ŞEREFUDDİN ET-TÎBÎ'NİN ŞERHU'L MİŞKAT ADLI ESERİNDEKİ BELAGAT KONULARI ÜZERİNE İSTATİKSEL BİR İNCELEME

Terim, farklı türdeki edebi metinlere ilişkin zevkin ifade edilebilmesi için önemli bir araç kabul edilir. Yazarlar birbirini izleyen çağlar boyunca belagat ilminin konularıyla ilgilenmiş ve bu konuları titiz bir araştırmacı gözüyle incelemişlerdir. Bu durum bazı hadis şârihleri’nin telif ettikleri kitaplarda kendini göstermektedir. Şüphesiz ki sözü geçen şârihler bu alanda güzel çalışmalar ortaya koymuşlardır. İşte Şerefeddin et-Tibi de, nebevî beyâna dair yaptığı tahliller ile belagat alanının zenginleşmesine katkı sağlayan hicrî VIII. asır âlimlerinden birisidir. Et-Tibi, hadislerin anlaşılmasında ve hadislerden hükümler çıkarılmasında, Arapça belagatini esas almıştır. Bu makale de Hatib et-Tebrizî’nin tasnif ettiği Mişkâtü’l-Mesâbîh’in şerhlerden biri olan el-Kâşif an hakâiki’s-sünen (Şerh’ut-Tîbî âlâ Mişkâti’l-Mesâbîh) adlı eserde bulunan belagata dair terimlerin incelenmesi amacıyla kaleme alınmıştır. Ayrıca bu makale kitabın muhtevasının belagata dair görünüşünün incelenmesini içeren ve buna ilişkin temel taşları ortaya koyan bir araştırma özelliğini de taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Belagat, Hadis, Şerefuddin et-Tîbî, Şerh’ul Mişkât, İstatiksel

A STATISTICAL STUDY ON THE RHETORICAL ISSUES IN "SHARH AL- MISHKAT" WRITTEN BY SHARAF AD-DIN AT-TIBI.

The term is an ideal way to express the literary taste of texts of all kinds. Over the centuries, writings have been engaged in eloquence and giving a close and precise look. This is evident in the writings of some commentators of the Prophet's Hadith. They have made good efforts. Sharaf Ad-Din At-Tibi, a researcher in the eighth century AH, one of those who contributed to enrich the lesson rhetorical when analyzing the words of the Prophet. The Arab discourse was taken as an argument in understanding the Hadith and setting judgments. The purpose of this research is to study the terminology of eloquence in his book "Sharh Al- Mishkat", one of the interpretations of the Book "Mishkat al-Masabih". A statistical study that reveals the features of the rhetorical picture in this book.

Keywords:

