak, zihinde mesajoluşturmak için belirli arketiplerin tercih edildiğini ortaya koymaktadır.

Research on Persuasion Dimension of The Archetypal Images and Usage Frequency of Archetypes In Turkish Advertisements

The purpose of this article is to show how frequently and for what purpose archetypal images are used in Turkish advertisements and to analyze which archetypes are preferred on sectoral basis. This study consists of three parts. In the first part, the theoretical framework of the concept of persuasion is stated. In the second part, the connection between advertising and the concept of archetype is examined and it is focused on the role of the relevant connection in the process of persuasion. In the third part, through advertising analysis it is revealed whether archetype exists in advertisements and which archetype is used predominantly in which sector. Results of the study reveal that archetypes are used consciously in advertisements for persuasion and specific archetypes are consciously chosen to deliver a message.

PDF

___

Adi, A., Crişan, C. ve Dincă, R. C. (2015). Stories, Heroes and Commercials: Spreading The Message Across with a New Type of Responsibility. Management Dynamics in the Knowledge Economy, 3(4), 749-764.
Anık, C. (2000). Siyasal İkna. Ankara: Vadi Yayınları.
Ay, C., ve Yakın, V. (2017). Reklamlarla Marka Kişiliği Geliştirmek: Arketipler Tüketicileri Yakalayabiliyor Mu?. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(2), 161-178.
Ayanwale, A. B., Alimi, T., ve Ayanbimipe, M. A. (2005). The İnfluence of Advertising on Consumer Brand Preference. Journal of social sciences, 10(1), 9-16.
Aylesworth, A. B., Goodstein, R. C., ve Kalra, A. (1999). Effect of archetypal embeds on feelings: An indirect route to affecting attitudes?. Journal of Advertising, 28(3), 73-81.
Batır, F. ve Gürbüz, S. (2016). Türkiye’nin toplumsal kültür eğilimleri: Globe araştırmasından sonra ne değişti? 24. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 427-438, 28-31 Mayıs 2016, İstanbul.
Bechter, C., Farinelli, G., Daniel, R. D., ve Frey, M. (2016). Advertising between archetype and brand personality. Administrative Sciences, 6(2), 5.
Berger, J. (2011). Görme Biçimleri. İstanbul: Metis Yayınları.
Bermeitinger, C., Goelz, R., Johr, N., Neumann, M., Ecker, U. K., ve Doerr, R. (2009). The hidden persuaders break into the tired brain. Journal of Experimental Social Psychology, 45(2), 320-326.
Campbell, J. (2008). The Hero with a Thousand Faces (Vol. 17). New World Library.
Darıcı, S. (2013). Bilinçaltı Reklamcılık ve İletişim Teknikleri. İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi Yayınları.
Demir, Y., Eroğlu, A. H. ve Bayraktar, S. (2013). Bankaların Kurumsal Reklam Uygulamalarının Kurum İmajına Etkisi. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 2(1), 1-25.
Demirkol, N. (2008). İngiliz Roman geleneğinde Çocuk Edebiyatının Gelişimi: Arketipçi Eleştiri Kuramına Göre Alice Harikalar Diyarında, Define Adası, Orman Kitabı Eserlerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi.
Demirtaş Madran, A. (2012). Tutum, Tutum Değişimi ve İkna. Ankara: Nobel Yayınları.
Du Toit, D. ve Coetzee, M. (2012). Archetypal Values of Science and Engineering Staff in Relation to Their Career Orientations. SA Journal of Industrial Psychology, 38(1), 1-14.
Groeppel-Klein, A., Domke, A., ve Bartmann, B. (2006). Pretty Woman Or Erin Brockovich? Unconscious and Conscious Reactions to Commercials and Movies Shaped By Fairy Tale Archetpyes–Results From Two Experimental Studies. Advances in Consumer Research, 33, 163-174.
Güleç, B. (2006). Reklamın Turistlerin Satın Alma Davranışları Bakımından İncelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(15), 127- 158.
Gümüş, S. (2009). “Macbeth” Filminin Roman Polanski Uyarlamasının Rüya ve Sanrı Sahnelerinin Jungçu Psikanalitik Simgelerinin Göstergebilimsel Çözümlemesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi.
Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
İleri, D. (2012). 1980 Sonrası Sanat ve Reklam Üzerine Temel Yaklaşımlar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.
Jung, C. G. (1969). Collected Works of CG Jung, (Volume 9): Archetypes and the Collective Unconscious. London: Routledge.
Jung, C. G. (1976). The Symbolic Life: Miscellaneous Writings. Princeton: Princeton University Press.
Jung, C. G. (2013). Dört Arketip. İstanbul: Metis Yayınları