rhetoric, issues, Sharh al- Mishkat, statistics, Sharaf al-din al-Tibi,

PDF

___

Abdullah, Âmir. Esâlibu’l-Kasr fi ahâdis es-Sahihayn, dilalatuha el-Belâgiyye. 1. Baskı. Medine: Mektebetu’l-ulum ve’l-Hikem, 1424.
Ahmed, Zencîr Muhammed Rıf’at. Dirâsetün fi’l-Belağa en-Nebeviye eş-Şerife. Birleşik Arap Emirliği: Câizetü-Dubai'd-Devliyye li’l Kuran el-Kerim, 2015.
Ahmed, Zencîr Muhammed Rıf’at. Dirâsetün fi’l-Beyan en-Nebevi. İkra, Dimeşk, 2007.
Ahmed, Zencîr Muhammed Rıf’at. el-Funûn ’l-beyâniyye. Yüksek Lisans Tezi, Mekke, 1410.
Ahmed, Zencîr Muhammed Rıf’at. El-İmâmu’t-Tîbî. Kuala Lumpur: DMJ Printers, 1998.
Alevi, Et-Tıraz. el-Mütadammin Li Esraril Belağa ve Ulum Hakaikul İcaz.
Aliyyul Karı, Mirkatü’l Mefâtih. Şerhu Mişkatu’l Masabih. 1. Baskı. Daru’l- Kutub el-İlmiye, 2001.
Askerî, Ebû Hilâl. as-Sinâatayn I. Thk. Muhammed el-Bucâyî, Hamd Ebu’l –Fadıl. Daru ihya-il- Kutubi’l -Arabiyye, 1952.
Brahim, Muhammed. Şerhu Delâilül’icâz, 1. Baskı. Kahire: Daru’l- Yakîn, 2013.
Buti, Muhammed. fi’l-Hadis eş-Şerif ve’l- Belagati’ n-Nebeviye. Dimeşk: Daru’l-Fikir, 1432.
Câhiz el-Kınânî. el-Beyân Ve't-Tebyî. II. Daru ve Mektebetu’l-Hilal, 1423.
Dâvûdî. Tabakâtu’l-Mufessirîn I. Beyrut: Daru’l-Kutub el- ilmiye, 1983.
Demirci, Selim. “Şerafüddin et-Tîbî ve Eserleri”. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 5, (Bahar: 2015): 233-259.
Halit Özkan, "Tîbî". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41: 125-126. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
Hamevî, Yâkut. Mu'cemu'l-Udebâ. Beyrut: Daru’l-Garp el-İslamî, 1993.
Hulvânî, Fâtin Hasen Abdurrahman. el-İmâmu’l-Hâfizu Şerafuddîn Huseyn b. ʿAbdillâh et-Tîbî ve Menhecuhû fî Kitâbihî’l-Kâşif ʿan Hakâʾiki’s-Sunen. Doktora Tezi, Câmiʿatu Ummi’l-Kurâ, 1419/1998.
İbn Hacer. ed-Dürerü’l-kâmine fî a’yâni’l-mi’eti’s-samine. 2. Baskı. Thk. Muhammed said Cad. Daru’l-Kutub el-Hadise, 1966.
İbnu’l-‘İmâd. Şezerâtu’z-Zeheb fi ahbari man zeheb. 1. Baskı. Thk. Mahmut Arnauti. Dimeşk: Daru ibn Kesir, , 1986.
Kandehlevî. et-Ta’liku’s-Sahih ala Mişkatil-Mesabih. 1. Baskı. Daru’l-Basâir, 2013.
Kâtip Çelebi. Keşfu’z-zunûn, İstanbul: 1941.
Kazvînî. el-İzah fi Ulumi'l-Belaga, Beyrut: Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 2016.
Kelam, İziddin. el-Hadis en-Nebevi eş-Şerif mine’l-Veçhe el-Belâgiyye. 1. Baskı. Beyrut: Daru ikra’, 1984.
Kurt. Muhammet Sacit. “Şerefuddîn Et-Tîbî: Hayatı ve Eserleri”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 18/2 (2018): 213-264.
Laşin, Abdul Fettah. min Belagati’l-Hadis eş-Şerif. 1. Baskı. Riyad: Mektebetu Riyad, 1982.
Matlûb, Ahmed. Mu‘cemu’l-Mustalahâti’l-Belâgiyye ve Tatavvurihâ. 2. Baskı. Lübnan: Matbaatu Lübnan, 2007.
Mehdi, Salih. Te’sirü’l-Fikri ed-Dinî, fi’l-Belagati’l-Arabiyye. 1. Baskı. el-Mektep el-İslami, 1984.
Muhammed b. Ali es-Sâmil el-Mahal. Dirâseti belagati ehli’s-Sünnet. 2. Baskı. Riyad: Daru Kunuz işbiliye, 2005.
Muhammet, Ebû Musa. Hasâisu’t-terâkîb –dirâse tahlîliyye li mesâili ‘ilmi’l-meâ‘nî. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1996.
Ömer Rıza. Mu'cemu'l-müellifin teracimu musannefi'l-kütübi'l-arabiyye. Beyrut: Mektebtu’l-Müsna, ts.
Radî, Şerif. Mecazat en-Nebeviye. 1. Baskı. Beyrut: Daru’l-Kutup el-İlmiye, 2007.
Sabbâg, Muhammed. et-Tasvirü’l-Fenni fi’l-Hadisi’n-Nebevi. 1. Baskı. Beyrut: el-Mektep el-İslamiye, 1988.
Sabbâh Ubeyd. es-Simetu’l-Belâgiyye fi beyani’n-Nubuve. Kahire: Mektebetu Vehbe, 2014.
Sadık. Mustafa. İ’cazû’l-Kur'an ve Belagati’ n-Nebeviye. Beyrut: Daru’l-Kutubi'l-Arabi, 1393.
Sekkâkî. Miftahlu’l-Ulum, 3. Baskı. Beyrut: Daru’l-Kutub el-ilmiye, 2014.
Suyutî. Buğyetül-vu'ât Fi Tabakatil Luğaviyyin ve'n Nuhat. Lübnan: el-Mektebetu’l-Asriye, 1964.
Süleyman, Câsim. “vazâif et-Tabiriye bil hadis en-Nebevi”. Ummu’l Kura Üniversitesi Dergisi 9 (Kasım: 2012).
Tabane, Bedevi. Mu’cemu’l -Belağa el-Arabiyye. Cidde: Daru’l-Menara, Cidde, ts.
Taftazanî. Muhtasar’s-Sa’d, Şerhu kitabı Miftahlu’l-ulum, Thk. Abdülhamit H. Beyrut: el-Mektebetu’l- asriye, 2013.
Tîbî, Şerefeddin. el-Kâşif an hakâiki’s-sünen (Şerh’ut-Tîbî âlâ Mişkâti’l-Mesâbîh). Thk. Abdülhamit H. Mekke: 1. Baskı. Mektebetu Nazar Mustafa, 1997.
Tîbî, Şerefeddin. et-Tibyân fi İlmi'l-Meani ve'l-Bedi' ve'l-Beyan. 1. Baskı. Thk. Hadi Atıyye. Beyrut: Alemi’l-Kutub, 2011, s. 524-535
Zincir, Ahmet. Dirâsetün fi’l-Belagat en-Nebeviye eş-Şerife. 1. Baskı. Câizetü Dubai ed-devliyye li'l-Kur'âni'l-Kerîm, 2010.
Ziriklî. el-Aʿlâm Kâmûsu Terâcimi’l-Eşheri’r-Ricâl ve’n-Nisâʾ mine’l- ‘Arab ve’l-Mustaʿrabîn ve’l-Musteşrikîn. II. Beyrut: Dâru’l-ʿİlmi li’l-Melâyîn, 1984.