Kaftandjiev, C. (2016). Archetypes and Propaganda. Propaganda in the World and Local Conflicts, (2), 87-100.
Karabulut, M. (2015). İmgenin Psikanalitik Boyutu. Adıyaman Üniversitesi Bilim, Kültür ve Sanat Sempozyumu-II. Adıyaman: Adıyaman Üniversitesi.
Karadoğan Doruk, E. (2015). İknanın Sosyal Psikolojisi. İstanbul: Derin Yayınları.
Karremans, J. C., Stroebe, W., ve Claus, J. (2006). Beyond Vicary’s fantasies: The impact of subliminal priming and brand choice. Journal of Experimental Social Psychology, 42(6), 792-798.
Key, W. B. (1993). The Age of Manipulation The Con in Confidance The Sin in Sincere. Maryland: Medison Books. Orginally Published New York.
Kırdar, Y. (2012). Mysticism in subliminal advertising. JAMMO, 4(15), 222-239.
Kociatkiewicz, J. ve Kostera, M. (2012). The Good Manager: An Archetypical Quest for Morally Sustainable Leadership. Organization Studies, 33(7), 861-878.
Mark, M. ve Pearson, C. S. (2001). The Hero and the Outlaw: Building Extraordinary Brands Through the Power of Archetypes. McGraw-Hill Education: NewYork.
Maso-Fleischman, R. (1997). Archetypal Research for Advertising: A Spanish- Language Example. Journal of Advertising Research, 37(5), 81-85.
Mcluhan, M. (2001). The Medium is the Message. Gingko Press.
McPeek, R. W. (2008). The Pearson-Marr Archetype Indicator and Psychological Type. Journal of Psychological Type, 68(7), 52-66.
Munteanu, A., Costea, I., Palos, R. ve Jinaru A. (2010). Entering in the Essences Of Personality Studies Over Archetypes. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 2272-2276.
Neuman, W. L. (2014). Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar I. Ankara: Yayın Odası.
Okur, A., Göçen, G. ve Süğümlü, Ü. (2013). İkna Edici Yazma ve Karşılaştırmalı Bir Araştırma (Avustralya Ana Dili Öğretimi Ders Materyalleri ve Türkiye Örneği). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 167-197.
Olson, M. C. (1975, march 20-22). Subliminal Messages in Advertising. English Education Conference. 13th, Colorado Springs: Colorado.
Sağlam Arı, G., Armutlu, C., Güneri Tosunoğlu, N., ve Yücel Toy, B. (2009) Pozitivist ve Postpozitivist Paradigmalar Çerçevesinde Metodoloji Tartışmalarının Yönetim ve Pazarlama Alanlarına Yansımaları. Hacettepe Üniversitesi İtisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(1), 113-141.
Seçim, M. Ö. (2013). Toplumsal Değişimlerin Siyasal Reklama Yansımaları: 2000- 2010 Türkiye Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi.
Siraj, S. ve Kumari, S. (2011). Archetyping the Brand: Strategy to Connect. The IUP Journal of Brand Management, 8(3), 47-59.
Solmaz, I. (2014). Nöropazarlama Faaliyetlerinde Bilinçaltı Reklamcılık ve Tüketici Algısı Üzerindeki Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gediz Üniversitesi.
Swasy, J. L. ve Munch, J. M. (1985). Examining the Target of Receiver Elaborations: Rhetorical Question Effects on Source Processing and Persuasion. Journal of Consumer Research, 11(4), 877-886.
Taheri, M. ve Jalaly R. (2013). The Archetype of the Hero’s Journey in Odyssey. International Journal of Language Learning and Applied Linguistics World (IJLLALW) 4(2), 246-260.
Tosyalı, T. (2014). Reklam: Göstergebilimsel Çözümleme ve Markalaşma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi.
Villate, V. M. (2012). Qualitative Research as a Hero’s Journey: Six Archetypes to Draw on. The Qualitative Report, 17(38), 1-9.
Wilson, E. J. ve Sherrell, D. L. (1993). Source Effects in Communication and Persuasion Research: A Meta-Analysis of Effect Size. Journal of the Academy of Marketing Science, 21(2), 101-112.
Woodside, A. G. ve Megehee, C. M. (2009). Travel Storytelling Theory and Practice. Anatolia, 20(1): 86-99.
Woodside, A. G., Megehee, C. M. ve Sood, S. (2012). Conversations with (in) the Collective Unconscious by Consumers, Brands, and Relevant Others. Journal of Business Research, 65(5), 594-602.
Yakın, V., Canan, A. Y., ve Yakın, M. (2014). Reklamlarda Kullanılan Marka Kişilik Arketiplerinin Göstergebilimsel Analizi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 345-355.
Yücel, H. (2017). Kurumsal Reklamcılık Algılamasına Yönelik Bir Araştırma: Ziraat Bankası Örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 5(2), 44-59.
Zambo, D. (2007). Using Picture Books to Provide Archetypes to Young Boys: Extending the Ideas of William Brozo. The Reading Teacher, 61(2), 124-131.